Morgunblaðið - 27.05.2019, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. MAÍ 2019
VANTAR ÞIG STARFSFÓLK?
Traust og fagleg
starfsmannaveita
sem þjónað hefur íslenskum
fyrirtækjum í áraraðir
Við útvegum hæfa
starfskrafta í flestar
greinar atvinnulífsins
Suðurlandsbraut 6, Rvk | S. 419 9000 info@handafl.is | handafl.is
Kjör öryrkja hafa
dregist aftur úr kjör-
um annarra í sam-
félaginu um næstum
þriðjung frá hruni og
um tvo þriðju und-
anfarna þrjá áratugi.
Skattkerfið veldur
keðjuverkandi skerð-
ingum og er notað til
þess að leggja sífellt
þyngri byrðar á
herðar öryrkja og
eldri borgara. Þessu verður að
breyta.
Efling stéttarfélag og VR hafa
skrifað undir kjarasamning við
Samtök atvinnulífsins, svokall-
aðan lífskjarasamning. En um
lífskjör hverra er að ræða? Hver
verða næstu skref í kjaramálum
öryrkja og eldri
borgara? Ljóst er að
núverandi fyrir-
komulag hefur haldið
öryrkjum og hluta
aldraðra í ekki bara
fátækt heldur sárafá-
tækt. Það er óásætt-
anlegt að lífeyris-
þegar sitji alltaf eftir,
séu alltaf neðstir í
goggunarröðinni og
þurfi sífellt að bíða
eftir kjarabótum.
Forsætisráðherra
lýsti því eitt sinn eft-
irminnilega yfir á Alþingi að
stjórnvöld ættu ekki að biðja fá-
tækt fólk á Íslandi að bíða eftir
réttlæti. En í óundirbúinni fyr-
irspurn á Alþingi mánudaginn 29.
apríl síðastliðinn sagði Katrín
Jakobsdóttir forsætisráðherra
orðrétt:
„Í fyrsta lagi er tekin ákvörðun
um vísitöluhækkun örorkulauna í
fjárlögum hvers árs og þar hefur
stundum verið miðað við neyslu-
vísitölu. Stundum hefur verið mið-
að við neysluvísitölu plús einhver
önnur viðmið, þannig að það er
ekki alveg einhlítt hvernig sú
ákvörðun hefur verið tekin.“ Og
síðan einnig orðrétt: „Fjárlög
næsta árs eru að sjálfsögðu ekki
komin fram þannig að það bíður í
raun og veru þeirra að sjá hvaða
viðmið verða nýtt við þessar
hækkanir, eins og verið hefur.“
Eins og verið hefur, segir for-
sætisráðherra, verða lífeyrislauna-
hækkanir hjá eldri borgurum og
öryrkjum bara um 3%. Undan-
farna þrjá áratugi hefur verið
beitt ótrúlega fáránlegum klækj-
um til að koma í veg fyrir að ör-
yrkjar og eldri borgarar fái rétt-
látar launahækkanir. Með
ótrúlegum brellum og með því að
notast við neysluvísitölu hefur
verið séð til þess að öryrkjar sitji
alltaf eftir. Það stendur skýrt í 69.
gr. almannatryggingalaga að
ákvörðun um hækkun bótanna
skuli miða við launaþróun.
Nú er búið að gera nýjan kjara-
samning um launamál. Þar er um
krónutöluhækkanir að ræða og
svarið frá forsætisráðherra er
skýlaust. Öryrkjar og eldri borg-
arar fá ekki sömu krónutöluhækk-
anir frá 1. apríl í ár og samið var
um á vinnumarkaði. Þá fær þessi
hópur ekki hækkun fyrr en 1. jan-
úar 2020 og þá bara hækkun sam-
kvæmt neysluvísitölu eins og ver-
ið hefur í boði þessarar
ríkisstjórnar.
Þá virðist enn einu sinni eiga að
nota krónu á móti krónu skerðing-
arnar til að sleppa við að veita ör-
yrkjum þær hækkanir sem launa-
fólk er að fá núna í lífskjara-
samningnum. Þetta er ekkert
annað en fjárhagslegt ofbeldi
gagnvart öryrkjum, enn einu sinni
í boði þessarar ríkisstjórnar.
Lífskjarasamningarnir eru ekki í boði fyrir
öryrkja og eldri borgara
Eftir Guðmund
Inga Kristinsson » Þá virðist enn einu
sinni eiga að nota
krónu á móti krónu
skerðingarnar til að
sleppa við að veita ör-
yrkjum þær hækkanir
sem launafólk er að fá
núna í lífskjarasamn-
ingnum.
Guðmundur Ingi
Kristinsson
Höfundur er þingflokksformaður
Flokks fólksins.
Gudmundurk@althingi.is
Riddarinn
siglir liðugt
fyrir Langanes
og Þistilfjarðarbáran
klappar létt
á kinnunginn
en nú
benda hásetar
ákaft
aftur með
skútunni
Nilsen skipstjóri
stekkur til
en verður
of seinn
með byssuna.
Í september 1927 drukknuðu sjö
færeyskir sjómenn af skipsbáti
skútunnar Riddarinn frá Trang-
iswaag. Slysið varð út
af bænum Fagranesi á
Langanesi. Þetta slys
átti sér aðdraganda
sem var í meira lagi
þrunginn dulmögnum
og forneskju.
Þegar Riddarinn
bjóst til þessarar
veiðiferðar á Íslands-
mið varð nokkur
breyting á áhöfninni
og nýir menn ráðnir.
En þegar fullráðið var
á skútuna kom kona
ein á Suðurey að máli
við Morten Nilsen skipstjóra og
bað hann að taka son hennar í
skipsrúm. Sagt var að kona þessi
væri forn í skapi og vissi töluvert
fyrir sér. Og þegar skipstjóri gat
ekki orðið við bón hennar hafði
hún í heitingum.
Þegar Riddarinn lagði úr höfn í
Trangiswaag á leið til Íslands var
blíðskaparveður sem hélst alla leið
og kom þá ný hjálparvél til góða.
Síðan segir í bókinni „Þrautgóðir á
raunastund“:
„Gekk þó ferðin að óskum, með
þeirri undantekningu, að skipverj-
ar urðu varir við einkennilegan
förunaut, sem þeim fór brátt að
standa stuggur af. Förunautur
þessi var selur einn mikill, sem
skipverjar urðu varir við skömmu
eftir að lagt var af stað frá Fær-
eyjum, og synti hann stöðugt í
kjölfari skipsins. Selur þessi virtist
óvenjulega stór og hafði á sér ann-
an lit en títt er um þær skepnur.
Virtist mönnum hann vera rauð-
leitur á litinn. Sundlag selsins var
einnig með öðrum hætti en menn-
irnir höfðu áður séð. Virtist hann
standa upp á endann á sundinu og
voru framhreifar hans oftast upp
úr sjó. Margar tilraunir voru gerð-
ar til þess að vinna á skepnu þess-
ari, byssur voru um borð í skipinu.
Skepnan var hinsvegar ákaflega
vör um sig.“
Á þessum árum höfðu færeyskir
skipstjórar ýmis viðskipti við ís-
lenska bændur. Hafði Morten
skipstjóri slík viðskipti við bónd-
ann á Fagranesi á Langanesi.
Eftir sjö vikna úthald var Ridd-
arinn fullhlaðinn. Morten skip-
stjóri ákvað að halda heimleiðis en
þurfti að ganga frá viðskiptunum.
Var það snemma nætur 26. sept-
ember sem Riddarinn lagðist við
festar út af Fagranesi og var þá
kominn allmikill kaldi. Segir svo í
„Þrautgóðir á raunastund“:
„Það tók mennina átta um það
bil hálfa klukkustund að róa til
lands og var klukkan orðin um níu
er þeir nálguðust lendinguna við
Fagranes … Blindboði er þarna
við lendinguna og vissi Morten um
hann … Á meðan Morten kannaði
aðstæðurnar við landið barst bát-
urinn að boða þessum og skipti
það engum togum að um leið og
skipstjóri skipaði mönnum sínum
að róa til lands reis mikið brot frá
boðanum, skall á bátnum og
hvolfdi honum samstundis. Um
leið og þetta gerðist sáu mennirnir
sem í bátnum voru að selurinn
rauði virtist koma út úr boðanum.
Sýndist þeim hann rísa að mestu
úr sjó, andartak, en síðan féll hann
í sjóinn með mikilli skvettu.“
Þarna fórst Morten Nilsen skip-
stjóri ásamt syni sínum og bróður
við sjöunda mann en einn var til
frásagnar. Riddarinn komst svo
við illan leik heim til Færeyja
vegna storma.
Sjóslys við Langanes 1927
Eftir Helga
Kristjánsson
Helgi
Kristjánsson
» Þarna fórst Morten
Nilsen skipstjóri
ásamt syni sínum og
bróður við sjöunda
mann en einn var til frá-
sagnar.
Höfundur býr í Ólafsvík.
Sandholt7@gmail.com
Þegar þú skýst í búðina með þeim
einbeitta vilja að kaupa það sem þig
vanhagar um þá er ekki víst að þú
hugsir til þess hvernig nútímaverslun
er uppbyggð og hvernig kúnnarnir
eru leiddir markvisst gegnum völund-
arhús allsnægtanna.
Að öllum líkindum liggur leiðin
gegnum búðina öfugan klukkugang
og fyrst framhjá hillum þar sem grípa
má vörur sem ekki teljast til þeirra
allra nauðsynlegustu til daglegs
brúks.
Það þarf að kafa lengra til að nálg-
ast margt það sem ætlunin var að
kaupa. Þannig fara menn allan hring-
inn og fá kannski fleira í körfuna en
til stóð. Góð regla er að gera lista
heima við eldhúsborðið og halda sig
við hann.
Merkilegt að sjá fyrirkommulag á
sumum flugstöðvum erlendum þar
sem verður að fara gegnum fríhöfn-
ina til komast í sitt brottfararhlið. Það
geta ekki allir staðist freistinguna að
kaupa uppáhaldsilmvatn konunnar
eða koníakið sem er enn dýrara
heima fyrir síðustu lausu evrurnar.
Ekki verður bæði sleppt og haldið.
Sunnlendingur.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Þegar þú gengur
í búðina inn ...
Verslun Mikil hugsun er að baki því hvernig vörum er stillt upp í verslunum.