Morgunblaðið - 27.05.2019, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. MAÍ 2019
Borgarstjóriflaug ásamtnokkrum
borgarfulltrúum á
ráðstefnu í Ósló á
dögunum til að
ræða framtíð
borga, meðal ann-
ars út frá loftslagsmálum.
Flugferðir hingað og héðan
skila gríðarmiklu af svoköll-
uðum gróðurhúsalofttegundum
út í andrúmsloftið, en bílar til-
tölulega mjög litlu. Athygli ráð-
stefnugestanna beindist þó af
einhverjum ástæðum að bíl-
unum og sagði borgarstjóri að
vegna ákvarðana í skipulags-
málum fyrir nokkrum áratug-
um væri borgin mjög miðuð við
þarfir bíla. Nú væri komið að
því að taka nauðsynlegar en
mögulega óvinsælar ákvarð-
anir í skipulagsmálum Reykja-
víkur til að draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda. Fram-
undan væru ár umbreytinga
með vaxandi róttækni í lofts-
lagsmálum.
Þetta eru sérkennileg skila-
boð frá manni sem nýlega hefur
lagt að baki langt flug til að
sækja ráðstefnu, meðal annars
þau orð að skipulag hafi verið
miðað við þarfir bíla. Nú vill svo
til og þarf vart að nefna að bílar
aka ekki fyrir sjálfa sig, jafnvel
ekki tækniundrin sjálfkeyrandi
bílar. Reykjavíkurborg hefur
verið skipulögð fyrir íbúa
Reykjavíkur og þeirra val hef-
ur fyrst og fremst verið að nýta
einkabílinn til að komast á milli
staða.
Þetta á sér ýmsar skýringar,
ekki síst þá að á Íslandi er ekki
alltaf sól og blíða og þegar fara
þarf á milli nokkurra staða hér
og þar í borginni, til dæmis að
sækja börn í leikskóla, fara í
verslanir eða sækja marg-
víslega þjónustu, þá getur verið
afar óþægilegt og tímafrekt að
þurfa að skipta oft um strætó
eða ganga langar vegalengdir
frá stoppistöð að áfangastað. Í
hlýrri löndum og borgum, til
dæmis Ósló eða Kaupmanna-
höfn, að ekki sé talað um borgir
enn sunnar í Evrópu, horfa mál
allt öðruvísi við. Borgarfulltrú-
ar í Reykjavík verða hins vegar
að átta sig á því hvar borgin
þeirra er á jarðarkringlunni áð-
ur en þeir fara að skipuleggja.
Þráhyggja borgaryfirvalda í
skipulagsmálum, sem ef til vill
mætti kalla „vaxandi róttækni“
eins og borgarstjóri lýsir af-
stöðunni til loftslagsmála, hef-
ur skilað sér í því að bílaumferð
er farin að einkennast af mikl-
um töfum á ákveðnum tímum
dagsins. Bent hefur verið á hið
augljósa, að þessu verði að
mæta með greiðari götum, til
dæmis mislægum gatnamótum
og frekar fleiri akreinum en
færri. Borgaryf-
irvöld hafa hins
vegar brugðist við
æ verra ástandi
með „vaxandi rót-
tækni“ sem sýnir
sig meðal annars í
því að þrengja göt-
ur og hafna því að gerð verði
mislæg gatnamót, jafnvel þó að
ríkið sé tilbúið að standa
straum af kostnaði við þau.
Ástæðan fyrir þessu virðist
vera sú, engin önnur skýring er
möguleg, að borgarfulltrúar
meirihlutans séu á móti einka-
bílum. Slík farartæki falli ein-
faldlega ekki að þeirri vaxandi
róttækni sem einkennir stefnu
borgaryfirvalda, sem vilja sjá
borgarbúa stíga út úr einka-
bílnum og inn í strætisvagna,
sem bráðlega á að setja á stera
og kalla borgarlínu, með tug-
milljarða kostnaði hið minnsta.
Það sem meirihlutinn í borg-
arstjórn hefur rekið sig á er að
þrátt fyrir að hann hafi þrengt
að einkabílnum sem mest hann
má hefur það ekki dugað. Al-
menningur vill ferðast um í eig-
in farartækjum og ráða því
hvenær hann fer og hvert. En
borgaryfirvöld hafa fundið nýtt
ráð við þessu. Í samtali
Morgunblaðsins við formann
samgöngu- og skipulagsráðs
borgarinnar, en hann flaug
einnig til Óslóar í þágu lofts-
lagsmála, kom fram að til skoð-
unar væri í Reykjavík að leggja
veggjöld á bíla. Norðmenn hafi
beitt „mengunar- og tafagjöld-
um,“ sem hafi þau áhrif að
draga úr bílaumferð og nýtist
til að „byggja upp innviði fyrir
vistvæna fararmáta.“
Öfugt við það sem var þegar
vinstrimenn tóku til við að
stjórna Reykjavík eru skattar í
hæstu hæðum. Þetta dugar þó
ekki til og nú vilja borgaryf-
irvöld leggja enn þyngri skatta
á borgarbúa. Þessa nýju
skatta á að rökstyðja með því
að umferðin gangi hægt, en
hún gengur einmitt hægt
vegna þess að borgaryfirvöld
hafa eyðilagt gatnakerfið með
„vaxandi róttækni“. Og þessar
tafir sem borgarbúar mega
þola á hverjum degi fela að
sjálfsögðu í sér meiri útblástur
en þegar umferðin er greið og
bílar þurfa ekki að standa
löngum stundum og brenna
jarðefnaeldsneyti að ástæðu-
lausu. Rétt eins og þarflausar
flugferðir borgarfulltrúa valda
óþarfa losun gróðurhúsa-
lofttegunda.
Borgarfulltrúarnir ættu að
byrja á því að draga úr óþarfa
flakki, sem kostar borgarbúa
talsvert fé en skilar þeim
minna en engu, og greiða fyrir
umferð, áður en þeir fara að
hóta frekari skattlagningu.
Meirihlutinn í borg-
inni hótar enn hærri
sköttum vegna um-
ferðartafa sem hann
bjó sjálfur til}
Vaxandi róttækni
SVIÐSLJÓS
Magnús Heimir Jónasson
mhj@mbl.is
Fjöldi erlendra stúdentasem stunduðu nám viðHáskóla Íslands (HÍ),Háskólann í Reykjavík
(HR) og Háskólann á Bifröst á síð-
asta skólaári var um 1.500. Var
langstærstur hluti þeirra í HÍ,
1.278 frá 95 mismunandi löndum,
815 konur og 463 karlar. Flestir er-
lendir nemendur á nýliðnu námsári
í HÍ komu frá Filippseyjum, alls
171. Bandarískir stúdentar komu
þar á eftir en alls stunduðu 144
Bandaríkjamenn nám við HÍ á
tímabilinu. Þar á eftir voru þýskir
stúdentar en 99 Þjóðverjar voru í
námi í HÍ á tímabilinu. Samkvæmt
upplýsingum frá HÍ er íslenska
sem annað mál mest sótta námið af
erlendum nemum.
Guðlaug Matthildur Jakobs-
dóttir, forstöðumaður skrifstofu al-
þjóðaskipta hjá HR, segir að um
150 erlendir nemendur hafi stund-
að fullt nám við skólann á síðasta
skólaári. „Þá er ég að tala um nem-
endur sem eru í meistaranámi og
doktorsnámi,“ segir Guðlaug í sam-
tali við Morgunblaðið.
„Við erum með nám hérna
sem heitir Iceland School of
Energy sem er nám innan verk-
fræðideildar. Uppistaðan í þeim
nemendum er útlendingar eða um
95%. Hins vegar erum við að kenna
allt meistaranám á ensku og svo
dreifast þeir yfir hinar deildirnar.
Það eru nokkrir í viðskiptafræði-
deild o.s.frv.,“ segir Guðlaug.
Sérstök skólagjöld utan EES
Erlendir stúdentar innan Evr-
ópu borga sömu námsgjöld og Ís-
lendingar við HR en þá eru sérstök
gjöld fyrir nemendur utan Evrópu í
flestum deildum. „Það er dýrara
fyrir nemendur utan Evrópu. Við
erum náttúrlega með skólagjöld og
það er dýrara að koma til okkar en
fara í HÍ. Nemendur sem koma frá
Evrópu og Evrópusambandinu
borga sama og íslenskir nemendur
en hinir borga meira. Námið í Ice-
land School of Energy er dýrara.
Það er lagað að alþjóðlegum mark-
aði.“
Kærunefnd útlendingamála úr-
skurðaði í síðustu viku að Útlend-
ingastofnun hefði ekki verið heimilt
að banna 50 manns frá Bangladess
að koma til landsins til að stunda
nám við Háskólann á Bifröst. Fólk-
ið hafði ætlað að hefja nám við
skólann á vorönn, en Útlendinga-
stofnun hafnaði öllum umsóknunum
á grundvelli þjóðernis. Taldi stofn-
unin hættu á að nemendurnir væru
allir að sækja um á röngum for-
sendum. Guðlaug segir að HR hafi
einnig fengið holskeflu af umsókn-
um frá Bangladess, ekki bara Bif-
röst. „Við fengum fullt af umsókn-
um frá Bangladess en hins vegar
völdum við úr. Það gekk ekki eftir
þannig að það kom enginn þegar
upp var staðið. Það eru margar
fyrirspurnir alltaf og ég geri ráð
fyrir því að fyrst þetta var svona
komi önnur holskefla yfir okkur.
Þannig að maður er aðeins að spá í
hvernig maður eigi að bregðast við
því.“
Vilhjálmur Egilsson, rektor við
Bifröst, segir skólann vera með allt
að tuttugu erlenda nemendur á
hverju ári ásamt 30 til 40 skipti-
nemum. „Við höfum verið að reyna
að byggja það upp sem stoð í skól-
anum að fá til okkar fullgreiðandi
nemendur erlendis frá til að skjóta
fleiri stoðum undir skólann og efla
hann,“ segir Vilhjálmur. Hann seg-
ir skólann hafa verið að fá þýska
og rússneska nemendur, þá sér-
staklega á námskeið sem eru hald-
in á sumrin. Nemendur utan Evr-
ópu borga þá einnig hærri
skólagjöld við Bifröst. „Við nálg-
umst það þannig að þeir greiði
mun hærri skólagjöld. Þannig að
þetta verður algjörlega sjálfstæð
eining óháð framlögum frá ríkinu.
Það er okkar stefna og við erum að
byggja þetta upp á þeim for-
sendum.“
Um 1.500 erlendir
stúdentar hérlendis
Morgunblaðið/Ómar
Háskóli Íslands Langflestir erlendir stúdentar sem stunduðu háskóla-
nám hérlendis á síðasta skólaári voru í Háskóla Íslands.
Háskólinn á Bifröst ákvað árið 2017 að styrkja stöðu skólans faglega og
fjárhagslega með því að sækja meira í erlenda nemendur. Í kjölfarið var
boðið upp á erlendar námsleiðir og fundið út hvernig skólinn ætti að
sækja námsmenn að utan. Leifur Runólfsson, lögmaður Háskólans á Bif-
röst, segir í samtali við mbl.is að farið hafi verið inn á Asíumarkað, sér-
staklega á Bangladess-markað, í ljósi þess að margir höfðu sótt um
skólavist frá Asíu. Það leiddi til 50 umsókna frá Bangladess fyrir síðustu
vorönn. Umsóknir um skólavistina koma í gegnum umboðsmenn sem
skólinn er með, m.a. í Bangladess, sem hafa milligöngu um að aðstoða
fólk við að fá skólavist.
Bifröst á Asíumarkað
ERLENDIR STÚDENTAR
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Æ
vilíkur landsmanna hafa
aukist verulega á und-
anförnum áratugum og
þjóðin er að eldast. Sam-
hliða hafa áskoranir
vegna ýmissa lífsstílstengdra og langvinnra
sjúkdóma farið vaxandi og leitt til aukins
álags á heilbrigðiskerfið. Góð heilsa er okk-
ur öllum dýrmæt og er það sameiginlegt
verkefni okkar allra að leita leiða til að
stuðla að og viðhalda henni. Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunin skilgreinir heilbrigði
sem líkamlega, andlega og félagslega vel-
líðan en ekki einungis það að lifa án sjúk-
dóma og örorku. Með því að leggja áherslu
á að fyrirbyggja sjúkdóma og auðvelda
fólki að velja heilbrigðan lífsstíl má draga
úr líkum á því að það búi við slæma heilsu
síðar á æviskeiðinu eða seinka því að heilsunni hraki.
Embætti landlæknis hefur á undanförnum árum
stuðlað markvisst að heilsueflingu í samfélaginu með-
al annars í samstarfi við sveitarfélög. Árangur þess
samstarfs hefur verið góður því í dag búa yfir 80%
landsmanna í sveitarfélögum sem uppfylla skilyrði
Embættis landlæknis um heilsueflandi samfélag.
Mikilvægt er að vinna að heilsueflingu allra aldurs-
hópa en sérstaklega mikilvægt er að koma
í framkvæmd aðgerðum sem efla heilsu
aldraðra og gera þeim kleift að búa lengur
á eigin heimili. Íslendingar verja 0,1% af
vergri þjóðarframleiðslu til heimahjúkr-
unar sem er tíu sinnum lægra hlutfall en í
nágrannalöndunum. Heimahjúkrun er
ódýrasta og besta úrræðið til að gera öldr-
uðum kleift að búa heima þegar heilsu fer
að hraka. Það er brýnt að ríki og sveitar-
félög komi sér saman um fyrirkomulag
þessa mikilvæga málaflokks. Til að stuðla
að því samþykkti ríkisstjórnin fyrir
skemmstu stofnun starfshóps með fulltrú-
um frá heilbrigðisráðuneyti, forsætisráðu-
neyti, fjármálaráðuneyti, Sambandi ís-
lenskra sveitarfélaga og Embætti
landlæknis. Starfshópurinn hefur það hlut-
verk að gera tillögu um samstarfsverkefni sem fjalli
um heilsueflingu og aðgerðir sem gera öldruðum
kleift að búa í heimahúsum eins lengi og mögulegt er.
Það er tímabært að breyta um kúrs og forgangsraða
fjármunum til verkefna sem stuðla að bættri heilsu
og auknum lífsgæðum alla ævi.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Heilsuefling alla ævi
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen