Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.05.2019, Blaðsíða 24

24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.5. 2019
LÍFSSTÍLL
tali sín á milli kreólsku, sambland af
móðurmáli herraþjóðarinnar fyrr-
verandi og afrískra tungna þrælanna
fyrr á tíð ...
Korktappar í saltpækli ...
Við stöndum á gígbarminum; komin
þangað upp í rútunni, horfum niðrí
gíginn, yfir innhlíðar hans, þurrar og
vindsorfnar einsog allt hérna. Í gíg-
botninum eru stórir saltvinnslureitir,
ferhyrndir; vinnslan komin mislangt
á leið. Þar sem allur sjór hefur gufað
upp eru þeir þaktir hvítu saltinu en
fjólubláir þar sem minna hefur gufað
upp; uppgufun samt orðin talsverð.
Sumstaðar eru salthraukar. Fremst
er lón, brimsalt, miklu saltara en
Dauðahafið, er okkur sagt. Sjór síast
inn í gegnum jarðlögin. Þarna niðri
eru nokkur úr hópnum okkar. Við
þykjumst bera kennsl á þau þar sem
þau fljóta eins og litlir korktappar í
vatninu. Dásamlegt sögðu þau, eftirá.
Pedra de Lume, eiginlega kveiki-
steinn, heitir þessi gígur; varð til í
sprengigosi fyrir milljón árum.
Við höfðum komið akandi frá hót-
elunum sunnar á eynni, í og við bæinn
Santa Maria. Þetta er ekki langur
akstur; eyjan er ekki nema 216 fer-
kílómetrar; íbúar tæp 26.000. Þegar
við nálgumst Pedra de Lume sjáum
við annan grafreita eyjarinnar og
hálfbyggða hótelsamstæðu sem Ítalir
ætluðu að reisa fyrir nokkrum árum
en svo kom kreppa í Evrópu. Hálf-
köruð húsafylkingin minnir mann á
kvikmyndarlegt virki í eyðimörk,
svona úr fjarlægð, og mér flýgur Ara-
bíu-Lárens í hug. Þarna er líka kirkja
með hvíta útveggi, blámáluð í kring-
um glugga og dyr, með bláa hurð, og
lítinn kross á mæni. Þakið okkur-
rautt. Það eru líka nokkrir ryðgaðir
saltprammar í fjörunni. Einskonar
skíðalyfta liggur úr manngerðu
skarði í gígnum niðrað sjó. Þessa leið
voru saltbaggarnir látnir gossa niðr-
eftir. Þarna er líka yfirgefinn skóli.
Flestir íbúar fluttir burt. Saltvinnslu-
æðið úti, draumurinn búinn. Fyrr á
tíð var þarna saltvinnsla, frá 16. öld
og framum miðja 20. öld. Saltið eftir-
sótt. Skip komu úr ýmsum áttum eft-
ir því. Mörg lögðu upp til Brasilíu
með það.
Portúgalar finna Grænhöfðaeyjar
um miðja 15. öld. Þær eru þá óbyggð-
ar. Antonio da Noli er sagður hafa
komið fyrstur manna til Salteyjar.
Honum þótti saltmagnið svo mikið í
gígnum að hann líkti því við snjóinn í
Ölpunum. Skipulagða saltvinnslu má
rekja til enda 18. aldar. Nú á dögum
er framleitt lítilræði af salti, miðað við
fyrri tíma. Til heimabrúks á eynni og
líka í ýmsar snyrtivörur og svokallaða
sjávarmeðferð á Ítalíu.
Vegna saltsins heitir eyjan Ilha do
Sal, þ.e. Saltey ...
Sólin í Sankti Maríu ...
Hitabeltissólin skín beint á skallann á
manni hér á Saltey þótt maður taki
varla eftir því enda vindurinn í liði
með sólinni. Sífelld norðaustanáttin
hefur sveigt þau fáu tré sem hjara;
engu líkara en að þau líti undan, snúi
höminni uppí vindinn.
Saltey er ein kulborðseyja. Á þeim
blæs meira en á skjólborðseyjunum.
Stærst Grænhöfðaeyja er Santiago
sem við getum kallað Jakobsey; tæpir
1000 ferkílómetrar, er skjólborðs-
eyja, fjöllótt og all-gróðursæl. Þar er
höfuðborgin Praia. Skammt undan er
Fogo, þ.e. Eldey. Þar er hæsta fjall
eyjanna, Pico do Fogo, sumsé Eld-
tindur, 2829 metrar; eina virka eld-
fjallið á þessum eyjum sem jarðeldar
skópu. Síðast varð þar gos 2014-2015
En snúum aftur til Salteyjar. Þessi
strönd hér við Santa Maria er hreint
ótrúleg, kílómetrar og kílómetrar af
hvítum sandi, og utar sést hvissandi
aldan brotna og enn utar er safírblár
særinn, Atlantshafið í blíðum ham.
Það siglir skúta hjá þöndum seglum;
tónlist um borð, fólk að njóta lífsins.
Og flugbrettamennirnir svífa um við
ströndina, einsog fuglager.
Og svo er maður kominn á Bryggj-
una, með stórum staf, því að það er
bara ein bryggja í Santa Maria.
Nokkrir trillukallar eru komnir að
með afla. Enginn landburður af fiski
en samt nokkrir tittir. Einn sjóarinn
stendur þarna á bryggjunni, ungur
maður á stuttbuxum og stuttermabol
með hattkúf á höfði, og hefur dregið á
land hinn vænsta túnfisk, svona rúm-
lega eins metra langan, þykkan og
glæstan. Sjómaðurinn mundar hníf;
ætlar að gera að fengnum. En þetta
er einhver bévítans kuti sem bítur
ekki á blautan skít, og því síður á silf-
urgljándi túnfiskinn. En hann sargar
og sverfur og tekst loks að rista fisk-
inn á kvið. Slorið vellur út. Hann
þreifar um magann, ber kutann að,
nær að rjúfa gat og kannar með ann-
arri hendinni innhaldið. Allt í einu
dregur hann höndina út, heldur á ein-
hverju í lokuðum lófa en opnar hann
svo framaní glápandi ferðamann sem
rekur upp stór augu þegar í ljós kem-
ur lítill og lögulegur sæhestur, blóð-
ugur og auðvitað dauður. Sjómaður-
inn bregður honum í fötu fyllta sjó,
skolar af honum og gefur hann síðan
túrhestinum sem veit eiginlega ekki
hvað hann á að gera við hnossið/
hrossið ...
Mýkt og músík ...
Í Santa Maria búa ríflega 6.000
manns. Þar er eiginlega bara ein
aðalgata og við hana eða í grennd við
hana er allt. Þar er barinn Buddy:
mannþröng við barborðið, þéttsetinn
bekkurinn í litlum salnum sem er eig-
inlega bara stórt herbergi; bekkir og
borð utanmeð, fólk útá stétt líka í
blíðu kvöldinu.
Luis situr á lágum palli innst um-
kringdur ýmiskonar raftólum til að
flytja og magna tónlist. Hann hefur
gítar í fanginu og hljóðnema næstum
því uppí sér. Mér er sagt að hann sé
Spánverji sem skaut hér rótum fyrir
mjööög löngu, orðinn heimamaður.
Náungi í kringum fimmtugt, sköll-
óttur, horaður en syngur af miklum
krafti. Núna er hann að syngja Don’t
Worry, Be Happy og viðstaddir taka
margir undir viðlagið í þessari gömlu
sumarsmellu.
Tvær ungar konur dansa saman á
miðju gólfi þar sem varla er pláss fyr-
ir fleiri. Önnur er enskuleg í fasi og
fatnaði, grannvaxin, með slegið ljóst
hár niðrá hálft bak, í stuttum blóma-
kjól með hlýrum, hefur fengið sér í
eina tána, jafnvel tvær – ekkert til-
tökumál hér á þessum stað. Hún
dansar með rykkjum og hnykkjum,
stígur skarpt til jarðar, hvetur grund
frjálsum fæti, einsog Hóras kvað, en
stirðum liðamótum. Hin konan er
svört, í reynd óvenju dökk fyrir
heimamann að vera, hnellin ung Salt-
eyjarstúlka sem látið hefur hrokkið
hárið vaxa svo að það er í afróstíl
hippatímans og mussan hennar er
líka hippaleg. Hún dansar ljúflega,
sveigir sig eftir hljómafallinu með
þessari áreynslulausu mýkt og músík
í kroppnum sem aðeins býr í þeim
sem fengið hefur slíkt í vöggugjöf.
Luis er farinn að svitna, syngur af
svo miklum krafti en samt á slakan
máta sem kveðst einhvernveginn á
við einkunnarorð eyjarskeggja en
þeir flíka þeim gjarnan á spjöldum
eða á kortum handa erlendum
streitubúkum að kaupa: NO
STRESS!
Ströndin við Santa Maria – kílómetr-
ar og kílómetrar af hvítum sandi.
Saltvinnsla í Pedra
de Lume.
„Sandlægjur“ og „sólsleikjur“ njóta lífsins á ströndinni við Santa Maria.
Flugbrettamenn, eins og fuglager, í bakgrunni.
Grænhöfðeyingar eru engir
streitubúkar.
Opið: 8-18 virka daga 10-14 á laugardögum Síðumúla 22 | Sími 517 0404 | serefni.is
Veldu betri málningu
PALLAOLÍA
• Allround olían er efnisrík gæðaolía sem endist lengur
• Margir fallegir litir*
* Litur á palli EJLINGE