Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.06.2019, Page 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16.6. 2019
S
tyrmir Gunnarsson, sem lengi var einn
af ritstjórum þessa blaðs, segir í pistli
sínum í gær: „Ný könnun MMR um
afstöðu kjósenda til orkupakka 3 er
þungt áfall fyrir stjórnarflokkana
þrjá, Sjálfstæðisflokk, Framsóknar-
flokk og VG og þá ekki sízt forystusveitir og þingmenn
þessara flokka. Hún sýnir að einungis þriðjungur
stuðningsmanna stjórnarflokkanna er hlynntur orku-
pakkanum.“
Statistar á sviðinu
Það má vera rétt að þessi könnun sé að minnsta kosti
ekki fagnaðarefni fyrir framantalda.
En kannanir eru sveiflukenndar og ekki alltaf ná-
kvæmar og verða því einkum hafðar til hliðsjónar.
Það var lengi óskráð meginregla í Sjálfstæðis-
flokknum, sem reyndist vel, að hversu öflugur sem
formaður flokksins væri, sem þeir voru sannarlega
langflestir, skyldi landsfundur eða flokksráðsfundur
tryggja að sá sem næstur stæði formanninum hefði
ríkulega stjórnmálalega reynslu ef örlög eða atvik
höguðu því svo að fylla þyrfti skarðið yrðu góð tök á
því.
Aðrir flokkar höfðu á hinn bóginn ýmsan hátt á
slíku. Stundum voru helstu valdamenn þeirra flokka
ekki í leiðtogarullu, heldur t.d. ungur og ágætur
flokksbróðir eða -systir sem sat þar með táknrænum
hætti og fór að auki vel á mynd, þótt opinbert leyndar-
mál væri að aðrir færu með flokksumboðið og völdin
sem því fylgdu.
Þetta var t.d. þekkt bæði hjá Alþýðubandalagi og
Alþýðuflokki og reyndar fleirum.
Stjörnurnar á stóra sviðinu
Hjá Sjálfstæðisflokki horfðu menn öruggir á Jón Þor-
láksson og við hlið hans Magnús Guðmundsson og
Ólafur Thors, sem varð svo næstur honum. Heilsa
Jóns bilaði og Ólafur hélt um flokksstýrið lengi með
þeim glæsibrag að gneistar frá í minningunni. Ein-
stæðir forystuhæfileikar, leiftrandi glaðbeittur bar-
áttuvilji, bítandi gamansemi, sem Ólafi lánaðist oftast
að stilla í hóf, svo að ekki sveið lengur undan en þurfti.
Þeir Jón Þorláksson og Ólafur vissu að baráttan á
þeirri tíð var upp á pólitískt líf eða dauða. Hún skipti
öllu fyrir flokkinn þeirra, en ekki sjálfs hans vegna
heldur vegna þess að það var enginn annar á sviðinu
eða nálægur sem tók svari þeirrar lífsskoðunar sem
flokkurinn setti í öndvegi og best hefur dugað síðan.
Flokkurinn hafði löngum sterkt fylgi með fólkinu en
var meinað um áhrif í samræmi við þann stuðning
vegna möndls við vægi atkvæða. Það hefur gjörbreyst.
Hið íslenska samfélag var brothætt og stór hluti
verkalýðshreyfingarinnar í höndum manna sem áttu
samleið með öfgaöflum alræðissinna. Þeirra söngvar
voru sungnir þegar mest þótti liggja við.
Ólafur hafði næsta sér menn á borð við þá Pétur
Magnússon varaformann sinn, dr. Bjarna Benedikts-
son, sem var stórmerkur maður, þó allt önnur gerð en
Ólafur og bættu þeir hvor annan upp með einstæðum
hætti. Skammt undan voru svo Gunnar Thoroddsen,
Jóhann Hafstein, María Maack, Magnús frá Mel og
Geir Hallgrímsson, svo nokkrir öndvegismenn séu
nefndir.
Þótt forystuliðið væri gott var það liðsheildin og bar-
áttuvilji félaganna sem úrslitum réði.
Sjálfstæði var tilvísunin og ekki fengin frá auglýs-
ingastofum eins og nú tíðkast. Stjórnarsáttmálar voru
samdir af leiðtogunum sjálfum með yfirlegu og sam-
ráði en ekki af pólitísku aðstoðarfólki á meðan aðrir
átu vöfflur.
Landsfundir virtir
Þá og alllengi síðar tóku menn landsfundarsam-
þykktir mjög alvarlega vegna þess að þeir tóku sjálfa
sig og flokkinn sinn mjög alvarlega. Þeir hefðu ekki
verið í þessu nema vegna þess að baráttan knúði þá
áfram og baráttan skipti öllu.
Allt fram undir lokatíð bréfritara á þeim vettvangi
fór formaður flokksins með uppköst landsfundar-
samþykkta heim með sér á kvöldin á meðan á lands-
fundi stóð og teldi hann að eitthvað mætti betur fara
eða eitthvað ylli misskilningi var strax rætt við flutn-
ingsmenn og lausn fundin.
Elstu menn sögðu að þannig hefði ætíð verið haldið
á málum. Bréfritara þótti ekki ástæða til að breyta því.
Síðustu árin hefur virst að forystusveitinni sé nokk-
uð sama um hvað samþykkt sé á landsfundum, því að
ekkert þurfi með það að gera.
Og eins og sést glitta í núna hika menn ekki í sínum
erindrekstri að útskýra fengnar niðurstöður fólksins
burt með útúrsnúningum, sem eru ögrun við skynsemi
landsfundarfulltrúa.
Nú þykir fínt að reynslulítið fólk, sem hefur fengið
pólitískt vægi með slíkt nesti langt umfram það sem
áður tíðkaðist, tali niður til flokkssystkina sinna og
leggi lykkju á leið sína til að vísa þeim sem eldri eru út
úr umræðunni með þótta sem fer öllum illa.
Það kann ekki góðri lukku að stýra. Enn er eldra
fólk í hópi góðra stuðningsmanna þessa flokks. Sé það
virkilega svo, eins og þessir nefndu textar og hortug-
heit bera með sér, að haft sé horn í síðu þessa fólks er
rétt að nýgræðingarnir frábiðji sér upphátt atkvæði
þess til flokksins með afgerandi hætti.
Eins og stemningin er núna er líklegt að slíkri beiðni
verði betur tekið en hefði verið endranær.
Galaði þá goðmagnið
Í Reykjavíkurbréfi sem birt var fyrir réttri viku var,
eins og endranær, margt viðrað sem leitaði á huga.
Þar var vakin athygli á grein eftir Jón Hjaltason sem
borist hafði blaðinu. Grein þessi hafði fengið óvenju
sterk viðbrögð.
Halldór Blöndal tók það óstinnt upp og sendi bréf-
ritara orð í þriðjudagsblaðinu. Halldór vandar um og
segir og endurtekur að bréfritari eigi ekki að skrifa
þegar illa liggi á honum.
Þeim sem þekkja Halldór best mun þykja þessi ráð-
gjöf skondin og úr óvæntri átt.
Hann kvartar í framhjáhlaupi yfir því í greininni að
Selfyssingarnir og formennirnir Þorsteinn Pálsson og
bréfritari skuli ekki hafa komið saman til hins fá-
menna afmælisfagnaðar. Þeir í Valhöll virðast hafa
gleymt að segja Halldóri að þegar Þorsteinn gekk til
liðs við flokk Benedikts Jóhannessonar skráði tölvan,
sem er manngleggst á skrifstofunni, þá sjálfkrafa út
úr flokknum, báða tvo og fór létt með það.
Það hefði því farið betur á að Þorsteinn hefði verið
samferða hinum óvæntu utanflokksgestum í afmælið,
þótt ekki sé vitað til að hann hafi stutt það með þeim
að reynt yrði að koma Geir H. Haarde á bak við lás og
slá.
Ættarvitar fara
illa í sólgosum og í
nálægð segulmagn-
aðra manna
’
Þá og alllengi síðar tóku menn lands-
fundarsamþykktir mjög alvarlega vegna
þess að þeir tóku sjálfa sig og flokkinn sinn
mjög alvarlega. Þeir hefðu ekki verið í þessu
nema vegna þess að baráttan knúði þá áfram
og baráttan skipti öllu.
Reykjavíkurbréf14.06.19