Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.07.2019, Blaðsíða 14

VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.7. 2019
V
ið Drottningargötu, eina
skemmtilegustu verslunargötu
Stokkhólms, kennir ýmissa
grasa. Ofarlega við götuna
stendur verslun með húsnúm-
erið 77. Hún lætur lítið yfir sér en þeir sem
fyrir tilviljun reka augun í útstillingu í glugga
hennar hljóta að staldra við. Þar standa þeir
glaðbeittir Winston Churchill og Adolf Hitler,
Jósef Stalín og John Fitzgerald Kennedy,
Karl XVI Gústaf og Donald Trump. Í miðjum
hópnum má svo sjá lágvaxna konu sem heldur
á sígarettu í annarri hendinni en grárri hand-
tösku í hinni. Glöggir áhugamenn um sögu 20.
aldar sjá að þarna fer engin önnur en Golda
Meir – sem um árabil gegndi embætti for-
sætisráðherra Ísraels.
En öll þau sem þarna eru nefnd, að einum
undanskildum, eru horfin yfir móðuna miklu
og því ekki auðvelt að sannfæra lesendur um
að þarna standi þau íbúum Stokkhólms ljóslif-
andi fyrir augum. Kannski er það líka orðum
aukið. Allt eru þetta manneskjur sem á sinn
hátt hafa haft áhrif á framgang sögunnar.
Sum undir jákvæðum formerkjum en önnur
alls ekki. Og það er líka þess vegna sem þau
koma saman á þessum stað.
Hafi fólk á annað borð rekið augun í fyrr-
nefnda útstillingu verður það einfaldlega að
ganga í bæinn og kanna hvað fleira leynist
innan við gluggann forvitnilega. Og um leið og
hurðinni er lokið upp mætir manni sérstæð
lykt af timbri og sagi. Það kemur reyndar
ekki á óvart enda ljóst frá upphafi að fólkið
sem blasir við í glugganum er tálgað úr tré og
innan við búðargluggann eru gólfin þakin
sagi. Verslunin er vinnustofa um leið.
Húsnæðið er ekki stórt í sniðum en þó
leynist lítið herbergi inn af vinnustofunni. Þar
er önnur vinnustofa og maðurinn sem ber
ábyrgð á upprisu dauðra heimsvaldasinna og
annarra sem mótað hafa söguna á liðnum öld-
um heldur sig gjarnan þar, innan við þilið. En
þegar hurðinni er hrundið upp gægist hann
fram og býður góðan daginn – auðvitað á
sænsku.
Margt til lista lagt
Þar fer enginn annar en Urban Gunnarsson,
þekktur hagleiksmaður í Svíþjóð. Fyrir löngu
orðinn kunnur af snilldarlega útfærðum „tré-
fígúrum“ sem hann kallar svo og selur nú orð-
ið um heim allan. Þær spanna reyndar mun
breiðara litróf en aðeins heimsþekkta stjórn-
málamenn, þjóðarleiðtoga og harðstjóra.
Meðal vinsælustu verka hans eru útskornir
karlar og kerlingar sem vísa til ólíkra at-
vinnugreina á borð við sjávarútveg, land-
búnað, járnsmíði, slökkviliðsstörf og löggæslu
svo nokkur dæmi séu nefnd. Og í búðina við
Drottningargötu kemur fólk til að næla sér í
þessa „karla“.
Þetta er raunar ekki í fyrsta sinn sem
blaðamaður rekur inn nefið á þessum stað. Í
nokkur ár hefur það verið fastur liður í heim-
sóknum til Stokkhólms að líta inn hjá Urban.
Því ræður áhugi á handverki karlsins. Hann
kviknaði raunar fyrir allmörgum árum og
sökina á því öllu á dr. Gunnlaugur A. Jónsson,
prófessor í gamlatestamentisfræðum við Há-
skóla Íslands. Hann hefur um langt árabil
safnað verkum Urbans og gerst svo stórtæk-
ur í þeim efnum að listamaðurinn telur engan
núlifandi eiga viðlíka safn. Þykir ýmsum nóg
um, ekki síst eiginkonu Gunnlaugs, Guðrúnu
Helgu Brynleifsdóttur, sem margoft hefur
haft á orði við undirritaðan að hún sé fyrir
löngu hætt að hafa húmor fyrir öllu tilstand-
inu sem fylgir söfnunaráráttunni.
Og þannig hefur sú hefð komist á að í hvert
sinn sem við Gunnlaugur – alltaf hvor í sínu
lagi – eigum leið um borgina gerum við okkur
ferð á Drottningargötu 77 og tökum hús á
Urban. Þær heimsóknir eru vel undirbúnar
og oftast fylgir eitthvað í farteskinu þegar út
er komið. Þegar best tekst til eru það „karlar“
sem Urban hefur tálgað eftir sérstakri pöntun
og eru þá einatt aðeins til eitt eða tvö eintök
af viðkomandi. Það gerir söfnin skemmtilegri
og verðmætari.
Enginn hefur að fullu í tré við
Churchill
„Langvinsælasta fígúran er Churchill. Ég get
ekki gert mér í hugarlund hversu marga slíka
ég hef tálgað og selt en þeir skipta hundr-
uðum. Hann er alltaf vinsæll og vekur alltaf
mikla eftirtekt þegar fólk kemur í búðina. Og
hann var orðinn það löngu áður en ég byrjaði
að tálga,“ segir Urban og vitnar þar til þeirr-
ar staðreyndar að þessi sérstæða útskurð-
arlist rekur sig lengra aftur en til hans eigin
sögu. Upphafsmaðurinn að þessu ævintýri var
nefnilega Sven Gunnarsson, faðir Urbans.
„Hann byrjaði að tálga sem ungur maður
þegar hart var í ári en það var á þriðja ára-
tugnum. Hann opnaði svo verkstæðið hér á
Drottningargötu í kringum 1940. Það var
skömmu eftir að hann skar Churchill út í
fyrsta sinn en um þær mundir komst hann á
spjöld sögunnar sem flotamálaráðherra og
síðar forsætisráðherra Breta í styrjöldinni
miðri.“
Og tímarnir breytast hratt. Urban viður-
kennir að faðir hans hafi verið farinn að skera
út Benito Mussolini og Adolf Hitler löngu áð-
Urban Gunnarsson hefur gaman af
að ræða viðfangsefni sín og hann er
afar vel að sér í mannkynssögunni.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Urban Gunnarsson mundar hnífinn og lætur eggina ganga í timbrið. Innan skamms hefur hann mótað það til og
allt í einu stendur alþekkt andlit út úr viðnum. Í áratugi hefur Urban verið einn flinkasti útskurðarmeistari Svía
og á síðustu árum hefur hann skorið út fleiri og fleiri Íslendinga. Hann ber þó ekki einn ábyrgð á því framtaki.
Stefán E. Stefánsson ses@mbl.is
Gæðir látna og lifandi nýju
lífi með hníf að vopni