Úti - 15.12.1942, Blaðsíða 11

úr gröfum sínum og msettu mæla, sem
þar liggja, kynnu þeir frá mörgu að
segja.
Þegar Strandarland eyddist af sand-
foki, þekktu menn fátt til varnar þeim
voða, samt munu menn þar hafa
reynt að hlaða grjóti í sandskörð á
landi því, sem var að blása, því að enn
sjást nokkrar leifar slíkra garða á
landi Strandar.
Eftir að Strönd og hjáleigurnar fóru
í eyði, stóð kirkjan ein í kirkjugarð-
inum á auðninni. Prestar í Selvogi,
sem þjónuðu að Strönd, bjuggu á Vogs-
ósum, svo sem kunnugt er um séra
Eirík Magnússon, sem er þjóðkunnur.
Hann þótti fjölkunnugur og smáglett-
inn, t. d. við pörótta pilta.
Árið 1724 var Halldór Einarsson
prestur að Vogsósum. Skömmu fyrir
jólin það ár (5. des.) eignaðist hann
dreng, sem Björn var nefndur.
Séra Halldór var af góðum bænda-
ættum kominn, en kona hans og móð-
ir Björns, var Sigríður, dóttir séra Jóns
Egilssonar á Gilsbakka.
Séra Halldór fluttist frá Vogsósum
árið 1725 að Stað í Steingrímsfirði og
var þar prestur til dauðadags 1738.
Árið eftir, 1739, fór Björn Halldórs-
son í Skálholtsskóla og var þá á 15.
ári og lauk þar prófi eftir 6 ár. Hann
varð prestur í Sauðlauksdal við Pat-
reksfjörð 1752.
II.
„Smávinir fagrir, foldar skart,
fífill í haga, rauð og blá
brekkusóley við mættum margt
muna hvert öðru að segja frá.
Prýðið þið lengi landið það,
sem lifandi Guð hefir fundið stað
ástarsælan, því ástin hans
alls staðar fyllir þarfir manns.“
J. H.
Séra Björn Halldórsson í Sauðlauks-
dal var þjóðhollur og hinn mesti ágæt-
ismaður. Hjá honum sameinuðust hin-
ir beztu kostir úr báðum ættum. Hann
var vitmaður, trúrækinn og skáld, svo
sem verið hafði móðir hans og hennar
feður, og hann var einnig búmaður
hinn mesti, gætinn, gerhugull og nat-
inn við allt það, er laut að ræktun og
gagnsemi landsins, meðferð fénaðar og
alla hirðu búsafurða. Enda gerðist hann
hinn mesti athafnamaður. Kona hans
var Rannveig Ólafsdóttir, Gunnlaugs-
sonar í Svefneyjum. Bróðir hennar
var Eggert Ólafsson, sem var hinn
mesti lærdómsmaður, skáld og nátt-
úrufræðingur. Lengi dvaldi Eggert í
Danmörku og var þar í miklu áliti.
Var þá rík umbótastefna uppi í Dan-
mörku, og einnig meðal annarra
menntaðra þjóða, sem stefndi að auk-
inni þekkingu, breyttum atvinnuveg-
um og betri lífskjörum. Islendingar,
sem kynntust þessari stefnu urðu
hrifnir af henni og börðust fyrir vel-
ferðarmálum íslands og íslendinga, —
bæði hér á landi og í Danmörku. I
flokki þessara ættjarðarvina voru menn
eins og Skúli Magnússon, Jón Eiríks-
son, Eggert Ólafsson, Björn Halldórs-
son o. fl.
Allir þessir menn og margir aðrir
vildu gera allt, sem hægt væri til þess
að rækta landið, sem þá var víðast
skóglaust og sums staðar komið í sand
og auðn. Fólkinu á íslandi leið víða illa
— það var oft svangt og sumt dó af
hungri, eða af sjúkdómum, sem stöf-
uðu af einhæfu og óhollu fæði. Það var
mest lifað af kjöti og fiski, sem stund-
ÚTI
9