Skessuhorn - 23.11.2011, Qupperneq 102

102 MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER
Bók in „Þar sem him inn frýs við
jörð ­ Ís lend ing ar á heims skauts­
slóð um Kanada“ er eft ir tvo Ak ur­
nes inga, þá Magn ús Þór Haf steins­
son og Frið þjóf Helga son. Bók inni
fylg ir rúm lega klukku tíma löng
kvik mynd á geisla diski. Mynd ina
gerðu þeir fé lag ar einnig. Um brot
og hönn un bók ar inn ar fór fram hjá
Upp heim um.
Bæði mynd og bók fjalla um ein­
stak an leið ang ur þar sem nokkr­
ir Ís lend ing ar fóru ak andi um Ís­
hafs slóð ir Kanada en þar höfðu
eng ir far ið á bíl um áður. Þetta er
ferða saga, frá sögn in af því þeg ar
fimm Ís lend ing ar lögðu í lang ferð á
þrem ur bíl um. Hún lá um fjar læg­
ar og fram andi slóð ir. Fáum, ef þá
nokkrum, hafði dott ið í hug að fara
í slík an leið ang ur í þess um hluta
heims. Marg ir töldu þetta ó mögu­
legt. Aðr ir voru sann færð ir um að
þetta væri glapræði, þessi ferð væri
al gert feigð ar flan.
Þrá in eft ir að kanna nýj ar slóð­
ir, takast á við á skor an ir og sigr ast
á erf ið um hjöll um, var mjög sterk
í hug um þeirra sem ætl uðu í þessa
ferð. Þeir voru stað ráðn ir í að láta
drauma sína ræt ast. Þeir ætl uðu að
fara um slóð ir sem eru með þeim af­
skekkt ustu, strjál býl ustu og hrjóstr­
ug ustu hér á jörðu. Þetta eru heim­
skauts svæði Kanada; geysi mik ið og
tor fært land flæmi sem var með síð­
ustu svæð um heims ins sem kann að
var til hlít ar af mönn um.
Það þurfti vissu lega menn með
sér stak an bak grunn til að sú hug­
mynd gæti fæðst að ferð ast á þess ar
slóð ir, ak andi á sér út bún um bíl um
um svæði þar sem slík tæki höfðu
vissu lega aldrei far ið áður. Á Ís landi
hafa eld hug ar, sem eru heill að­
ir af feg urð inni á víð ern um lands­
ins, um ára tuga skeið þró að far ar­
tæki og verk lag til að ferð ast ak­
andi yfir hjarn og ís. Hér hef ur með
tím an um orð ið til ein stök þekk ing.
Þeir sem ætl uðu að fara þessa ferð
á heim skauts svæði Kanada voru
allt menn með mjög mikla reynslu
af há lend is ferð um á Ís landi. Þeir
höfðu ferð ast um allt land ið, þvert
og endi langt við alls kon ar að stæð­
ur og lent í ýms um æv in týr um
gegn um tíð ina. Nú þótti þeim tími
kom inn til að reyna eitt hvað nýtt.
Þetta voru þeir Ómar Frið þjófs son,
Karl Rúts son, Krist ján Krist jáns­
son, Hall dór Sveins son og Frið­
þjóf ur Helga son.
Til gang ur og mark mið leið­
ang urs ins voru marg þætt en skýr.
Ferð in var far in til að minn ast þess
að 100 ár væru lið in frá því vest­
ur­ís lenski land könn uð ur inn Vil­
hjálm ur Stef áns son fór í leið angra
sína á heim skauts slóð ir Kanada. Í
þess ari ferð voru not að ir bíl ar sem
breytt hafði ver ið til heim skauta­
ferða eft ir þeirri reynslu og þekk­
ingu sem menn höfðu afl að sér við
ferð ir um há lendi Ís lands. Þannig
var lát ið reyna á slík far ar tæki við
að stæð ur utan Ís lands. Með ferð­
inni yrði einnig mark mið að styrkja
bönd milli Ís lend inga og sam fé laga
Vest ur­Ís lend inga í Kanada. Síð­
ast en ekki síst yrði ferð in far in til
að vekja at hygli á heim skauta slóð­
um, nú á tím um hlýn andi veð ur­
fars, sem hef ur í för með sér bæði
tæki færi og ógn an ir. Auk þessa yrði
leit ast við að efla þekk ingu Kanada­
manna á Ís landi og Ís lend inga á
heim skauts hér uð um Kanada.
Frið þjóf ur Helga son tók mik ið af
glæsi leg um ljós mynd um í þess um
ein staka leið angri sem prýða bók ina
en hún er alls 140 blað síð ur. Kvik­
mynd ir hans úr ferð inni eru svo
not að ar í heim ild ar kvik mynd ina.
Magn ús Þór Haf steins son skrif­
aði hand rit bók ar og kvik mynd ar
og er þul ur henn ar, en Frið þjóf ur
sá um alla mynd vinnslu og klipp­
ingu. Bæði bók in og kvik mynd­
in veita les end um og á horf end um
mikla fræðslu um þessi nyrstu hér­
uð Kanada, sem eru hluti af Norð­
ur slóð um. Sagt er frá fólk inu sem
þeir fé lag ar hittu og nátt úru öfl un­
um sem þeir glímdu við. Um leið er
brugð ið ljósi á sögu land könn un ar
á þess um slóð um og for tíð in tengd
bæði við nú tíma og fram tíð. Hér
fer stutt ur kafli úr bók inni þar sem
leið ang ur inn er á ferð í al gerri ein­
angr un um há vet ur í fimb ulkulda
með fram strönd um Ís hafs ins.
Við Smok ing Hills
Leið ang ur inn nálg að ist nú hin­
ar dulúð ugu Smok ing Hills. Þetta
eru bratt ar hlíð ar sem falla nið­
ur af Bat hurst­ höfða, í sjó fram.
Þær voru að sjálf sögðu þakt ar ís og
snjó og við ræt ur þeirra var mik ið
og mjög gróft ís hröngl sem hafði
hlað ist upp á grunn sævi strand ar­
inn ar vegna sjáv ar strauma sem ríkja
þarna. Þetta leit sann ar lega illa út
og mik ið vafa mál hvort tæk ist að
koma bíl un um yfir það. Reynt yrði
að feta leið ina þarna í gegn eins og
ein stigi. Menn yrðu ein hvern veg­
inn að ská skjóta bíl un um milli jaka­
brot anna, eða brjóta þeim leið að
öðr um kosti með því að mylja jak­
ana nið ur með ál körl um.
ÓMAR: Fyrsti val kost ur hafði
ver ið að reyna að fara með strönd­
inni við Smok ing Hills, en það var
eins og heima menn höfðu lýst að
haf ís inn hafði pakk ast upp í hryggi
með fram klettóttri strönd inni. Eft­
ir nokk urra tíma streð þá virt ist
þetta ó fært. En nú leið að kvöldi
og far ið var að rökkva. Við á kváð­
um hrein lega að láta hverri stund
nægja sína þján ingu; borða, fara
svo að sofa og end ur meta stöð una
þeg ar birti að morgni. Stjáni stakk
pyls um upp í púströr ið og for hit aði
þær fyr ir grill un. Frost ið var um 35
gráð ur, ekki svo ýkja kalt. Við vor­
um orðn ir van ari meiri kulda. Þessa
nótt sem við dvöld um und ir Smok­
ing Hills, átti ég eina eft ir minni­
leg ustu stund ævi minn ar. Það var
hrein lega við jafn hvers dags lega
at höfn og það að standa og pissa.
Ég vakn aði til þess um nótt ina, en
þorði ekki að fara nið ur af stig bretti
bíls ins. Hætt var við að bangsi, ís­
björn inn, sjálf ur kon ung ur heim­
skauts svæð anna, hefði fund ið þessa
ilm andi pylsu lykt frá okk ur þeg ar
við grill uð um fyrr um kvöld ið, og
sæti nú úti í myrkr inu og biði eft­
ir bráð inni. Ég var því all ur á varð­
bergi. Ég stend þarna á stig brett­
inu og þá varð mér lit ið til him ins.
Þá sé ég eina stór feng leg ustu sjón
sem ég hef séð á minni ævi. Norð­
ur ljós in þarna voru eins og mjög
síð ar gard ín ur sem hlykkj uð ust um
him in hvolf ið. Þarna var nið dimmt
en stjörnu bjart. Við þetta bætt ist
megn brenni steins lykt sem barst
frá Smok ing Hills, sem var eins og
úld in hvera lykt. Einnig bærð ist það
auð vit að í brjósti manns að við gát­
um ekki snú ið við vegna elds neyt is­
birgð anna en við urð um að kom ast
á fram. Það var ein kenni leg til finn­
ing að vera þarna í þessu magn aða
um hverfi, bú andi við þessa ó vissu.
STJÁNI: Við vökn uð um
eldsnemma til að nýta birt una sem
best og höfð um ekki ekið lengi suð­
ur með Smok ing Hills, þeg ar fyrsta
haft ið kom í ljós. Ís inn var í hrauk­
um á hæð við hús upp við klettana.
Að vera við Smok ing Hills var eins
og mað ur gæti í mynd að sér að væri
að vera á tungl inu, nema það er
auð vit að eng in ís þar. All ir ís jak arn­
ir og um hverf ið veittu manni mjög
sér staka til finn ingu um að vera víðs
fjarri öllu mann legu. Þetta var mjög
kulda legt þar sem ís inn gnæfði yfir
okk ur. Svo var það alltaf hugs un­
in um að ef mað ur færi út úr bíln­
um gæti mað ur end að eins og kett­
ling ur í kjaft in um á ís birni. Það var
búið að segja við okk ur að þessi leið
væri ófær, við kæm umst þetta aldrei
og lagt var til að við leigð um í það
minnsta þyrlu til að skoða, hvort
þetta væri fært eða ekki, áður en við
legð um í hann. En það var alltof
dýrt og við á kváð um að láta bara
á þetta reyna. Ef eitt hvað myndi
ger ast þá hefð um við frek ar vilj að
eiga þann mögu leika að geta kall­
að á þyrlu.
ÓMAR: Við vor um lengi að finna
leið, en hún var sú að við klifruð­
um hrein lega upp klettana á bíl un­
um. Síð an keyr um við lengra suð ur
og þá fund um við svona snjó fyllta
V­laga gjá milli klettanna og haf íss­
ins, sem við keyrð um eft ir. Þarna er
mik il dulúð, þar sem þessi brenn­
andi fjöll eru. Reyk ur inn stíg ur
stans laust til lofts og þarna er ekk­
ert dýra líf. Ekki einu sinni að sum­
ar lagi. Eina und an tekn ing in eru
hrein dýr yfir sum ar ið sem leita í
brenni steins guf urn ar til að sleppa
und an mý varg in um. Þetta var al veg
ó gleym an legt. Á hægri hönd voru
það þessi dulúð ugu fjöll en síð an ís­
hrauk ar um hálf an kíló metra út frá
strönd inni. Mað ur inn sem missti
sleð ann gegn um ís inn hafði far­
ið þarna út fyr ir þar sem ís inn var
slétt ur, svo við þorð um ekki út á
haf ís inn.
KALLI: Smok ing Hills voru
einna mest spenn andi svæð ið í
allri ferð inni. Okk ur hafði ver­
ið sagt af mörg um heima mönn­
um að það væri von laust að kom­
ast fram hjá þeim á þess um bíl um.
Til að kom ast gegn um ís hroð ann
þarna þyrftu menn jarð ýt ur og það
tæki viku til tíu daga. Við reynd um
nú að troða okk ur á fram þó mað ur
hefði ekki mikla trú á því á tíma bili.
Við pjökk uð um og börð um ís inn
með járn körl um til að reyna að búa
til leið fyr ir bíl ana. Ís inn var mjög
stökk ur þarna. Hann var harð ur og
brotn aði nán ast eins og gler. Þetta
sótt ist seint og tók lang an tíma en
var mjög skemmti legt.
Tví sýn ferð norð ur við ysta haf
Leið ang urs menn eft ir að þeir höfðu ekið á ís norð ur, nið ur hið mikla Mac kenzie­fljót sem er eitt af stærstu vatns föll um Norð­
ur­Am er íku. Þetta var í fyrsta sinn sem þessi leið var far in á bíl um. Með þeim er indíána höfð ing inn Wilfred Jackson sem var
leið sögu mað ur þeirra.
Frið þjóf ur Helga son tók mik ið af kvik mynd um og ljós mynd um í ferð inni, oft við
mjög erf ið ar að stæð ur þar sem frost ið gat far ið nið ur í 40 stig.
Veiði mað ur af inúíta ætt um með ís bjarn ar skinn í einu af þorp un um á Ís hafs strönd
Kanada.
Einn af bíl um leið ang urs ins und ir hin um hrika legu Smok ing Hills þar sem brenni­
steins reyk ur var á aðra hönd en ís hroð inn á hina. Þrátt fyr ir þetta tókst mönn um
að kom ast þessa leið í fyrsta sinn í sög unni á bíl um.