Skessuhorn - 19.04.2017, Blaðsíða 21

MIÐVIKUDAGUR 19. APRÍL 2017 21
fjórum árum. Við vorum búin að
tala um að það væri forvitnilegt að
fara til Afríku en svo hittist akkúrat
á að það var Malaví. Og eftir að hafa
komið þangað, þá langar mann að
gefa í með það verkefni í Grunda-
skóla,“ segir Borghildur. Hún seg-
ir eina skólaheimsóknina í Malaví
hafa verið einstaklega eftirminni-
lega. „Ég greip með mér hundrað
og eitthvað blýanta, skæri og fleira
en svo voru þúsund börn í skólan-
um. Ég hafði líka plastað mynd af
skólanum og nokkrar teikningar frá
börnunum hér heima. Skólastjór-
inn var 29 ára og Jesús minn, hvað
hann varð glaður. Ef ég hefði verið
undirbúin undir þetta, þá hefði ég
tekið með mér bækur og liti líka en
svona er þetta. Það var ekki planað
að ég myndi taka þátt í þessu en ég
tók þetta með til öryggis.“
Ómengað vatn
breytir miklu
Rauði krossinn á Íslandi hefur
unnið að þróunarstörfum í Malaví
í nokkurn tíma, ásamt fyrrum Þró-
unar- og samvinnustofnun Ís-
lands, sem í dag heyrir undir Ut-
anríkisráðuneytið. Rauði kross-
inn á Íslandi er í samstarfi við
Rauða krossinn í Danmörku, Ít-
alíu, Hollandi og Finnlandi um
störfin í Malaví. „Danir sjá í raun
um okkar hluta á staðnum. Það er
betra að vera í samstarfi og sam-
nýta mannauðinn. Í Líbanon erum
við til dæmis í samstarfi við norska
Rauða krossinn. Við reynum að
vera í samstarfi við stærri systur-
félögin til að nýta peninginn sem
best,“ segir Sveinn. Hann segir að
þróunarstarfið í Malaví hafi byrjað
fyrir mörgum árum. „Starfið þar
hefur falist í því að byggja skóla og
búa til vatnsbrunna. Þarna er vatns
gulls ígildi og ekki bara til að svala
þorsta eða elda mat. Það er mikið
heilbrigðismál að hafa aðgang að
hreinu vatni. Ef vatnið er meng-
að, þá veikist fólk af niðurgangs-
pestum sem þýðir að þá nær þessi
litli matur sem fólk hefur ekki að
nýtast. Bara að fólk fái vatn sem er
ómengað breytir svo miklu,“ seg-
ir Sveinn. Hann bætir því við að
skólaverkefnin séu einnig mjög
mikilvæg. Þróunar- og samvinnu-
stofnun hafi byggt skóla en Rauði
krossinn hafi meira verið í því að
byggja upp innviðina.
Áhersla lögð á
menntun kvenna
Hjónin segja að mikið sé talað um
samstarf og samvinnu í sambandi
við þróunarstarf. „Þannig að þetta
hljómi ekki eins og einhver ölm-
usa. Þetta er fjárfesting, m.a. fjár-
festing í menntun. Það sem skipt-
ir svo miklu máli í þessum löndum
er að mennta fólkið til sjálfshjálp-
ar og þar eru konur og stelpur al-
gjör lykilþáttur,“ útskýrir Sveinn.
Hann segir að ef karlmaður sé
menntaður, sé verið að mennta
einn einstakling sem sé gott. „En
ef þú ert að mennta konu, þá ertu
að mennta heila fjölskyldu. Kon-
urnar bera ábyrgð á fjölskyldunni
og því er lögð megin áhersla á að
ná stelpunum inn í skólana.“ Þá
er Rauði krossinn einnig að inn-
leiða tilraunaverkefni í einu þorpi
í Malaví, sem snýst um að auka
maísuppskeru. „Venjulega eru
tvær uppskerur á ári, um haust og
vor. Stundum bregðast þær vegna
þurrka og þá þarf að senda mikinn
mat til Malaví. Með þessari tilraun
er verið að dæla vatni úr á og upp í
tank. Því vatni verður svo veitt yfir
akrana og reynt að ná þriðju upp-
skerunni. Vaxtarhraðinn ræðst svo
mikið af vatninu, það er ráðandi
faktor. En með þessu er mögu-
lega hægt að bæta uppskeruna um
þriðjung.“
Snýst um að ná
börnunum í skóla
Sveinn og Borghildur lýsa dæmi-
gerðum skóla í Malaví sem húsi
með þaki og sandi á gólfunum. Al-
gengt sé að um 80 til 100 börn séu
í hverjum bekk. Skólarnir eru því
ólíkir því sem Íslendingar mega
venjast. „Aðalatriðið snýst um að
ná krökkunum inn í skólana. Það
er gert með því að gefa þeim bún-
inga, þá eiga þau föt, og með því
að gefa þeim að borða. Þannig er
hægt að ná þeim inn. Þetta gengur
yfirleitt vel fyrstu tvö til þrjú árin
en svo eykst þrýstingurinn á að þau
fari að vinna og hjálpa til heima
við. Þá detta þau oftar en ekki úr
skólanum,“ segir Sveinn alvar-
legur. Hann segir að mikilvægast
sé að reyna að halda stelpunum í
námi. Að ná þeim inn í skólakerfið
og auka menntun kvenna. „Rauði
krossinn hefur lagt áherslu á það.
Það hefur verið boðið upp á verk-
efni fyrir mæður og fyrir þungaðar
konur. Þá er þeim boðið að koma
og fylgst er með heilsu barnanna,
þau vigtuð og mæld og það skráð
niður. Síðan er reynt að ná mæðr-
unum inn í hádeginu og gefa þeim
mat og fræðslu í leiðinni.“ Fræðsl-
an sem um ræðir er m.a. um al-
mennt hreinlæti. „Það er ekki nóg
að drekka hreint vatn. Það þarf að
læra almennt hreinlæti líka,“ segir
hann. Auk þess er reynt að halda
eldri börnunum í skóla. Rauði
krossinn hefur unnið að því að
búa til salernisaðstöðu við skólana
og bæta hana þar sem hún var fyr-
ir. „Til að halda stelpunum áfram
í námi er mikilvægt að bjóða upp
á aðskilin salerni og rými fyrir þær
stúlkur sem eru byrjaðar að hafa
blæðingar. Þær hætta sumar í skól-
anum út af aðstöðuleysi.“
Breyta krónum í gull
Á hverju ári safnar Grundaskóli um
hálfri milljón til styrktar fátækum
í Malaví. Það hafa því safnast um
tíu milljónir á Akranesi í gegnum
árin. „Það er ævintýralega mikill
peningur í Malaví. Þetta er gull
fyrir fólkið þar,“ segir Borghildur.
Hún útskýrir að hálf milljón dugi
fyrir um það bil hálfri skólastofu.
„Það má því segja að þetta séu tíu
skólastofur sem búið er að safna
fyrir og það eru um hundrað börn
í hverri stofu. Þessi árlega söfnun
er þá búin að skaffa þúsund börn-
um aðstöðu til að vera í skóla.“
Borghildur hefur mikinn áhuga
á því að efla söfnunina á Akra-
nesi. Hún myndi til dæmis vilja
byrja fyrr og bæta í söfnunina með
þeim hætti. „Búa til eitthvað form
í kringum það. Að breyta hugsun-
arhætti barnanna, fá þau til dæmis
til að vera með krukku heima við
sem safnað er í,“ segir hún.
Börnin þæg
Aðspurð hvað hafi komið mest á
óvart í Malaví segir Borghildur að
það sé hvað allir hafi verið glaðir og
hvað fólki virðist líða vel þar, þrátt
fyrir allt. „Og hvað börnin voru
rosalega stillt, það kom mikið á
óvart. Við lentum óvænt á tónleik-
um og börnin þar högguðust ekki.
Þetta voru pínulitlir krakkar og þau
stóðu alveg grafkyrr,“ segir hún.
„Já, ég er sammála því og hvað all-
ir eru glaðir og taka með hlýhug á
móti manni. Fólkið er vingjarnlegt
og tekur á móti manni með söng
og dansi,“ segir Sveinn og bætir
því við að það hafi einnig komið á
óvart hversu fáa hann sá í yfirþyngd
á öllu ferðalaginu, að hann hafi ein-
ungis séð einn mann reykja og eng-
an undir áhrifum áfengis, þrátt fyr-
ir að vínbúðir hafi verið á staðnum.
„Það var líka sérstakt að sjá bæði
kirkjur og moskur, nánast hlið við
hlið. Það stingur í stúf að sjá þessi
risa hús sem eru byggð af einhverj-
um erlendum söfnuðum. Ég held
að þeim fjármunum væri Guði bet-
ur þóknanlegir í að hjálpa fólki til
sjálfshjálpar en að gefa þeim að-
stöðu til að biðja,“ segir Sveinn.
Fólksfjölgun
aðalvandamálið
Að sögn Sveins er stefnan tekin á
að halda áfram því góða starfi sem
unnið hefur verið á vegum Rauða
krossins í Malaví. Hann segir mik-
ilvægustu verkefnin snúa að því
að gera lífið í landinu sjálfbærara.
„Rauði krossinn mun halda áfram
að mennta fólk, auka hreinlæti og
heilbrigði og veita fjölskylduráð-
gjöf. Það er mikil mannfjölgun í
landinu sem veldur því að fram-
farir í innviðum étast upp, vegna
fólksfjölgunarinnar. Það þarf því að
koma til einhver jákvæður hemill
á mannfjöldaaukningu. Fólksfjöld-
inn þarna hefur þrefaldast á fjörtíu
árum og ef sú þróun heldur áfram,
þá verður samfélagið þar aldrei
sjálfbært.“
Hjónin segja að einn af algeng-
um misskilningi um Malaví sé að
þar séu ungar stúlkur látnar gift-
ast eldri mönnum. „Það er mis-
skilningur. Þetta eru oftast ungir
krakkar sem eru látnir giftast. Þau
eru látin ganga í hjónaband, þá fara
þau af heimilinu og byrja svo sjálf
að hlaða niður börnum.“ Þetta sé
ein af þeim ástæðum að mikilvægt
sé að halda áfram að veita fræðslu
og fjölskylduráðgjöf í landinu. Nú
sé stefnan tekin á að halda starfinu
áfram. „Það þarf að reyna að bæta
í. Það væri gaman að sjá okkur taka
meira á. Við höfum verið að setja
tuttugu milljónir í Malavíverkefn-
ið en það væri gaman ef við gæt-
um bætt tíu milljónum við það, það
munar svo miklu. En Rauði kross-
inn mun halda áfram að einbeita sér
að heilbrigðisverkefnum og verk-
efnum með konum. Það er lykill-
inn að breytingum og við leggjum
áherslu á það.“ grþ
Norðurskógur 3 - Húsafell
Heilsárs orlofsshús54.500.000 6 herbergi
Eitt vandaðasta orlofshúsið í húsafelli, stór pallur, heitur pottur
og leiksvæði fyrir börnin. Eignin stendur í þéttum gróðri við Hvítá,
stendur því sér en frekar langt er í næstu hús.
Héðinn
fasteignasali
848 4806
143 fm
EINSTAKLEGA
VANDAÐ
ORLOFSHÚS
Í HÚSAFELLI
Sveinn ræðir við nemendur í einum skólanum sem heimsóttur var.Daglega er eldaður maísgrautur
sem gefinn er þunguðum konum og
mæðrum í Malaví.
Hjónin í Malaví.