Dagblaðið Vísir - DV - 06.09.2019, Qupperneq 22

Plastlaus september 6. september 2019KYNNINGARBLAÐ
Sævar Þór Halldórsson, 34 ára landfræðingur hjá Þjóðskrá Ís-lands, tekur nú þátt í Plastlaus-
um september þriðja árið í röð. Hann
býr með konu sinni og þriggja ára syni
á Akureyri þar sem þau vinna mark-
visst að því að minnka plastnotkun á
heimilinu. „Ég hef alltaf verið tengdur
náttúruverndarsamtökum og unnið á
friðlýstum svæðum. Það er skemmti-
leg áskorun að lifa plastlausum lífsstíl
í heilan mánuð. Þetta var smá átak
fyrsta árið en úrvalið á plastlausum
vörum er orðið töluvert betra í dag,“
segir Sævar. Það hlýst margt gott af
því að taka þátt í svona átaki. „Maður
kynnist nýjum plastlausum lausnum
sem hjálpa manni að minnka plast-
notkun alla hina mánuðina. Þú lærir
líka fljótt hvað það er ótrúlega margt
sem kemur í óþörfu einnota plasti.
Plastið er frábært efni þegar það er
nauðsynlegt, en það er allt of mikið
notað í tilgangsleysi.“
Lyktin venst furðufljótt
Sævar bendir á að til séu fjölmargar
stórsniðugar plastlausar lausnir:
„Bambustannburstar og plastlaust
tannkrem virka til dæmis mjög vel.
Bambusinn endist jafn lengi og plastið
og tannkremstöflur eru frábær lausn
á plasttúpunum sem tannkremið
kemur vanalega í. Við notuðum svo
nær eingöngu fjölnota taubleyjur fyrir
soninn. Þetta var miklu minna mál
en ég hélt, því þetta er bara ein auka
vél á þriggja daga fresti. Lyktin við að
skola kúkableyjur venst furðufljótt og
á milli véla liggja bleyjurnar í edikvatni
sem drepur alveg lyktina.
Við erum heppin að eiga góða að
þegar kemur að plastlausum lífsstíl.
Tengdaforeldrarnir rækta gúrkur,
tómata og annað grænmeti í gróður-
húsinu sínu. Systir konunnar saumar
barnaföt. Svo smalaði frúin fyrir vina-
fólk og fékk að launum heilan kinda-
skrokk sem við eigum nú í frystinum.
Skrokkurinn kom í strigapoka sem við
nýtum undir garðúrgang. Við erum
með lítinn matjurtagarð þar sem
við ræktum til dæmis kryddjurtir og
rótargrænmeti. Og hverfisfiskibúðin
selur fisk í umhverfisvænum umbúð-
um eða maður getum komið með
eigin umbúðir, sem við og gerum.“
Sævar lumar á fleiri ráðum þegar
kemur að því að minnka plast á heim-
ilinu. „Eitt sem ég hvet alla foreldra
til að prófa er að þegar kemur að
barnaafmælum, að biðja fólk um að
gefa notaðar gjafir. Það er ótrúlegt
magn af leikföngum á flóamörkuð-
um. Fólk á líka sjálft oft fullt af dóti og
fötum sem þeirra börn eru hætt að
nota. Hvers vegna ekki að gefa þess-
um hlutum framhaldslíf? Börnin eru
hæstánægð með bangsa sem búið
er að elska áður, Lego-kubba sem
aðrir hafa leikið sér með og snjógalla
sem hefur farið ótal salíbunur niður
sleðabrekkuna. Sama gildir um full-
orðna. Flóamarkaðirnir eru stútfullir
af fallegum bókum og munum sem
gaman er að gefa og þiggja.“
Leiðir til að minnka plast:
Áður elskaðir bangsar,
tannkremstöflur og heimabakað brauð
Sævar Þór Halldórsson, Erla Dóra Vogler og Askur Bragi Sævarsson Vogler
Fóru úr 60 kílóum á
mánuði niður í 140grömm!
Fjölskyldan á Álftanesi hefur vakið athygli fyrir ótrúlegan árangur í minnkun á sorpi.
Þau halda úti stórskemmtilegri
bloggsíðu sem og Facebooksíðu
þar sem þau ræða skrefin sem
þau tóku og eru enn að taka í
sorpminnkun. Eftir að hafa unnið
markvisst að ruslminni lífsstíl
þegar þau bjuggu í Sviss, fluttu
þau aftur heim í júlí síðastliðinn og
héldu uppteknum hætti. „Í Sviss
náðum við að minnka óflokkaða
sorpið okkar úr 60 kílóum á mánuði
niður í 140 grömm. Og eftir fyrsta
mánuðinn okkar á Íslandi náðum
við sama markmiði. Hins vegar
var mikil aukning í pappír í endur-
vinnslutunnunni sem kom mest-
megnis til vegna auglýsingapésa
sem flæða inn um lúguna,“ segir
Þóra Margrét Þorgeirsdóttir.
Minnka plastmagnið enn meir
fyrir Plastlausan september
Íslendingar skilja eftir sig eitt mesta
magn af sorpi í heimi og er aug-
ljóslega margt sem má betur fara.
Fimm manna fjölskylda á Íslandi
lætur frá sér um 13 kíló af plasti á
mánuði. „Við náðum plastmagn-
inu niður í 1,5 kíló og ég veit að
við getum gert betur. Okkar plast
samanstendur mikið til af skyrdoll-
um, snakkpokum og nammibréfum.
Í september getum við minnkað
þetta með því að poppa meira og
kaupa frekar sælgæti úr nammi-
barnum. Einnig ætlum við að setja
upp límmiða á bréfalúguna til að
afþakka allan fjöldapóst.“
Þóra með flokkunardallana.
Mannskepnan framleiðir gífurlegt
magn af rusli og neyslan hefur
bein neikvæð áhrif á vistkerfið. Það
kostar orku að framleiða, flytja og
endurvinna allar þær umbúðir sem
falla til við kaup á einni mjólkur-
fernu. Við sjáum eingöngu hluta
framleiðsluferlisins þegar við setj-
um fernuna í endurvinnslutunnuna
á meðan annað er falið. Þar má
telja til plastið sem mjólkurfernurn-
ar koma í á leiðinni í búðina, orkan
sem fer í að fæða nautgripina,
flutning á vörunni og margt fleira.
Það er ekki nóg að flokka rusl og
endurvinna, heldur þarf að ganga
einu skrefi lengra og byrja á að
minnka sorpið sem fellur til við
neyslu heimilisins.
Hvað er hægt að gera?
„Það er þrennt sem þarf að hafa
í huga þegar kemur að því að
minnka sorpið. Hætta að kaupa
óþarfa, minnka umbúðir og hætta
að kaupa einnota. „Ef þessar þrjár
reglur eru hafðar í huga við inn-
kaup þá minnkar ruslið sjálfkrafa,
í öllum sorptunnum heimilisins.
Það fer vissulega aukinn tími í
skipulagningu búðarferða við að
leita uppi umhverfisvænni eða
umbúðarlausar vörur, og stund-
um eru þessar vörur örlítið dýrari.
En það borgar sig þegar upp er
staðið, bæði fyrir umhverfið og
líka budduna. Sérstaklega ef við
setjum okkur þau markmið að
kaupa frekar notað það sem vant-
ar. Internetið gerir okkur auðvelt
með að gefa húsgögnum, raftækj-
um, fötum og fleiru framhaldslíf
og í leiðinni spörum við ótrúlegar
fjárhæðir. Í leiðinni komum við í veg
fyrir allt það magn af umbúðum
og flutningi sem hefði farið í það
að kaupa þetta allt nýtt. Við sáum
líka stórkostlega breytingu þegar
við byrjuðum að nota taubleyjur á
yngsta fjölskyldumeðliminn í stað
einnota plastbleyja.“
Þetta er ekkert vandamál
Það er auðvelt að tileinka sér sorpminni
lífsstíl. „Það þarf að byrja smátt og taka
viðráðanleg skref í lærdómsferlinu. Hægt
er að byrja á að taka 3–5 atriði í einu og
bæta svo við smátt og smátt. Svo fer
maður að sjá enn fleiri tækifæri til þess
að minnka sorpið. Þetta kemur allt með
kalda vatninu og við getum þetta öll,“
segir Þóra.