Fréttablaðið - 22.07.2017, Side 8

Það sem er alvarlegt
er þegar lántak-
endur geta ekki staðið við
afborganir sínar þegar að
niðursveiflunni kemur.
Ingólfur Bender,
hagfræðingur Sam-
taka iðnaðarins 
EFNAHAGSMÁL Sá reginmunur er á
núverandi uppsveiflu á íbúðamarkaði
og þeirri síðustu, á árunum fyrir fall
bankanna, að hækkandi íbúðaverð
er nú ekki drifið áfram af óhóflegri
skuldsetningu heimilanna. Heimilin
ættu því ekki að vera eins viðkvæm
fyrir verðfalli á markaðinum. Þetta
segir Ingólfur Bender, hagfræðingur
Samtaka iðnaðarins.
Hann nefnir að á árunum fyrir hrun
hafi veðsetningarhlutföll og hámarks-
lán verið hækkuð úr hófi fram og fjár-
málastofnanir stigið á bensíngjöfina,
ef svo má segja. Það hafi þrýst íbúða-
verði upp. Allt aðrar forsendur séu
fyrir hækkun íbúðaverðs nú.
Samkvæmt nýjum reglum Fjár-
málaeftirlitsins (FME), sem voru
birtar í fyrradag, má ekki lána fyrir
meira en 85% af markaðsverði fast-
eignar. Við kaup á fyrstu fasteign er
þó heimilt að lána allt að 90 prósent.
FME tók fram að reglurnar væru
einkum settar til þess að tryggja að
lánveitendur slökuðu ekki frekar
á lánaskilyrðum í ljósi harðnandi
samkeppni á íbúðalánamarkaði,
nú þegar hækkanir á íbúðaverði
eru miklar og vextir fara lækkandi.
Jón Þór Sturluson, aðstoðarfor-
stjóri FME, segir reglurnar hafa
þann tilgang að koma í veg fyrir
það sem gerðist árið 2008, þegar
staða lántakenda varð óviðráðan-
leg. „Þótt við búumst ekki við jafn
slæmu áfalli og þá, er full ástæða
til að sýna ýtrustu varkárni gagn-
vart lækkun fasteignaverðs í fram-
tíðinni.“
Ari Skúlason, hagfræðingur hjá
Landsbankanm, segir að reglurnar
muni ekki breyta miklu, enda hafi
bankarnir stigið varlega til jarðar
í lánveitingum og láni ekki fyrir
meira en 85 prósentum af mark-
aðsvirði eignar. „Það er hugsanlega
hægt að fá hærra lán einhvers staðar
annars staðar, en nú er verið að
koma í veg fyrir það. Að því leytinu
til eru þessar reglur öryggistæki sem
kemur í veg fyrir að fólk geti skuld-
sett eign sína fram úr hófi eins og
gerðist fyrir hrun,“ segir hann.
Raunverð íbúða hefur hækkað
umtalsvert undanfarin misseri og
reyndist ársvöxtur þess til dæmis
21,2 prósent í síðasta mánuði.
Ingólfur segir raunverð húsnæðis
standa hátt sögulega séð. Það hafi
hækkað talsvert umfram undirliggj-
andi áhrifaþætti, eins og til dæmis
kaupmáttarvöxt, að undanförnu,
en stór hluti skýringarinnar sé við-
varandi skortur á framboði nýrra
íbúða. „Það eru því viss hættumerki
til staðar. Í því ljósi er það ábyrgðar-
efni að lána með mjög litlu eigin fé.
Þá getur það gerst að heimili, sem
taka lán fyrir slíkum fasteigna-
kaupum, verði miklu viðkvæmari
fyrir niðursveiflunni þegar að henni
kemur,“ bendir hann á.
Hann segir veðsetningarhlut-
fallið þó aðeins eina hlið málsins.
Einnig þurfi að líta til greiðslu-
byrðarinnar. „Oft er sagt að það
skipti ekki höfuðmáli þótt eigið fé
í húsnæði verði neikvætt um tíma,
en það sem er alvarlegt er þegar
lántakendur geta ekki staðið við
afborganir sínar þegar að niður-
sveiflunni í efnahagslífinu kemur.
Að því leyti þarf að hafa varann á
og tryggja að greiðslumat byggist á
raunhæfum áætlunum.“
Skýr merki séu um að greiðslu-
möt fjármálastofnana séu stífari en
áður og það geti verið hluti ástæð-
unnar fyrir því að útlánavöxtur hafi
ekki verið eins ör og í síðustu upp-
sveiflu. kristinningi@frettabladid.is
Heimilin ekki viðkvæm fyrir verðfalli
Vísbendingar eru um að áfram verði þrýstingur á fasteignaverð að mati Fjármálaeftirlitsins. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Ekki er talið að nýjar
reglur FME um hámark
veðsetningarhlutfalls
muni breyta miklu,
enda hafa bankarnir
almennt stigið varlega
til jarðar í lánveitingum
til fasteignakaupa. Hag-
fræðingur segir allt aðrar
forsendur fyrir hækkun
íbúðaverðs nú en á ár-
unum fyrir hrun.
bmvalla.is
Áfram stelpur!
Þéttur varnarmúr og sterk liðsheild
skapa árangur.
PI
PA
R\
TB
W
A
• S
ÍA
2 2 . J Ú L Í 2 0 1 7 L A U G A R D A G U R8 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð