Morgunblaðið - Sunnudagur - 13.10.2019, Qupperneq 17

anum varð ekki svefnsamt og vildi láta leita af sér all-
an grun. Sömu heimildir herma að þegar Trump hafi
verið bent á að svo mikil leit kostaði umtalsvert fé
hafi hann svarað því til að þótt frúin fyndist ekki sjálf
í húsinu við fyrstu leit væri ekki útilokað að 33 þús-
und týndir tölvupóstar hennar með ríkisleyndar-
málum gætu komið í leitirnar. Saki einhverjir bréfrit-
ara um að vitna hér í ómarktækar heimildir verður
fátt um varnir aðrar en þær að þessar væru síst lak-
ari en hátimbraðar heimildir sem hrópuðu um Rússa-
samsærið dag og nótt í tæp þrjú ár og ekkert annað
kom út úr því en það að það náðist að dæma mann í
áratuga fangelsi fyrir gamalt skattalagabrot sem
kom Rússum ekki við.
Þær heimildir sem runnu svo illa á rassinn eru enn
kallaðar „stór“ þetta eða hitt af dómgreindarlausum
aðdáendum hér á skerinu.
Erdogan enn
En raunverulegu fréttirnar í vikunni voru austan
hafs. Erdogan forseti var í fréttaljósinu eins og
stundum áður og brexit hefur ekki komist út úr því
nokkra stund í þrjú ár.
Kúrdar voru viðfangsefni forseta Tyrklands. Fyrir
utan barna- og unglingabækur og illa nýttar náms-
bækur var bókin Með uppreisnarmönnum í Kúrdist-
an eftir Erlend Haraldsson með fyrstu bókum af al-
vöru lífsins sem lenti í hillum bréfritara. Hún var
gefin út af Skuggsjá 1964, fyrir meira en hálfri öld.
Sennilega myndi Erdogan ekki hafa gert athugasemd
við þetta bókarheiti, þótt hann kveði gjarnan fast að.
Erlendur segir að Kúrdistan merki einfaldlega
Kúrdaland. Og enn er sú þjóð án ríkis og fjarri því að
vera einhuga um að hverju beri að stefna og hvort
sækja skuli það með báli og brandi.
Þjóð er ekki alltaf til í stjórnskipulegum skilningi
þótt sjálf sé hún ekki í vafa um tilveru sína og þjóð-
arsál. Gyðingaþjóðin er gott dæmi um það. Gerð var
grimmileg tilraun til að útrýma henni. Þótt þar hafi
farið ofurefli mikið er ekki víst að illvirkið hefði tekist
þótt það hefði ekki kafnað í eigin ofsa og illsku í tæka
tíð.
Þjóð í stjórnskipunarlegum skilningi og viðurkennd
af SÞ og öðrum varð Ísrael fyrir aðeins rúmum sjötíu
árum. Mikill meirihluti gyðinga býr þó enn utan
Ísraels, þótt hugur þeirra flestra horfi heim.
Frá 1949 og allt framundir miðjan áttunda áratug
síðustu aldar var Kína á Formósu, alllangt úti á hafi
frá meginlandinu séð, þar til Nixon tók annan kúrs.
Nágrannaþjóðir hins unga Ísraels eru ekki allar
gamlar á kortinu í stjórnskipulegum og viðurkennd-
um skilningi og landamæri þeirra lúta iðulega strik-
um sem heimsveldi þess tíma drógu.
Bretar voru seigir að draga strik, stundum furðu
bein, en þau voru ekki alltaf beint í friðarátt né endir
allra deilna. Öðru nær. Horfa má til Indlands, Pakist-
ans, Kasmírs og Bangladesh. Eða til þjóða fyrir botni
Miðjarðarhafs, og strika á Kýpur, Írlandi og víðar.
Fornar þjóðir með mikla sögu byggðu svæðið þar
sem hin tiltölulega unga Sádi-Arabía er nú og ekki er
minni sagan norðan og austan við þótt landamæra-
strikin megi ekki öll lesa úr þeirri sögu.
Það var ekki annað hægt en að fyllast af samúð með
málstað Kúrda við lestur hinna ágætu bókar Erlends.
Kortið sem hann birtir í bókinni um „þjóðir Vestur-
Asíu,“ þar sem land byggt Kúrdum er sýnt sem stórt
dökkt landlukt svæði sem fellur innan landamæra
Tyrklands, Írans og Íraks og sem rönd í norðaustan-
verðu Sýrlandi segir sömu sögu nú og þá.
Kúrdar eru á milli 15 og 20% af íbúafjölda Tyrk-
lands, og vel á aðra milljón Kúrda er nú búsett í Evr-
ópu. Þeir hafa reynst djarfir og hugrakkir hermenn
og það voru ekki síst þeir sem voru tilbúnir að takast
á við sveitir Isis sem vopnaður maður á mann, en aðr-
ir kusu fremur að heyja sitt stríð með öflugum fjar-
búnaði, eldflaugum og drónum. Þess vegna eru flestir
stríðsfangar Íslamska ríkisins nú í höndum Kúrda.
Fjallaþjóðin, eins og Kúrdar eru stundum kallaðir,
eru því miður enn víðsfjarri því að geta stofnað og
varið sjálfstætt ríki og engin stórþjóð hefur sett sig á
oddinn í baráttu fyrir því. Og til hins verður einnig að
líta að sterk öfl á meðal þeirra sjálfra hafa raunsætt
mat á stöðunni og sækjast fremur eftir viðurkenn-
ingu á þjóðareinkennum og tilverrétti sem slíkum, en
vopnaðri baráttu fyrir landsvæði sem þeim sé einum
helgað og geta kallað alfarið sitt. Og sanngirni ætti að
leiða til þess að minnsta kosti að horft sé í fullri al-
vöru til slíkra kosta. En slík sanngirni á langt í land.
Kafla skil?
Hin stóra fréttin var að nokkuð óvænt virtist kominn
samhljómur í samtöl forsætisráðherra Bretlands og
Írlands. Og talsmenn ESB, sem allan tímann hafa
haft allt á hornum sér, virðast nú taka sæmilega und-
ir og ekki hamra á sinn storknaða stein að um ekkert
sé að semja.
Bjartsýni bærir á sér. En óróleiki gerir það líka því
að baráttumenn um brexit vakna sumir upp við vond-
an draum, eða óþægilegan. Þeir óttast að Boris, að-
klemmdur af svikahröppunum í Íhaldsflokknum,
eyðileggingaröflum þjóðaratkvæðis í þinginu, og
dómaraklíkunni sem þykir hollari undir ESB en
stjórnvaldið sem á rót hjá bresku þjóðinni, sé að
kikna undir því fargi.
Daily-Express sem er útbreitt en ekki endilega
öruggt og hefur stutt brexit fremur en hitt, þótt það
hafi lengi dregið taum Theresu May, sló því upp að
Boris hefði nú ákveðið að samþykkja tillögurnar sem
hún lagði margoft fyrir þingið sem felldi þær jafn-
óðum. Minnt er á að Boris hafi sjálfur tvisvar greitt
atkvæði gegn því máli en samþykkt það einu sinni!
Þá eru þeir til sem segjast óttast að Norður-Írlandi
verði nú fórnað á altari þessa samnings og kunni það í
lengri framtíð leiða til sameiningar alls Írlands.
Þá eru þeir til sem benda á að hið hriplega Evrópu-
samband hafi ekki lekið neinu um innihald samn-
ingafunda nágrannanna og það sé merki um að búró-
krötum hugnist þróunin, og það sé illt efni.
Enginn efaðist um að síðustu tvær til þrjár vik-
urnar fyrir 31. október yrðu spennuþrungnar en
hvorug fylkingin er fyllilega róleg þessa dagana.
En vera má að allt önnur staða verði uppi næst
þegar að farið verður yfir stöðuna.
En á hvern veg?
Morgunblaðið/Árni Sæberg
’
Hin stóra fréttin var að nokkuð óvænt
virtist kominn samhljómur í samtöl for-
sætisráðherra Bretlands og Írlands. Og tals-
menn ESB, sem allan tímann hafa haft allt á
hornum sér, virðast nú taka sæmilega undir
og ekki hamra á sinn storknaða stein að um
ekkert sé að semja.
13.10. 2019 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17