Morgunblaðið - 08.11.2019, Side 4

Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Landmannalaugar Náttúruferðamennska er stunduð í fallegu umhverfi.
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Samsetning gesta sem leggja leið
sína í Landmannalaugar hefur
breyst mikið á undanförnum 20 ár-
um, samkvæmt rannsóknum Önnu
Dóru Sæþórsdóttur, prófessors við
Háskóla Íslands. Ferðamenn eru
mjög ánægðir með flest þarna en þó
sérstaklega með náttúruna. Þá hefur
það breyst hverju fólk er að sækjast
eftir, nú er meiri áhersla á merktar
gönguleiðir og göngubrýr en minni
en áður á verslun, veitingahús og hót-
el.
Anna Dóra hefur að eigin frum-
kvæði stundað rannsóknir á sam-
setningu og upplifun ferðafólks víða
um land. Hún rannsakaði þolmörk
ferðamanna í Landmannalaugum,
meðal annars með spurningakönnun-
um, á árunum 2000 og 2009, og gerði
sambærilega könnun sl. sumar með
stuðningi Ferðafélags Íslands sem er
með ferðaþjónustu í Landmanna-
laugum. Hún greindi frá frumniður-
stöðum spurningakönnunarinnar frá
síðasta sumri á fundi hálendishóps
Landverndar í gærkvöldi, og bar þær
saman við eldri kannanirnar.
Fleiri Bandaríkjamenn
Anna Dóra segir í samtali við
Morgunblaðið að mikil breyting hafi
orðið á samsetningu gesta í Land-
mannalaugum á þessum tuttugu ár-
um. Færri Frakkar komi en fleiri
Bandaríkjamenn og einnig fjölgi í
hópi Ítala og Spánverja. Þá sé mikil
fjölgun í hópi sem kallaður er önnur
þjóðerni. Eftir er að fara í gegnum
það en Anna Dóra telur að fjölgun
ferðafólks frá Asíu til landsins komi
þar fram. Íslendingum hefur hins
vegar fækkað. Þeir voru 21% þeirra
sem komu í Landmannalaugar en eru
nú komnir niður í 7%. Þá koma færri í
skipulögðum hópferðum en áður,
20% í stað 57% fyrir 20 árum.
Hún hefur ekki nákvæmar tölur
um það hvernig heildarfjöldinn hefur
breyst en segir athuganir benda til að
fjölgun ferðafólks til landsins skili
sér ekki nema að litlu leyti inn á há-
lendið.
Sækjast eftir einveru
Ferðamenn eru mjög ánægðir með
flest í Landmannalaugum, að sögn
Önnu Dóru. 95% eru ánægðir eða
mjög ánægðir með náttúruna, 87%
með göngustíga og 77% með dvölina
á svæðinu.
Ferðafólki finnst of margt fólk í
Landmannalaugum. Fleiri kvörtuðu
undan því í sumar en í fyrri könn-
unum. Á sama tíma eru fleiri að upp-
lifa náttúrulegt umhverfi og víðerni.
Fleiri en áður lýsa svæðinu sem fal-
legu. Þá segir hún að fleiri geri kröfu
til þess að upplifa einveru en áður
hefur komið fram. Hún spyr sig hvort
það geti verið áhrif frá samfélags-
miðlum. Þannig sé algengt að fólki
myndi sig eitt með fallega náttúru í
bakgrunni og setji inn á Instagram
og aðra miðla.
Anna Dóra telur að draga megi
þann lærdóm af niðurstöðunum að
fylgjast þurfi reglubundið með
þróuninni á völdum áfangastöðum.
Það þurfti að gera með opinberu fjár-
magni. Niðurstöður athugana henn-
ar eru eitt púslið í mati á hámarks-
fjölda ferðafólks ásamt mati á
þolmörkum náttúrunnar og innviða.
Unnið er að skipulagi svæðisins.
Anna Dóra segir mikilvægt að ljúka
þeirri vinnu. Grunninnviðir þurfi að
vera í lagi, svo sem salerni og göngu-
stígar. Það sé grunnurinn fyrir nátt-
úruferðamennsku eins og stunduð er
þarna.
Ánægðir með
Laugarnar
 Miklar breytingar hafa orðið á sam-
setningu ferðafólks í Landmannalaugum
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2019
WWW.S IGN . I S
Fornubúðum 12 · Hafnar f i rð i · s ign@s ign . i s · S : 555 0800
G
U
LL
O
G
D
EM
A
N
TA
R
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Staða garðyrkjunnar verður að telj-
ast góð þegar horft er til afkomu
hennar, efnahags og stöðu á markaði
ásamt kolefnisspori, að mati Vífils
Karlssonar hagfræðings. Hann
skrifaði skýrsluna Landfræðilegt og
efnahagslegt litróf garðyrkju á Ís-
landi. Samtök sunnlenskra sveitarfé-
laga (sass.is) áttu frumkvæði að
skýrslunni og kostuðu hana. Í
skýrslunni kemur fram að garðyrkja
á Íslandi hafi skilað góðri afkomu til
lengri tíma litið.
„Það kom mér einna mest á óvart
hvað afkoman var
í raun góð saman-
borið við land-
búnað yfirleitt,“
sagði Vífill. „Ég
sagði áður að
hrossarækt væri
bjartasta vonin í
íslenskum land-
búnaði en ég hef
skipt um skoðun.“
Framleiðendur í garðyrkju eru
um 200 talsins og hefur fækkað
nokkuð. Það verður samt að teljast
allnokkuð á svo litlum markaði sem
Ísland er. Hverfandi lítið af afurðum
er flutt til útlanda en nefna má að
fjölgun ferðamanna hefur sagt til sín
í sölu afurða.
Garðyrkjan velti um 6,1 milljarði
króna árið 2017 en landbúnaðurinn í
heild velti 73,2 milljörðum sama ár.
Rekstrartekjur garðyrkjunnar
skiptust þannig að 37% voru í rækt-
un á öðru ótöldu grænmeti, rótum og
hnýði, 20% í aldingrænmeti og papr-
iku, 17% í kartöflurækt, 15% í
blómarækt, 6% í ræktun annarra
nytjajurta og 5% í plöntufjölgun. Sé
horft til rekstrartekna er garðyrkja
stærst á Suðurlandi, um 67%, næst-
stærst á höfuðborgarsvæðinu og
Suðurnesjum, 14%, og 9% á Norður-
landi eystra.
Garðyrkja hefur mikið vægi á Suð-
urlandi og voru Sunnlendingar með
meira en helming í veltu fjögurra
undirgreina af sex, þ.e. blómarækt,
ræktun á aldingrænmeti og papriku,
kartöflurækt og ræktun á öðru
ótöldu grænmeti, rótum og hnýði.
Meðalneysla grænmetis á Íslandi
var um 110 kíló á mann árið 2018.
Það er um 30 kílóum meira á mann
en kjötneysla sem var rúmlega 84
kíló á mann 2015 samkvæmt tölum
Hagstofunnar. Markaðshlutdeild ís-
lensks grænmetis fór úr 48% árið
2010 í 27% árið 2018 þegar skoðaðar
voru allar grænmetistegundir. Mest
var hlutdeild í íslenskum gúrkum,
um 99%, og jókst á árunum 2010-
2018. Næstmest var hún í gulrófum,
87%, og hafði minnkað.
„Markaðurinn stækkar en að
mestu leyti vegna þess að íbúum og
ferðamönnum fjölgar hérlendis.
Þess vegna má búast við að þessi
markaður fari stækkandi og vegna
aukinnar meðvitundar í umhverfis-
málum muni neysla aukast enn
meira á hvern íbúa, líka þegar fram
líða stundir. Þegar það er haft í huga
ásamt markaðshlutdeild íslensks
grænmetis sem og afkomu í grein-
inni verður útlit að teljast bjart í
garðyrkju á Íslandi,“ segir í skýrsl-
unni.
Íslensk garðyrkja sýnir góða afkomu
 Afkoman góð miðað við landbúnað yfirleitt  Framleiðendur eru um 200 talsins  Velti um 6,1 millj-
arði árið 2017  Stendur sterkustum fótum á Suðurlandi  Útlitið í garðyrkjunni verður að teljast bjart
Vífill Karlsson
Hafnarfjörður er að færast í jólabúning þessa dagana,
eins og margir bæir um allt land. Í gærkvöldi voru jóla-
ljósin sett upp á tréð við gamla skólann við Suðurgötu.
Er því orðið jólalegt í miðbæ Hafnarfjarðar. Víða er
verið að setja stór jólatré upp á opnum svæðum í bæj-
arfélögum. Ekki veitir af í vaxandi skammdeginu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Lýsir upp
miðbæinn í
Hafnarfirði