Morgunblaðið - 29.11.2019, Blaðsíða 30

30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. NÓVEMBER 2019
BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Framkvæmdir eru í fullum gangi við
hið sögufræga Landssímahús við
Austurvöll. Að framkvæmdunum
stendur félagið Lindarvatn ehf. og í
húsinu og sambyggðum húsum verð-
ur í framtíðinni rekið eitt af glæsi-
hótelum borgarinnar, Curio by Hil-
ton. Til stóð að opna hótelið síðast-
liðið vor en framkvæmdir hafa tafist
vegna deilna um gamla kirkjugarð-
inn, eins og alkunna er.
Það er ekki á hverjum degi sem
gerðar eru útlitsbreytingar á húsum
sem hinn nafntogaði húsameistari
Guðjón Samúelsson teiknaði. Það er
einmitt það sem átt hefur sér stað
við Austurvöll. Húsið var hækkað
um eina hæð og tíu kvistir settir á þá
hæð. Halda má því fram að Land-
símahúsið kallist á við Hótel Borg
hinu megin við Austurvöll, þar sem
kvistir eru á efstu hæð. Guðjón Sam-
úelsson teiknaði einnig Hótel Borg.
Ekki voru allir
sáttir við að hrófl-
að væri við sköp-
unarverki Guð-
jóns Samúels-
sonar. Í umsögn
um breytingu á
deiliskipulagi
Kvosarinnar
vegna Lands-
símareits frá 31.
maí 2013 gerði
Minjastofnun athugasemd við hækk-
un þaks á Landssímahúsinu.
Skipulagsyfirvöld í Reykjavík-
urborg ákváðu að taka ekki tillit til
þeirrar athugasemdar, samkvæmt
upplýsingum Péturs H. Ármanns-
sonar, sviðsstjóra hjá Minjastofnun.
Hann segir að Landssímahúsið
við Thorvaldsensstræti 4 sé byggt
árið 1931 og falli því ekki undir
ákvæði laga um menningarminjar
frá 2012 um aldursfriðun og um-
sagnarskyldu. „Aðaluppdrætti að
breytingu hússins í hótel, sem unnir
voru á grundvelli deiliskipulagsins,
hefur Minjastofnun ekki fengið til
umsagnar enda var þess ekki krafist
samkvæmt lögum. Arkitektar hót-
elsins hafa engu að síður leitað álits
Minjastofnunar á nokkrum útlits-
atriðum í húsinu og höfum við reynt
að bregðast vel við þeim óskum,“
segir Pétur.
Í húsakönnun Borgarminjasafns
frá 2005 kemur fram að fyrsta hús á
lóðinni var reist árið 1835 en suður-
hluti hennar var óbyggður fram til
ársins 1848. Hús þetta var selt ríks-
sjóði 1929 og rifið og Landssíma-
húsið reist á lóðinni árið 1931. Þegar
húsið var fullgert fluttu í það Lands-
síminn, Bæjarsími Reykjavíkur,
Póstmálaskrifstofan, Ríkisútvarpið
og Veðurstofan. Þegar húsið er virt
árið 1931 segir að yfir gluggum 4.
hæðar sé veggpallur (svalir) eftir
endilangri framhlið hússins, með
steinsteypupílum og handriði. Einn-
ig er virt álma sem gengur í vestur
frá aðalhúsinu nyrst. Hún er að öllu
leyti byggð úr samskonar efni og
með sama frágangi og aðalhúsið.
Um varðveislumat segir: „Húsið
frá 1931 er í flokki um verndun 20.
aldar bygginga (grænn litur á hús-
verndarkorti). Í þeim flokki eru hús
með listrænt gildi og þarf að sýna
sérstaka aðgát við hönnun breytinga
og viðbygginga.“
Um húsið sjálft segir að það sé
byggt í léttum anda frönsku endur-
reisnarlistarinnar en myndi þó
flokkast til húsa í nýklassískum stíl.
Einkenni hans eru ýmsar klassískar
útfærslur eins og bjórar yfir glugg-
um og hálfsúlur á veggjum og oft
eru jarðhæðir eða sökklar húsanna
strikaðir til að líkja eftir stein-
hleðslum. Þök húsanna eru yfirleitt
risþök eða valmaþök. Guðjón notaði
fyrirmyndir úr franska endur-
reisnarstílnum við hönnun hússins
en Versalafyrirmyndin svokallaða er
yfirleitt mjög einföld með sínum lóð-
réttu og láréttu línum. Árið 1955 var
byggð vesturálma hússins eftir hug-
myndum Guðjóns en þar lagði hann
áherslu á sterkar lóðréttar línur.
Húsið er talið dæmi um nýklassík
í steinsteypu. Það tengist sögu fjar-
skipta á Íslandi og sé hluti af mik-
ilvægri heild í umhverfi Austur-
vallar. Húsið var álitið vera afar
hernaðarlega mikilvægt þegar Bret-
ar hernámu Ísland árið 1940 og var
það eitt fyrsta húsið sem Bretar her-
tóku.
Guðjón Samúelsson þurfti að líta
til margra hluta þegar hann hannaði
húsið Thorvaldsensstræti 4 fyrir þá
starfsemi sem húsinu var ætluð.
Landssími Íslands var stofnaður ár-
ið 1906 og á næstu áratugum urðu
miklar framfarir í símaþjónustu.
Landssíminn var með höfuðstöðvar í
húsinu fram í desember 2003, að
mestöll starfsemi hans var flutt í
nýjar höfuðstöðvar við Ármúla.
Ríkisútvarpið tók til starfa 1930
og var til húsa í Landssímahúsinu til
1959, þegar útvarpið flutti á Skúla-
götu. Þeirri starfsemi fylgdu loftnet,
sem settu svip sinn á húsið á upp-
hafsárunum.
Veðurstofa Íslands tók til starfa
1920 og var í Landssímahúsinu frá
1931 til 1945. Þar fóru fram veður-
mælingar fyrir Reykjavík. Á þaki
hússins voru hitamælar, loftvog,
regnmælar og annað tilheyrandi.
Morgunblaðið/Eggert
Landssímahúsið Þannig leit húsið út áður en hafist var handa við stækkun þess og breytingar.
Kvistir á sköpunarverk Guðjóns
 Landssímahúsið var reist 1931 eftir teikningum Guðjóns Samúelssonar  Listrænt og sögulegt gildi
Morgunblaðið/sisi
Endurbygging Framkvæmdir standa yfir við hótelbygginguna. Kvistirnir eru komnir á húsið.
Guðjón
Samúelsson
Reykjavíkurborg hefur auglýst til
sölu byggingarrétt á íbúðarhúsalóð-
um í Úlfarsárdal. Byggingarrétturinn
er nú á föstu verði að viðbættu gatna-
gerðargjaldi sem ákvarðast af flatar-
máli byggingar sem heimilt er sam-
kvæmt deiliskipulagi að reisa á
viðkomandi lóð. Við fyrri úthlutanir í
Úlfarsárdal var óskað eftir tilboðum
og sá fékk lóðina sem átti hæsta boð.
„Sala byggingarréttar á auglýstum
lóðum í Úlfarsárdal er samkvæmt
ákvörðun borgarráðs ekki lengur
bundin tímafrestum heldur eru þær
afgreiddar í þeirri röð sem þær ber-
ast. Rétt er þó að vekja athygli á að
umsækjendur þurfa að standast sömu
kröfur og skila inn sömu gögnum og
krafist var í útboði fyrr á árinu,“ segir
Jón Halldór Jónasson, upplýsinga-
fulltrúi hjá Reykjavíkurborg.
Í boði eru sjö einbýlishúsalóðir í
grónari hluta hverfisins, fimm rað-
húsalóðir við Leirtjörn og ein par-
húsalóð við Friggjarbrunn. Heildar-
byggingamagn á einbýlishúsa-
lóðunum getur verið á bilinu 290 til
350 fermetrar. Verð byggingaréttar
er allt frá krónum 2,9 milljónum.
Öðrum lóðum í skipulögðum hluta
hverfisins hefur verið ráðstafað.
Nánari upplýsingar um verð, skilmála
og fyrirkomulag sölu byggingarrétt-
arins má finna á vef Reykjavíkur-
borgar – www.reykjavik.is/lodir.
Mikil uppbygging á sér stað í
Úlfarsárdal, segir í frétt frá Reykja-
víkurborg í tilefni af lóðasölunni.
Undir Dalskóla fellur leikskóli,
grunnskóli og frístundastarf. Starf
skólans er í nýrri byggingu sem er
samtengd menningarmiðstöð hverfis-
ins og sundlaug sem eru í uppbygg-
ingu. Íþróttafélagið Fram starfar í
hverfinu með æfinga- og keppnisvelli
við Úlfarsána. Nýlega var tekin fyrsta
skóflustunga að íþróttamiðstöð og eru
framkvæmdir hafnar. sisi@mbl.is
Auglýsa lóðir
í Úlfarsárdal
 Tilboð afgreidd um leið og þau berast
Ljósmynd/Reykjavíkurborg
Úlfarsárdalur Mikil uppbygging
hefur verið í hverfinu undanfarið.
mánudaginn 2. desember og þriðjudaginn 3. desember,
kl. 18, báða dagana
Fimmtudag til föstudags kl. 10–18, laugardag kl. 11–16,
sunnudag kl. 12–16, mánudag og þriðjudag kl. 10–17
Forsýning á verkunum í Gallerí Fold
Fold uppboðshús kynnir
Rauðarárstígur 14–16, sími 551 0400 · www.uppbod.is
JÓLAUPPBOÐ
Listmunauppboð nr. 117
G
eorg
G
uðni