Morgunblaðið - 20.12.2019, Qupperneq 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 2019
Reykjavík • Mörkin 3 • 563 6900 | Akureyri • Undirhlíð 2 • 430 6900
VERÐ ÁÐ
UR
63.990
JÓLA
TILBOÐ
54.990
PS4 PRO 1TB
Pro útgáfan af þessari
vinsælu leikjatölvu
FRÍTT
SENDUM
ALLAR VÖR
UR
ALLT AÐ 10
kg
ALLA DAGATIL JÓLA
OPIÐ10-19
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 569 1100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson menning@mbl.is
Viðskipti Stefán E. Stefánsson vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Búast má við stöðugri NA-átt á landinu næstu sólarhringa
með snjókomu norðanlands og austan. Morgunblaðið leit
inn á Veðurstofu Íslands í gær þar sem Teitur Arason veð-
urfræðingur greindi stöðuna.
„Áhugi almennings á veðri er alltaf mikill fyrir jólin, rétt
eins og fyrir ferðahelgar á sumrin. Hin rómantíska hug-
mynd margra um jólaveðrið er hægviðri og lítilsháttar
snjókoma. Ég útiloka ekki að þannig viðri einhvers staðar
á landinu á aðfangadagskvöld,“ segir Teitur.
Þessa stundina er djúp og víðáttumikil lægð sunnan við
landið og hreyfist lítið enda er mótstaða af hæð yfir Græn-
landi. „Á Þorláksmessu gefa þessi veðrakerfi eftir svo
vindur gengur niður. Því mun viðra ágætlega til ferðalaga,
en margir fara landshorna á milli fyrir jólin. Á aðfangadag
rofar til fyrir norðan og austan en sunnanlands og vestan
gæti ýmist snjóað eða rignt, þótt í litlum mæli verði. Á
jóladag og dagana þar á eftir gæti svo hlýnað með sunnan-
átt og rigningu. Spár fyrir þá daga eru þó enn ótryggar,“
segir Teitur
Annasamt hefur verið á Veðurstofunni að undanförnu
og er þar skemmst að minnast óveðursins í síðustu viku.
„Spár fyrir óveðrið mikla í síðustu viku urðu ekki áreiðan-
legar fyrr en um tveimur sólarhringum áður en það skall
á. Þar kemur til að lægðin sem þessu olli bókstaflega
myndaðist og dýpkaði yfir landinu,“ segir Teitur. Hann
bætir við að á óveðursdögum að undanförnu hafi mann-
skap á spávöktum verið fjölgað, enda hafi verið kallað eftir
upplýsingum og öruggum spám víða að. sbs@mbl.is
Rómantík ekki útilokuð
 Norðanátt næstu daga  Snjóað gæti á aðfangadagskvöld
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Veðurfræðingur Teitur Arason á vaktinni í gærdag.
Ragnhildur Þrastardóttir
ragnhildur@mbl.is
Allar dagdvalir heilabilaðra á land-
inu eru lokaðar yfir jól og áramót
og veldur það aðstandendum
áhyggjum.
Lokanirnar eru tilkomnar vegna
þess að Sjúkratryggingar Íslands
greiða bara ákveðinn fjölda komu-
daga á ári og eru helgar og hátíðis-
dagar ekki inni í þeim komudögum.
Þetta segir Hrönn Ljótsdóttir,
forstöðumaður Hrafnistu Ísafoldar í
Garðabæ. Þar verður einnig lokað
27. og 28. desember svo hægt sé að
sinna viðhaldi.
„Við gætum gert þetta miklu bet-
ur ef við hefðum meira fjármagn.
Það væri frábært ef við gætum haft
opið hérna um helgar og þessa
stórhátíðardaga og gætum þá haft
meiri samfellu.“
Hrönn segir að dagdvöl fyrir
heilabilaða sé mikilvægt og hlut-
fallslega ódýrt úrræði sem styður
við áframhald-
andi búsetu
heilabilaðra á
eigin vegum.
„Það er ljóst
að þeim sem
þurfa á þjónustu
dagdvalar að
halda mun halda
áfram að fjölga.
Það er því ein-
kennileg og
ómarkviss forgangsröðun hjá
stjórnvöldum að draga úr fjármagni
til rekstrarins.“
Svandís Svavarsdóttir heilbrigð-
isráðherra birti pistil í Morgun-
blaðinu í gær þar sem hún tók m.a.
fram að þjónusta við heilabilaða
yrði „að vera óslitin allt frá grein-
ingu sjúkdómsins“.
Í samtali við blaðamann segir
Svandís að hún þekki ekki til
skertrar þjónustu dagdvala yfir há-
tíðirnar. Æskilegast sé þó að þjón-
ustan sé óslitin eins og kostur er.
Loka mikilvægri
þjónustu yfir jólin
Hrönn
Ljótsdóttir
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Ofsaveðrið og rafmagnsleysið á Norðurlandi í síð-
ustu viku hafði áhrif á margar matvöruverslanir.
Guðrún Erna Rúdólfsdóttir, verslunarstjóri
Kjörbúðarinnar á Dalvík, sagði að tjón þar vegna
rafmagnsleysis væri áætlað á aðra milljón.
„Það var kæli- og frystivara sem skemmdist. Ís,
kjötvörur, pakkað álegg og fleira viðkvæmt sem
þoldi ekki að missa kælinguna. Maður tekur ekki
neina áhættu með það,“ sagði Guðrún. Rafmagnið
fór snemma að morgni miðvikudags 11. desember
og kom ekki aftur fyrr en aðfaranótt föstudags 13.
desember. Verslunin var því lokuð í tvo daga. Þau
fengu lánaðan dísilknúinn frystivagn frá GS Frakt
ehf.
„Við náðum að bjarga öllu jólakjötinu og miklu
af frystivöru,“ sagði Guðrún. Þau fylltu Sæplasts-
kör af kælivöru eins og kældu kjöti og ostum, lok-
uðu þeim og settu aftast í tengivagninn þar sem
varan hélst köld. „Þetta fór miklu betur en það
hefði getað farið,“ sagði Guðrún.
Mokuðu út úr búðinni og svo aftur inn
Arna María Sigurbjargardóttir, verslunarstjóri
Kjörbúðarinnar á Blönduósi, var ein í vinnunni
eftir að óveðrið brast á þriðjudaginn 10. desember
og lokaði klukkan 16.00. Venjulega er opið til kl.
ég rosalega buguð og það runnu tár.“ Í gær var
allt að komast í samt lag í Kjörbúðinni á Blöndu-
ósi.
Ljósavél fékkst lánuð og bjargaði öllu
„Ég slapp alveg, sem betur fer, en þetta mátti
engu muna,“ sagði Ásgeir Björgvin Einarsson,
kaupmaður og eigandi hverfisverslunarinnar
Hlíðarkaups ehf. á Sauðárkróki. Það hvað þetta
fór vel þakkar hann ljósavél sem hann fékk lánaða.
„Ég keyrði á ljósavélinni síðasta sólarhringinn,
annars hefði ég orðið fyrir stórtjóni, ég hugsa upp
á 5-6 milljónir,“ sagði Ásgeir.
Rafmagnið fór af um kl. 13.30 á þriðjudeginum
10. desember. Ásgeir fékk rafmagn kl. 5.30 morg-
uninn eftir í 1-1,5 klukkustundir. Hann sagðist
hafa hringt aftur í Rarik klukkan 10.30 og beðið
um að fá aftur rafmagn. „Ég hringdi á þriggja
tíma fresti í Rarik og bað um rafmagn og þeir ætl-
uðu að koma því til skila. Ég var að missa frystana
ofan í -13 gráður. Ísinn þolir ekki mikið minna
frost því þá fer hann að skemmast. Ég fékk engin
viðbrögð. Þá gafst ég upp og fékk mér þessa vél,“
sagði Einar. Hann hafði samband við rafverk-
stæðið Tengil sem útvegaði ljósavélina að láni frá
steypustöðinni á staðnum. Vararafstöðin var
tengd við búðina á miðvikudeginum og keyrð al-
veg til kl. 14 á föstudeginum Veiturafmagnið kom
aftur um kl. 18 á fimmtudeginum.
Búðir urðu fyrir tjóni
 Rafmagnsleysið fyrir norðan olli því að kæling fór af matvörum í verslunum
 Sumir þurftu að henda öllum ís  Aðrir gátu bjargað sér með lánstækjum
Guðrún Erna
Rúdólfsdóttir
18.00. Daginn eftir var ekki opnað fyrr en 12.30.
„Björgunarsveitin kom og mokaði mig út um
fimmleytið á þriðjudeginum og ók mér heim. Svo
sóttu þeir mig daginn eftir og mokuðu mig inn í
búðina,“ sagði Arna María. Rafmagn var mjög
óstöðugt aðfaranótt miðvikudags. Kælipressur
búðarinnar duttu út vegna rafmagnstruflana og
fóru ekki sjálfkrafa aftur í gang. Af því hlaust tölu-
vert tjón.
„Ég þurfti að farga miklu af ís og smávegis af
kjötvöru,“ sagði Arna María. „Ég var búin að
hugsa um að búa um mig hér á búðargólfinu og
vera hér um nóttina. Þessi verslun er eins og barn-
ið mitt. En björgunarsveitin vildi ekki leyfa mér
að sofa hér. Ef ég hefði verið hér hefði ég getað
gert einhverjar ráðstafanir. Ég viðurkenni það að
þegar ég kom hingað á miðvikudagsmorgun var
Ásgeir Björgvin
Einarsson
Arna María
Sigurbjargardóttir
Komugjöld í
heilsugæslu
verða felld niður í
áföngum. Fyrsti
áfanginn tekur
gildi 1. janúar
næstkomandi
þegar almenn
komugjöld lækka
úr 1.200 krónum í
700.
Þetta er á með-
al þess sem Svandís Svavarsdóttir
heilbrigðisráðherra kynnti á fundi í
heilbrigðisráðuneytinu í gær.
Kynningin sneri að áformum um
ráðstöfun 1,1 milljarðs króna á
næstu tveimur árum til að minnka
greiðsluþátttöku sjúklinga.
Auk niðurfellingar komugjalda er
áætlað að auka niðurgreiðslur
sjúkratrygginga fyrir tannlæknis-
þjónustu, lyf og hjálpartæki. Einnig
verða reglur um ferðakostnað rýmk-
aðar.
Hluti aðgerðanna kemur til fram-
kvæmda 1. janúar næstkomandi.
Í fjármálaáætlun stjórnvalda eru
3,5 milljarðar króna ætlaðir til að
draga úr kostnaði sjúklinga vegna
heilbrigðisþjónustu til ársins 2024.
Fella niður
komugjöld í
heilsugæslu
Svandís
Svavarsdóttir
Fjöldi grágæsa við Tjörnina í Reykjavík brá sér upp á
tjarnarbakkann í vetrarblíðunni í vikunni og þyrptist í
kringum gangandi vegafarendur og varnaði þeim leið-
ar, ugglaust í von um að fá brauðmola.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Hingað og ekki lengra