Skessuhorn - 11.09.2019, Blaðsíða 16

MIÐVIKUDAGUR 11. SEPtEMBER 201916
Í lok síðustu viku buðu hjónin
Bergþór Kristleifsson og Hrefna
Sigmarsdóttir, eigendur og ábú-
endur á Húsafelli í Borgarfirði,
hópi fólks í heimsókn. Gestahóp-
urinn var valinn út frá tilefninu sem
var að kynna fyrir þingmönnum og
öðrum raforkuframleiðslu á Húsa-
felli sem nú á sér ríflega áttatíu ára
sögu, sögu sem teygir sig til fjög-
urra kynslóða bænda á Húsafelli.
Gestahópinn skipuðu einnig ýms-
ir sem standa í fararbroddi fyrir að
beisla orkuna með byggingu smá-
virkjana á öðrum stöðum á land-
inu.
Farið var í bílferð um Húsafell og
byrjað að skoða virkjunina sem Þor-
steinn Þorsteinsson bóndi á Húsa-
felli byggði árið 1948. „Þessi virkj-
un framleiddi 14 kW og dugði fyrir
bæinn hér á sínum tíma og reynd-
ar meira til. Þessi virkjun er enn í
vinnslu, minnisvarði um fyrstu af
fjórum kynslóðum virkjana sem hér
eru byggðar af jafn mörgum kyn-
slóðum ábúenda á Húsafelli,“ seg-
ir Bergþór Kristleifsson bóndi sem
jafnframt var bílstjóri í ökuferð-
inni um Húsafell. „Aðra kynslóð
virkjana byggði síðan faðir minn
Kristleifur árið 1978 og var hún þá
stærsta smávirkjun í sveit á Íslandi.
Líkt og sú sem afi byggði er hún
enn í fullri notkun og framleiðir
þetta um 150 kW af orku. Þriðja
virkjunin á Húsafelli var byggð árið
2003 og framleiðir 450 kW. Allar
eru þessar virkjanir, hver af annarri
rennslisvirkjanir í Stuttá og Kiðá,
virkjuð er uppsprettu sem kem-
ur undan hrauninu en hún skilar
öruggu fjögurra gráðu heitu vatni,
allt árið um kring. Nýjasta virkjunin
á Húsafelli er svo Urðarfellsvirkjun
sem tekin var í notkun á síðasta ári.
Ólíkt hinum þremur virkjununum
er hún fallvatnsvirkjun. Uppspretta
og lækur uppi á fjalli sunnan við
Húsafell er veitt í lítið uppistöðu-
lón en þaðan fara um 480 lítrar á
sekúndu í niðurgröfnum pípum
hlíðina í 270 metra falli. Vatnið
kemur úr pípunni í stöðvarhúsið í
Reyðarfellsskógi þar sem túrbína
og tæknibúnaður breytir orkunni í
rafmagn. Virkjunin framleiðir 1125
kW og er orkan seld í gegnum
dreifikerfið til HS orku sem end-
urselur það til notenda. Alls er því
raforkuframleiðsla þessara fjögurra
virkjana á Húsafelli um 1700 kW.
Fram kom í kynningu á verkefninu
að orkan sem seld er inn á dreifi-
kerfið auki til muna raforkuöryggi í
héraðinu en auk þess gerir virkjun-
in það auðveldara að leggja þriggja
fasa rafmagn í nágrenninu.
Þekkingin orðin
útflutningsvara
Fjórða kynslóð Húsfellinga tekur
virkan þátt í virkjununum í Húsa-
felli. Arnar Bergþórsson sonur Ber-
þórs og Hrefnu er verkfræðingur að
mennt og hefur brennandi áhuga
á viðfangsefninu. Hann hefur nú
stofnað fyrirtækið Arnarlæk ehf.
ásamt nafna sínum og skólafélaga úr
verkfræðideildinni; Arnari Björg-
vinssyni. Arnarlækur ehf. er nú með
í undirbúningi virkjun á Örlygs-
stöðum í Helgafellssveit á Snæfells-
nesi auk þriggja annarra smávirkj-
ana. Þannig má segja að reynslan af
beislun raforkunnar á Húsafelli sé
nú orðin þekking sem flutt er út.
Ferðafólk hrífst af
umhverfisvænni orku
Við öll fjögur stöðvarhúsin hef-
ur verið komið fyrir upplýsing-
um um virkjanirnar á Húsafelli og
segja þau Bergþór og Hrefna að
ferðafólk sé mjög áhugasamt um
hina náttúruvænu rafmagnsfram-
leiðslu Húsfellinga. „Það er margt
fólk sem fer þessa gönguleið milli
stöðvarhúsanna og lýsir ánægju
sinni með að heimafólk sé þannig
sjálfbært með alla orku og gott bet-
ur en það. Rafmagnið sem við selj-
um dugar til að rafvæða um þrjú
þúsund íbúa byggð og gestum okk-
ar finnst stórmerkilegt hvernig fall-
vatnið er virkjað með svona um-
hverfisvænum hætti,“ segir Hrefna.
Bergþór bætir við að mikilvægt sé
að ímynd raforkuframleiðslu verði
bætt. „Við erum í raun umhverfis-
verndarsinnar. Framleiðum græn-
ustu orku sem fyrirfinnst. Hins
vegar er umræðan í þjóðfélaginu
með allt öðrum hætti. Vegna nei-
kvæðrar umræðu um stórvirkjan-
ir er litið á alla raforkuframleiðslu
sem umhverfissóðaskap og við jafn-
vel kallaðir glæpamenn. Það þarf að
fræða fólk betur um þessi mál, því
raunin er að smávirkjanir eru um-
hverfisvænasti orkugjafi sem völ er
á,“ segir Bergþór.
Undirbúningsferli langt
og kostnaðarsamt
Eftir skoðunarferð um virkjanir
í Húsafellslandi var sest niður og
gestir fengu fræðslu um smávirkj-
anir og málefni raforkubænda. Þar
voru fulltrúar frá Orkuveri, Arctic
Hydro, Vélaverkstæðinu Árteigi og
Arnarlæk ehf. Þessi fyrirtæki eiga
það sameiginlegt að starfa við ráð-
gjöf og rekstur smávirkjana víðs-
vegar um landið. Fram kom í er-
indum og umræðum að fjölmarg-
ar hindranir eru í vegi í þeirra sem
hafa virkjanlegt vatn, bæði kerf-
islægar hindranir en einnig þarf
virkjun að uppfylla ströng ákvæði
skipulagslaga og fara sem slíkar í
gegnum langt ferli áður en hægt
er að hefja framkvæmdir. Í tilfelli
smæstu virkjana liggur skipulags-
valdið hjá viðkomandi sveitarfélagi
en ríkinu ef stærð virkjunar fer yfir
0,2 megavött. Fram kom hjá Arnari
Ferðamenn sýna sjálfbærri
raforkuframleiðslu mikinn áhuga
Virkjanabændur í Húsafelli buðu í heimsókn
Hrefna og Bergþór á Húsafelli. Á veggjum stöðvarhússins má sjá myndir frá framkvæmdatímanum en vaskur hópur heimafólks í héraði kom að verkinu.
Stöðvarhús Urðarfellsvirkjunar og affallið eftir að það er búið að framleiða 1125
kW orku.
Lítið uppistöðulón er uppi á hálsi. Þar er læk og uppsprettu veitt saman. Vatnið fer
í niðurgröfnum pípum og endar í stöðvarhúsinu.
Hrefna sýnir gestum upplýsingaskilti um virkjanirnar en slík skilti eru nú á öllum
fjórum stöðvarhúsunum á Húsafelli.
Virkjun númer tvö á Húsafelli byggði Kristleifur Þorsteinsson bóndi árið 1978. Hún
framleiðir 150 kW.