Hugur og hönd - 2018, Blaðsíða 5

8 HUGUR OG HÖND 2018
Uppruni og æskuár
Jenný Karlsdóttir handverkskona og kennari er fædd
á Akureyri 28. júlí 1939, dóttir Karls Einarssonar
bólstrara og Önnu Þorbjargar Jensdóttur körfumu-
blusmiðs. ,,Ég er alin upp við handverksmenningu
og virðingu fyrir handverki frá fyrstu tíð.“ Anna
Þorbjörg, móðir Jennýjar, var fyrsta og eina konan á
landinu sem hefur menntað sig í körfumublusmíði
en þá iðn lærði hún í Bergen í Noregi á þriðja áratug
síðustu aldar. Hún rak um tíma verkstæði, fyrst í
Reykjavík og svo á Akureyri, meðan körfuhúsgögn
voru í tísku fram að síðari heimsstyrjöld. Ein af fyrstu
minningum Jennýjar er að hún situr flötum beinum
á gólfinu á bólsturverkstæðinu hjá pabba sínum með
spýtu og hamar og munninn fullan af nöglum líkt og
hún hafði séð pabba sinn gera.
„Ég segi gjarnan að ég sé búin að viða að mér hand-
verksþekkingu í rúma sjö áratugi og það væri hastar-
legt ef ég væri ekki búin að ná einhverjum árangri“,
segir Jenný og brosir. ,,Það var mikill gestagangur á
bernskuheimili mínu. Pabbi var úr Þingeyjarsýslu
og alinn upp í Kelduhverfi. Fólk þaðan kom gjarnan
ýmissa erinda til Akureyrar og dvaldi þá hjá okkur
um lengri eða skemmri tíma. Lærlingarnir hans
pabba voru líka oft í fæði og húsnæði svo að heimilis-
reksturinn hjá mömmu var umfangsmikill. Stundum
kom til okkar stúlka austan úr Axarfirði til lækninga
og dvaldi heima og við náðum vel saman. Ég sat hjá
henni löngum stundum og hún kenndi mér að sauma
og prjóna. Ég á ennþá fyrsta útsaumsstykkið sem ég
saumaði, þá var ég 7 eða 8 ára. Það varðveittist þannig
að pabbi átti glæran öskubakka og það var fest undir
botninn þannig að munstrið sást. Mamma var mjög
listfeng, hún málaði og mótaði líka ýmislegt, til
dæmis úr gifsi. Ég hef lítið sinnt listsköpum en hef þó
átt verk á nokkrum sýningum meðal annars á textíl-
sýningu á Kjarvalsstöðum árið 2004.“
Skólaganga Jennýjar á Akureyri var hefðbundin en
eftir tvo vetur í Gagnfræðaskólanum fór hún í Héraðs-
skólann á Núpi í einn vetur og tók þar gagnfræðapróf.
Árið eftir fór hún í Húsmæðraskólann á Laugalandi.
Í þessum skólum var góð handavinnukennsla. Á
Núpi saumaði Jenný lítinn dúk með feneyjasaumi og
í Gagnfræðaskólanum á Akureyri góbelínveggteppi
á þriðja metra að lengd, þá var hún 14 ára gömul. „Á
kvöldin sat maður með handavinnu og hlustaði á
útvarpið og það var ekki endilega verið að sauma ein-
hver smástykki.“
Jenný missti báða foreldra sína á unglingsaldri.
„Þegar ég var tæplega 15 ára dó mamma og pabbi dó
svo rúmu ári seinna þegar ég var rétt orðin 16 ára. Ég
er einbirni og foreldrar mínir voru frekar fullorðnir
þegar þeir áttu mig svo ég stóð ein. Þá var það gott fólk
sem kom mér á Húsmæðraskólann á Laugalandi. Þar
kynntist ég vinkonu minni, Eddu Eiríksdóttur síðar
skólastjóra, sem varð mér stoð og stytta alla tíð.“ Þá
hafði Jenný einnig kynnst eiginmanni sínum, Ingólfi
Magnússyni, og fór að búa þegar húsmæðraskóla-
náminu lauk. „Ég fór strax að hlaða niður börnum og
þegar ég var tvítug átti ég þrjú börn og eignaðist svo
tvö eftir það. Það var því í mörg horn að líta og um
formlegt handverksnám var aldrei að ræða. Það sem
numið var í húsmæðraskóla var ekki menntun sem
metin var til prófs. Á þessum tíma var ekki hægt að
fara út í búð og kaupa tilbúin föt og allur fatnaður var
því unninn heima, saumað og prjónað það sem þurfti.
Í rúm 10 ár tók ég líka að mér að sauma fyrir aðra. Það
„Dagarnir eru aldrei
nógu langir“
H ö f u n d u r : Auður Guðmundsdótt ir - L j ó s m y n d i r : Katrín Úlfarsdótt ir
Hugleiðingar Maju
Sisku um verkin
Vararfeldur:
„Þegar ég er að vefa fram og til
baka, teygi ég mig inn í vefinn, og
handleggurinn minn er komin inn í
„Jú”. Ég halla höfðinu að lokkunum
hennar og þeir blandast hárinu
mínu. Hún finnur röddina sína
þegar steinarnir hreyfast „klak
klak”; og hún krefur mig um tagl og
horn.”
Helixes:
Allt tengist. Sjáðu spiralinn:
stjörnukerfið okkar líkist spíral
úr fjarlægð. Hann finnst í mörgum
plöntum og dýrum. Við erum með
hvirfil á höfðinu og kuðung í eyr-
anu. Brúnin á eyrunum okkar er
kölluð helix á forngrísku. DNA er
snúið. Þegar ég er að spinna ull í
band bý ég til spíral (sótt í smiðju
Renate Hiller).
Sútun:
Ég er að gegna, eins og móðir þín er
ég að gefa þér.
Ljósmóðir og frelsari er ég, horfi
á eftir ykkur hverfa til fjalla.
Smali er ég og leiði til slátrunar,
þú ert að gefa mér.
Ég held út veturinn og er að
gegna.
Þæfing:
Ég byrja að hreyfa hendurnar yfir
reyfið sem er eins og það kom af
kindinni. Endurtekning og taktur
taka völdin og allur líkaminn fylgir
þar til ullin fer loksins að breytast
og reyfið tekur á sig nýja mynd.
Reyfið umbreytist og verður að
annarskonar skjóli.
H a n d s ú t u ð l a m b a gæ ra ú r e i g i n r æ k t u n , h a n d s p u n n i ð b a n d ,
r ú n i r e f t i r F u l t h a rk e l d r i s e m l a n d n á m s m e n n n ot u ð u .
Í f o rg r u n n i e r ve rk i ð H e l i x e s . Á ve g g n u m h a n g i r ve rk i ð Þ Æ F I NG :
S k j ó l ( 2 017 ) , k i n d a re y f i þ æ f t í h e i l u l a g i .