Hugur og hönd - 2018, Blaðsíða 17

32 HUGUR OG HÖND 2018 2018 HUGUR OG HÖND 33
innsetninga og flúxus-stefnunnar, er skemmtileg
saga um mikilvægi þess að kynslóðabilið sé brúað.
Tveir yngri myndlistarmenn voru samkennarar
Kristins í Glerárskóla veturinn 1981-82. Annar þeirra
var Anna Þóra Karlsdóttir sem hlaut menntun sína í
Myndlista- og handíðaskólanum, MHÍ, og kynntist
þar grafíklistinni. Í Glerárskóla var þá lítil grafík-
pressa sem var notuð til kennslu. Meðal þess sem
Kristinn átti að kenna þennan vetur var myndmennt
og þar með grafík sem hann hafði þá ekki haft mikil
kynni af. „Ég fékk örnámskeið hjá Önnu Þóru í þrykki
og þar með hófst grafíkferillinn!“ segir Kristinn.
Hinn samkennarinn var Haraldur Ingi Haraldsson
sem hafði útskrifast frá nýlistadeild MHÍ, sem þá var
nýstofnuð, en Haraldur Ingi var einn hinna ungu lista-
manna í Rauða húsinu á Akureyri.
Í spjalli yfir kaffibolla á kennarastofu Glerárskóla
kviknaði hugmynd Kristins um að sýna í þessu nýja
listhúsi og hann hafði orð á því við Harald Inga. Gefum
Kristni orðið:
„Árið 1982 höfðu ungir listamenn, snillingar og
hugsjónafólk, stofnað til gallerís í Rauða húsinu, sem
áður hafði verið kaffistofa og athvarf verkamanna,
þeirra sem þá unnu við höfnina á Torfunefsbryggju.
Þetta fólk vildi hrista upp í menningarlífinu. Í augum
þess var ég, held ég, forneskjan ein. Samt fékk ég að
sýna þarna en var ekki viss um að stílfærðar myndir
af bátum, húsum og fólki í Ólafsfirði, sem ég hafði
verið að fást við árin á undan, félli að því sem þar
teldist gjaldgengt.“
Svo fór að það var samþykkt að Kristinn skyldi
sýna í Rauða húsinu þótt unga hugsjónafólkið hefði
ekki séð neitt af því sem sýnt yrði. Stóð þá listamað-
urinn frammi fyrir því verkefni að töfra fram verk
sem hentuðu fyrir þetta framúrstefnulega gallerí.
Kristinn hafði á árum sínum við Listaháskóla Edin-
borgar lært að færa myndefnið í stílfærð form sem
voru einfölduð og vinna út frá sínu nánasta umhverfi.
„Ég ákvað að fara í hina áttina, leita til baka. Ég
hafði lengi verið aðdáandi einlægs handbragðs sem
birtist í smíðuðum, ofnum eða prjónuðum hversdags-
hlutum, fordildarlausri list. Þar leitaði ég fanga. Nú
skar ég í dúk munstur sem ég sótti í prjónskap, vefnað
og útskornar fjalir. Þetta þrykkti ég á pappír með
mínum hætti og velti fyrir mér á ýmsa vegu. Ég var
óvanur dúkskurði, ekki sérlega handlaginn heldur,
og þetta varð dálítið harðsnúin barátta þangað til ég
komst loks að niðurstöðu. Ef til vill þóttist ég vera að
F rá s ý n i n g u K r i s t i n s í s a l M j ó l k u r b ú ð a r i n n a r á A k u re y r i 2 015 .
feta í fótspor forfeðra minna, vefara og prjónafólks.
Ekkert er nýtt í listinni en þarna var einlægnina að
finna og frumleikann. Síðan hef ég verið að vinna
með þennan dúkskurð og kannað ýmsa möguleika
til að gera hann að undirstöðu myndverka,“ segir
Kristinn, skorinort um upphaf ferils síns í grafíklist.
Handverkið
Hið svokallaða hæðarprent hefur verið notað af
mörgum merkum listamönnum í gegnum tíðina. Má
þar nefna Albrecht Dürer, Emil Nolde, Edward Munch
og M.C. Escher. Aðferðin felst í því að rista eða skera
í línóleumdúk eða tré og þrykkja á pappír. Það sem er
skorið burtu verður hvítt. Talað er um dúkristur eða
tréristur eftir því hvor efniviðurinn er notaður við
verkið.
Knappasta form þessarar ævafornu aðferðar er
að þrykkja með einum lit á hvítan pappír. Til þess
að ná fram mismunandi blæbrigðum í svarta litinn
er skorið með tvenns konar hnífum, öðrum nokkuð
grófum en hinum fínni. Grófari hnífurinn gefur sver-
ari hvítar línur og þannig ljósari flöt. Fínni hnífurinn
gefur grennri hvítar línur og þannig ekki eins ljósan
tón.
Kristinn beitir aðferðinni í grafík sinni og er allur
skurðurinn í sömu átt, lóðréttar samsíða línur sem
skapa ímynd þráðanna í vefnaðinum eða æðanna í
tréskurðinum. Þrykkt er með svörtum lit þannig að
munstrið verður svart en ímynduðu þræðirnir eru
hvítir.
Hollenski grafíklistamaðurinn M.C. Escher (1898-
1972) sagði einhverju sinni: „Við dáumst að óreiðunni
af því að við höfum unun af því að koma á hana reglu.“
Escher vann meðal annars með munstur í grafíklist
sinni, tréristum, tréstungum og ætingum. Hann lék
sér eins og Kristinn að þessum mörkum myndlistar
og handverkshefða.
Escher notar oft táknmyndir fugla, hesta, fiska,
svo einhver dæmi séu tekin, raðar formunum saman
í negatíf (hvít) form og pósitíf (svört). Hið pósitífa er
ef til vill fugl en hvítu formin, bilin á milli fuglanna,
eru táknmyndir fiska. Formin eru margendurtekin
og þau látin fylla allan myndflötinn. Með svipuðum
hætti sker Kristinn út munstur, til dæmis átta blaða
rós sem hann þrykkir í mörgum eintökum, raðar
síðan saman og fyllir heilan myndflöt allt upp í 150 x
80 sm. Þannig má jafnvel þekja heilan vegg.
Þá hefur listamaðurinn leikið sér með myndefnið
þannig að hann raðar stórum flekum, þöktum með
munstrunum, á heilan vegg og út frá honum þannig
að þeir myndi eins konar harmonikku. Þannig þróaði
Kristinn þessa myndgerð í þrívídd. Í hvert sinn sem
hann hefur sýnt þessi munstur, en það hefur hann
nú þegar gert á fimm sýningum, þá hefur hann raðað
munstrunum upp á ólíkan hátt.
Orð Eschers um yndi okkar á óreiðunni og því að
koma á hana skipulagi, eiga vel við í tilfelli Kristins.
Hann hefur stöðugt verið að raða niður á myndflöt,
ekki bara munstrum í dúkristum, heldur einnig
bátum, húsum, fólki og fyrirbærum í málverkinu.
Þannig raðar hann stöðugt þekkjanlegum formum
í eins konar skipulag og myndbyggingu. Hér er um
að ræða skemmtilega þversögn í fagurfræði og
stærðfræði sem í þessari gerð myndlistar vinnur vel
saman, fjölbreytni og samræmi, eða samræmd fjöl-
breytni, skipulagt kaos.
Ekkert verður til af engu
Framlag Kristins er gott dæmi um það hvernig list
vekur list og ýmislegt sem gerist í lífi listamannsins
setur af stað ferli sem í umræddu tilfelli endar með
sýningu eða sýningaröð. Hér sannast hið fornkveðna
að ekkert verður til af engu.
Yrkisefnið úr munstruðum vefnaði entist Kristni
í fimm sýningar sem hver hafði sína sérstöðu og sú
Ve rk K r i s t i n s á s ý n i n g u n n i í M j ó l k u r b ú ð i n n i .