Bændablaðið - 24.05.2018, Blaðsíða 36

36 Bændablaðið | Fimmtudagur 24. maí 2018
Fuglarnir mættu daginn
eftir að skurðgrafan fór
– segir Andrés Skúlason, oddviti í Djúpavogshreppi, um vel heppnaða endurheimt votlendis í hreppnum og gróskumikið fuglalíf
Einlægur áhugi á umhverfismálum
einkennir Andrés Skúlason, odd-
vita Djúpavogshrepps. Andrés er
fæddur og uppalinn í náttúrupara-
dísinni Borgarfirði eystri en bróð-
urpart ævinnar hefur hann þó lifað
og starfað í annarri náttúrupara-
dís, sem er Djúpavogshreppur.
Oddvitastarfinu hefur hann gegnt
í sextán ár. Andrés er auk þess for-
maður skipulags- og umhverfis-
nefndar.
Umhverfi mótar fólk og Andrés
er ekki í vafa um áhrif austfirskrar
náttúru á hann sjálfan.
„Áhugi og tenging við náttúruna
hefur því fylgt mér frá blautu
barnsbeini. Þetta hefur vaxið jafnt
og þétt eftir því sem ég hef aflað
mér meiri þekkingar á náttúru- og
umhverfisvernd í sínum víðasta
skilningi.“ Oddvitinn bætir því við að
hann hafi fundið fyrir knýjandi þörf
að beita sér fyrir umhverfismálum
sem hafi óumdeilt haft góð áhrif á
samfélagið.
Umhverfismál eru
eilífðarverkefni
Andrés segir að umhverfismálin
eigi sér enn of fáa talsmenn á
sveitarstjórnarsviðinu. Hann
hafi hins vegar ekki hikað við
að taka einarða afstöðu þegar
umhverfismálin séu annars vegar.
Þau séu einfaldlega mál málanna.
„Ég tel mig geta kinnroðalaust
haldið því fram að Djúpavogshreppur
hafi verið í fararbroddi sveitarfélaga
í landinu þegar kemur almennt að
náttúruvernd og umhverfismálum
og auk þess minjaverndarmálum, þó
er auðvitað hér eins og annars staðar
alltaf hægt að bæta úr. Umhverfismál
eru eilífðarverkefni.“
En hvernig líður manni sem er
alinn upp í samfélagi veiðimanna
og bænda og var vanur því að
handleika byssur og veiðarfæri af
ýmsu tagi? Saknar hann ekki þess
tíma? „Nei, nú horfi ég á náttúruna
og lífríkið öðrum augum en áður.
Ég nýt þess að fylgjast með atferli
fugla og mynda þá en læt ógert að
drepa þá, nema hvað ég geng enn
þá til rjúpnaveiða, það er hluti af
menningararfleifðinni.“
Náttúrubarnið Andrés segir að
hann horfi á umhverfi sitt í öðru
og stærra samhengi en áður. „Þegar
kemur að umhverfinu verður
náttúran og lífríkið að njóta vafans.
Við sjáum örar breytingar eiga sér
stað í loftslagsmálum. Það er ekki í
boði að segja að við séum svo lítil
eða fá að við skiptum ekki máli.
Við erum öll hluti af þessari jörð
og berum ábyrgð á henni.“
Djúpavogshreppur hefur friðlýst
nokkur svæði
Djúpavogshreppur hefur unnið í
mörgum athyglisverðum verkefnum
á sviði umhverfismála á liðnum
árum.
„Það hefur verið sérstaklega
ánægjulegt fyrir mig sem oddvita og
fulltrúa sveitarfélagsins að fá að taka
þátt í að móta metnaðarfulla stefnu
í þessum málum. Við höfum meðal
annars friðlýst nokkur svæði og
tekið í umsjón og ber þar Teigarhorn
auðvitað hæst. Við erum líka fyrsta
sveitarfélagið til að friðlýsa búsvæði
tjarnarklukkunnar og þar með
fyrsta sveitarfélagið til að vernda
smádýralíf og taka þar með þátt í
að verja og viðhalda líffræðilegri
fjölbreytni. Þá settum við fram
mjög metnaðarfulla verndarstefnu í
Aðalskipulagi sveitarfélagsins 2008
– 2020 og fengum til þess mjög góðan
stuðning úr nærsamfélaginu,“ segir
náttúruverndarsinninn Andrés sem
hefur einnig unnið í metnaðarfullum
og stórum verkefnum sem varða
menningarminjar í sveitarfélaginu
- endurgerð gamalla húsa og
skráningar verkefnum, sbr. forn-
leifa skráningum þar sem verndar-
sjónarmið er haft að leiðarljósi. „Ég
geri engan greinarmun á náttúru- og
minjavernd, hvort tveggja er jafn
mikilvægt, þetta er órjúfanlegt
samspil í mínum augum.“
Voru með hugann við
loftslagsmálin
– Hvers vegna ákvað Djúpavogs-
hreppur að endurheimta 20 ha
votlendi á Teigarhorni? Hver var
hvatinn?
„Hann er í raun margþættur. Í
fyrsta lagi er landið friðlýst. Með
þessu viljum við ekki bara endur-
heimta votlendi heldur fjarlægja
þessi mannvirki sem skurðir eru.
Við erum að færa landið til hins
upprunalega með þessu og svo um
leið viljum við leggja í púkkið á
heimsvísu til að sporna við nei-
kvæðum afleiðingum í loftslags-
málum.
Þá hefur þegar komið í ljós
að lífríki hefur aukist til muna á
svæðinu á Teigarhorni þar sem við
endurheimtum votlendi. Fuglalíf er
mun meira á þessu svæði og má þar
nefna að æðarfuglinn var mættur
mjög fljótlega eftir votlendisend-
urheimtina á Teigarhorni.“
Andrés segir ljóst að víða hafi
verið gengið mjög harkalega
fram við framræslu lands og þar
með hefur verið gengið mjög á
mikilvæg búsvæði margra mikil-
vægra fuglastofna af fullkomnu
skeytingarleysi. „Í langan tíma
var það eiginlega hálfgerð þjóðarí-
þrótt að ræsa fram land og þá skipti
stundum litlu hvort ætti að nýta það
til ræktunar eða ekki. Bændur voru
beinlínis styrktir til að grafa skurði.
Ég ásaka þá ekki. Við vitum bara
betur í dag og hvaða afleiðingar
framræsla á votlendi hefur gagn-
vart fuglum og gróðurhúsaloft-
tegundum.“
Ótrúlega skemmtileg þróun
í Blánni
Skammt frá fótboltavellin-
um á Djúpavogi er svokölluð
Borgargarðsblá eða Bláin eins og
svæðið er kallað. Hluti af landinu,
eða um 25 hektarar, hefur verið
endurheimtur og má segja að hafi
orðið hrein sprenging í fuglalíf-
inu og hreint ótrúlegt að sjá hvað
svæðið tekur skemmtilega við sér.
Andrés sagði að fuglarnir hefðu
mætt daginn eftir að grafan sem
notuð var til að fylla í skurðina fór
af svæðinu.
„Þarna má nú sjá fjölmargar
andartegundir, vaðfugla og svo
er gríðarstór hópur grágæsa sem
hefur haldið sig á svæðinu og hafa
orpið þar líka. Ég hefði ekki trúað
– fyrr en ég sá – þessar jákvæðu
breytingar. Það sem gerðist í Blánni
fór langt fram úr mínum björtustu
vonum.“
– Hvað vakti fyrir ykkur með því að
endurheimta votlendi í Blánni?
„Markmiðið er það sama og á
Teigarhorni, taka ábyrgan þátt gegn
loftslagsbreytingum, endurheimta,
ásýnd svæðisins og auka fuglalíf
AUÐLINDIR&UMHVERFISMÁL
Djúpavogshreppur og Cittaslow
– Markmið í umhverfismálum
Djúpavogshreppur hefur innleitt hér hugmyndafræði sem nefnist Citta slow.
Í þeirri hugmyndafræði þarf að uppfylla 70 viðmið og þar inni eru mörg og
stór markmið sem sett eru fram m.a. í umhverfismálum og þar með vernd
náttúru- og menningarminja.
„Við vorum það sveitarfélag á landinu sem byrjaði hvað fyrst að flokka úr-
gangsefni frá heimilum og fyrirtækjum og erum sífellt að þróa það til að ná
betri árangri og þessa dagana erum við einmitt að vinna markvisst að þeim
málum. Sömuleiðis eru fráveitumál stórt umhverfismál sem við erum búin að
gera áætlun um að ljúka á næstu árum.
Öll eru þessi mál hluti af því að uppfylla viðmið sem Cittaslow-hugmynda-
fræðin setur okkur.
Þá skal síðast en ekki síst að nefna endurheimt votlendis sem er stórt fram-
lag til loftslagsmála. Þá er stefnt í aðalskipulagi okkar að frekari friðlýsingu
svæða í sveitarfélaginu,“ segir Andrés
Andrés Skúlason. Í bakgrunni er svokölluð Borgargarðsblá eða Bláin eins og svæðið er kallað. Mynd / ask
Skurður í Teigarhorni fyllist af mold. Mynd / Guðmundur Gunnlaugsson gröfumaður.