Bændablaðið - 24.05.2018, Blaðsíða 26

26 Bændablaðið | Fimmtudagur 24. maí 2018
Í byrjun mars var haldin ráð-
stefna í Hörpu um milliliðalaus
viðskipti með matvörur undir
yfirskriftinni „Gerðu þér mat úr
Facebook“. Matarauður Íslands
og Bændasamtökin tóku höndum
saman og stóðu fyrir viðburðinum
þar sem finnski bóndinn og frum-
kvöðullinn Thomas Snellman var
aðalfyrirlesari. Eftir fyrirlestra
var haldin vinnustofa þar sem
fundargestir veltu því fyrir sér
hvað skipti mestu máli til þess að
milliliðalaus viðskipti með mat geti
þrifist hér á landi.
Thomas Snellman er lesendum
Bændablaðsins að góðu kunnur en
hann hefur skipulagt svokallaða
REKO-hringi á Facebook. Þeir
ganga í stuttu máli út á að miðla
matvörum á milli framleiðenda og
neytenda. REKO er skammstöfun
fyrir orðasambandið „Rejäl kons-
umtion“ sem þýða má sem „heiðar-
leg neysla“. Í Finnlandi hefur sölu-
aðferðin slegið í gegn og nú eru
ríflega 300 þúsund manns sem
nýta sér milliliðalaus samskipti
við bændur og aðra smáframleið-
endur í gegnum Facebook til þess
að verða sér úti um fjölbreyttar
matvörur, kjöt, grænmeti, osta,
egg og fleira.
Kaupendur panta og seljandi
afhendir á einum stað
Salan gengur þannig fyrir sig að
seljendur auglýsa hvað er í boði
á sameiginlegri Facebook-síðu
seljenda. Hverju sinni er auglýstur
afhendingarstaður og tímasetning
sem stjórnandi REKO-síðunnar
ákveður í samráði við framleiðendur.
Kaupendur leggja inn pantanir
og framleiðandinn mætir svo á
afhendingarstaðinn með vöruna.
Þannig geta t.d. 5–15 framleiðendur
tekið sig saman og komið
fjölbreyttum vörum til neytenda á
sama stað og sama tíma. Samkoman
á ekki að taka meira en klukkutíma
þannig að framleiðandinn þarf ekki
að eyða dýrmætum tíma sínum við
söluborð eins og ef um hefðbundinn
matarmarkað væri að ræða.
Möguleiki til veltuaukningar
Í Finnlandi og víðar hafa bændur náð
að auka veltuna umtalsvert með þátt-
töku í REKO-sölusíðunum. Thomas
sagði frá því að á milli áranna 2013
og 2016 hafi framleiðendum fjölgað
hratt, úr 15 í 3.700 manns og kaup-
endum úr 400 í 250.000 manns.
Veltan á þessum þremur árum fór
úr 80.000 evrum, (um 10 milljónum
íslenskra króna) í 30 milljónir evra
(um 3,7 milljarðar króna).
Lykillinn að þessum hraða
vexti var meðal annars gríðarlegur
áhugi finnskra fjölmiðla og greindi
Thomas frá því að eitt árið hafi
verið tekið viðtal við hann að
meðaltali þriðja hvern dag. Eins
hafa finnsk stjórnvöld stutt við þetta
fyrirkomulag með því að aðlaga
regluverkið að því.
Sóknarfæri fyrir íslenska bændur
og smáframleiðendur?
Aðrir fyrirlesarar á ráðstefnunni voru
Brynja Laxdal frá Matarauðnum
sem fjallaði um reynslu af
matarmarkaði á Facebook hérlendis
og Arnar Gísli Hinriksson sem ræddi
um markaðssetningu á Netinu. Í
máli þeirra kom meðal annars fram
hversu mörg sóknarfæri felast í
markaðssetningu og kynningu á mat
á Netinu. Erindin eru aðgengileg á
vefsíðunni bondi.is.
Eftir ráðstefnudagskrána var
haldin vinnustofa þar sem þátttakend-
ur veltu þeirri spurningu fyrir sér hvað
skiptir mestu máli svo milliliðalaus
viðskipti með matvörur geti átt sér
stað. Fólk úr ýmsum áttum tók þátt;
bændur, smáframleiðendur, verslun-
arfólk, hönnuðir, kokkar, ráðgjafar,
almennir kaupendur og fleiri.
Samvinna og einfaldara regluverk
þarf að koma til
Vinnustofan fór þannig fram að
fundargestum var skipt upp í nokkra
hópa. Á öllum borðum var skipst á
skoðunum og tillögur og hugmyndir
skrifaðar niður á litla miða. Þeir voru
síðan hengdir upp á vegg og loks var
kosið um bestu hugmyndirnar.
Þegar niðurstöður voru dregnar
saman í lokin kom í ljós að enginn
skortur er á hugmyndum eða tillög-
um til umbóta. Fólki er tíðrætt um
flókið regluverk og starfsumhverfi
þeirra sem selja vörur milliliðalaust
til neytenda.
Helstu niðurstöður
vinnustofunnar
1) Stofna sameiginlega REKO-
sölusíðu smáframleiðenda fyrir hvert
svæði.
2) Efla samvinnu svæðis bundinna
smáframleiðenda með áherslu á
vöruþróun og gæði.
3) Styrkja markvissa markaðs-
setningu innan svæða þannig að bæði
kaupendur (neytendur, veitingamenn,
kjötiðnaðarmenn, hótel, heildsalar)
og seljendur (bændur, sjávarfang/
fisksalar, smáframleiðendur) viti af
og nýti sölusíðuna.
4) Skoða þarf regluverk-
ið í kringum smáframleiðendur.
Hérlendis kvarta smáframleiðendur
yfir því meðal annars að nýja reglu-
gerðin um lítil matvælafyrirtæki hafi
breytt litlu. Þeir gagnrýna að hún miði
við framleiðslu á viku í stað meðaltals
á viku yfir árið og að hámarksmagn
sé of lítið.
Rúmlega 2.000 meðlimir í íslenska
REKO-hópnum
Fyrir ári síðan var stofnaður
íslenskur REKO-hópur á Facebook
með heitinu „Matarmarkaður á
Facebook – REKO.“ Hópnum var
stjórnað af Inga Birni Sigurðssyni
frumkvöðli eftir hugarflugsfund
veitingamanna, frumframleiðenda
og matarfrumkvöðla sem haldinn
var með stuðningi og samvinnu við
Matarauð Íslands. Tilgangurinn var að
sameina smáframleiðendur undir einn
hatt, auka aðgengi og sýnileika og færa
framleiðendur ofar í virðiskeðjuna.
Brynja Laxdal hjá Matarauðnum
fór yfir það á ráðstefnunni í Hörpu
hvernig reynslan var af hópnum. Í máli
hennar kom fram að hópurinn hafi
verið lítið auglýstur nema rétt í upphafi
og því ekki allir smáframleiðendur sem
vissu af honum. „Ástæðan er m.a. sú
að ákveðið var að prófa hvernig svona
hópur gengi áður en fyrirkomulagið
yrði auglýst innan svæða,“ sagði hún.
Þegar farið var yfir hópinn í
mars síðastliðnum kom í ljós að
seljendur voru alls 46, 22 bændur,
17 smáframleiðendur og 7 með fisk
eða annað sjávarfang. Kaupendurnir
voru þá tæplega 1.900, þar af 49
veitingamenn, 3 kjötiðnaðarmenn, 6
hótel og 7 heildsalar og rúmlega 1.800
almennir neytendur.
„Í upphafi var sent bréf á
framleiðendur en um 10% þeirra vildu
upphaflega vera með. Þeir sem ekki
vildu vera með sögðu að þeir vildu
ekki baka sér óvinsældir hjá smásölum
eða birgjum, höfðu ekki tíma og einn
hætti við þegar hann fékk hótun
frá smásala. Nánast allir hafa verið
samþykktir í hópinn, enginn klagaður
og viðskiptin alfarið á ábyrgð seljanda
og kaupanda og ef gæðin standast
ekki væntingar verður ekki frekari
sala,“ sagði Brynja. Hún útskýrði að
salan færi fram í gegnum Netið eða
heimabanka og allir kaupendur gætu
krafist reiknings.
Næstu skref REKO á Íslandi
Brynja tók saman í lokin á sínu erindi
nokkrar ábendingar sem hafa safnast
saman frá því að REKO-hópurinn var
stofnaður. Áhugi virðist vera á því að
fjölga Facebook-hópum og horfa þá
til nærsamfélagsins.
„Til gamans má geta að í Finnlandi
þjóna 25 Facebook-hringir 330.000
manns. eða því sem samsvarar
Íslendingum í heild. Það þarf að
huga að föstum afhendingarstöðum,
mögulegu frysti- eða geymsluplássi
og jafnvel að nokkrir aðilar tækju
sig saman og skiptust á að afhenda
vörur fyrir hver annan. Það mætti
líka kanna samstarf við verslanir um
afhendingar,“ sagði Brynja.
Um þessar mundir er leitað að fleiri
bændum og öðrum smáframleiðendum
til þess að styrkja net framleiðenda í
sölu á Facebook. Áhugasömum er bent
á að hafa samband við Brynju Laxdal
hjá Matarauð Íslands í mataraudur@
mataraudur.is.
Eins og áður sagði voru það
Bændasamtökin og Matarauður
Íslands sem stóðu fyrir ráðstefnunni
í Hörpu. Til samráðs voru
Klúbbur matreiðslumeistara,
Neytendasamtökin, Eirný
Sigurðardóttir í Búrinu og samtökin
Beint frá býli. /TB
Hópur áhugafólks og hagsmunaaðila hittist í Hörpu:
Hvernig á að auka milliliðalaus
viðskipti með matvörur?
Við útvegum hæfa starfskrafta
í flestar greinar atvinnulífsins
Markmið okkar er að spara viðskiptavinum
tíma, fyrirhöfn og fjármuni.
VA N TA R Þ I G STA R FS F Ó L K
Handafl er traust
og fagleg
starfsmannaveita
með margra ára
reynslu á markaði þar
sem við þjónustum
jafnt stór sem smá
fyrirtæki.
Suðurlandsbraut 6, 108 Rvk. | SÍMI 419 9000 | info@handafl.is | handafl.is
Myndir / TB
Dögg Blöndal og Þóri Hrafnsson.