Bændablaðið - 23.04.2020, Page 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 23. apríl 20206
Eftir að mánuður er liðinn frá því að tak-
markanir voru settar á samkomur og ferð-
ir fólks þá grillir í vorið. Þessi tími hefur
reynst mörgum erfiður en vonandi lætur
kórónuveiran brátt undan svo við getum
farið að lifa eðlilegu lífi.
Viðbragðsteymi Bændasamtakanna,
sem sett var á fót vegna kórónufaraldursins
og áhrifa hans á landbúnað, hefur haldið
18 fundi frá miðjum mars. Þar hefur verið
brugðist við þeim atriðum sem upp hafa
komið hverju sinni. Samtökin hafa liðsinnt
bændum og fyrirtækjum í gegnum þessar sér-
stöku aðstæður. Upplýsingar og leiðbeiningar
hafa birst á vef Bændasamtakanna og einnig
á vef Ráðgjafarmiðstöðvar landbúnaðarins.
Fjölmörg atriði hafa komið inn á borð sam-
takanna, svo sem afleysingar, starfsskipulag
í matvælafyrirtækjum, skráning afurðatjóna,
upplýsingar um fóðurstöðu og margt fleira.
Samstarf við stjórnvöld hefur verið til fyrir-
myndar og allir hafa lagst á eitt.
Getum við mannað sláturhúsin í haust?
Nýjasta viðfangsefnið er að mæta vinnuafls-
þörf á sauðburði og síðar í sláturtíð. Það er
von að menn spyrji hvernig manna eigi slát-
urhúsin í haust ef að ferðatakmarkanir verða
enn við lýði. Á síðustu árum hafa nokkur
hundruð manns komið erlendis frá á hverju
hausti til þess að vinna í sláturtíð. Ég hvet slát-
urleyfishafa til að horfa til þess að nota innlent
vinnuafl eins og hægt er þar sem atvinnuleysi
er í sögulegu hámarki. Bændasamtökin eru í
samskiptum við hagsmunaaðila um að nálg-
ast málið á þann hátt svo vinna megi gegn
atvinnuleysi í landinu.
Endurskoðun garðyrkjusamnings
gefur góð fyrirheit
Unnið er að endurskoðun á búvörusamningi
við garðyrkjuna og eru viðræður bænda og
ríkisvaldsins á lokastigi. Í samningnum fel-
ast ýmis tækifæri fyrir garðyrkjuna. Má þar
nefna aukinn stuðning við útirækt, rannsóknir
og ráðgjafarstörf ásamt sérstökum stuðningi
til eflingar lífrænnar ræktunar. Hvet ég garð-
yrkjubændur til að nýta tækifærin sem felast
í samningnum, en hann verður kynntur sér-
staklega þegar búið verður að undirrita hann.
Í framhaldi af frágangi á garðyrkjusamningi
er fyrirhuguð endurskoðun á rammasamningi
landbúnaðarins og er stjórn Bændasamtakanna
að undirbúa þá vinnu.
Þéttum raðir bænda
Með hækkandi sól og auknu ferðafrelsi er
nauðsynlegt fyrir stjórn BÍ að fara að vinna
að félagskerfisbreytingum sem samþykkt
var á síðasta Búnaðarþingi. Þar horfum við
til að þétta raðir bænda og efla hagsmuna-
gæsluhlutann sem ég tel lífsnauðsynlegan
fyrir samtökin. Undanfarnar vikur hafa
framkvæmdastjórar búgreinanna komið
að viðbragðsteyminu og hefur þessi hópur
unnið sem einn maður. Miklir möguleikar
felast í þeim mannauði sem við höfum að-
gang að og er nauðsynlegt að taka samtalið
um hvort ekki megi ná fram auknu hagræði
með breytingum. Það verður unnið í þessum
atriðum í framhaldi af kórónufaraldrinum
sem hefur í raun tekið allan tíma og orku
stjórnarmanna fram til þessa. Við hlökkum
til að eiga samtalið þegar fram í sækir.
Horfum til styrkleika landbúnaðarins
Nú þegar margar leikreglur eru öðruvísi
en þær voru í upphafi árs er nauðsynlegt
að horfa til styrkleika framleiðslugreina
á Íslandi. Þar mun landbúnaðurinn skipta
miklu á grundvelli fæðuöryggis til fram-
tíðar. Það verður ekki hjá því komist að
horfa til alþjóðasamninga og þá ekki síst
við Evrópusambandið á grundvelli útgöngu
Breta. Þar köllum við eftir því að landbún-
aðurinn komi að þeirri endurskoðun. Það
þarf nauðsynlega að styrkja skilgreiningar
á tollum og vörum sem bera tolla. Það er
von mín að við fetum spor til framtíðar í
þeim efnum sem setja hagsmuni Íslands
í öndvegi.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 10.900 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 5.450 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Efnahagskerfi heimsins standa gjörsam-
lega á haus þessa dagana vegna áhrifa af
COVID-19 sjúkdómsfaraldrinum. Hrun
hefur orðið í mörgum atvinnugreinum
og olíuframleiðendur í Bandaríkjunum
eru meira að segja farnir að borga með
olíunni til geymslu.
Þrátt fyrir stöðuna í efnahagsmálum
heimsins og hrun á olíuverði m.a. á Brent
markaði niður fyrir 10 dollara á tunnu þá
virðist íslenskur veruleiki stundum vera á
öðru tilverustigi. Hér sýnist manni elds-
neytisverð t.d. alls ekki fylgja lögmálum
hagfræðinnar um framboð og eftirspurn og
lækka í takt við stöðuna á heimsmarkaði.
Að vísu er ódýrt að skella allri þeirri skuld
við neytendur á innflytjendur og söluaðila,
því töluverður hluti verðsins er tilbúinn
íslenskur skattheimtuveruleiki. Hann fylgir
engum markaðslögmálum, heldur aðeins
duttlungum stjórnmálamanna.
Það er fleira í íslenska hagkerfinu sem
fylgir engum venjulegum lögmálum. Þar
eru vaxtamálin ofarlega á blaði. Nú eru
t.d. stýrivextir Seðlabankans komnir niður
í 1,75% á meðan verðbólgan er 2,1%. Þrátt
fyrir lækkun stýrivaxta sem æpt hefur verið
á í mörg ár, þá er sú lækkun ekki að skila sér
til venjulegra lántakenda. Innlánsvextir eru
síðan nær engir og ef mönnum er á annað
borð hleypt inn í bankana, þá verða menn að
greiða sérstaklega fyrir það að sækja þangað
þá peninga sem þeir lánuðu bönkunum til
að spila með.
Nú ganga menn í gegnum margháttað-
ar afleiðingar af sjúkdómsfaraldri. Þar eru
efnahagslegar afleiðingar stærð sem enginn
veit hver verður. Eitt verður þó alveg á tæru
eins og alltaf, bankar og slík fjármálafyrir-
tæki munu hafa allt sitt á þurru hvað sem á
gengur. Þó allur almenningur verði látinn
borga brúsann af þeirri efnahagslægð sem
við siglum nú inn í eins og alltaf áður, þá
munu bankar og aðrar fjármálastofnanir
vera stikkfrí í þeim efnum ef dæma má
af viðbrögðum ráðamanna að undanförnu.
Í efnahagskrísunni 2008, sem var bein
afleiðing af glæfraskap samviskulausra og
siðspilltra spilafíkla á fjármálamörkuðum,
voru gerð fjölmörg mistök. Ein stærstu
mistökin hér á landi sem kostuðu tugþús-
undir manna aleiguna var að taka ekki verð-
trygginguna úr sambandi, stöðva vaxtatöku
á peningum og setja greiðslustöðvun á hús-
næðislán. Ekki verður annað skilið en að
nú eigi að endurtaka nákvæmlega sömu
mistökin.
Afleiðingarnar af mistökunum í krepp-
unni 2008 urðu þær að stóreignamenn
stórgræddu þegar venjulegar fjölskyldur
í fasteignakaupum komust í greiðsluþrot.
Eignamönnum var gefið skotleyfi á þetta
fólk og rökuðu til sín eignum þeirra á
hrakvirði. Fengu snillingarnir meira að
segja meðgjöf frá ríkinu til þeirra hryðju-
verka. Þeir fengu afslátt á krónukaup hjá
Seðlabankanum fyrir það að koma með
gjaldeyri úr erlendum skúmaskotum sem
þeim hafði tekist að skjóta undan fyrir hrun.
Í ýmsum rekstri eins og ferðaþjónustu
var í einhverjum tilfellum búið til mikið
misvægi þegar sumir fengu að fullu afskrif-
aðar skuldir en aðrir ekki. Nú virðist þetta
líka vera að endurtaka sig, m.a. hjá þeim
bændum sem farið hafa út í að byggja upp
í ferðaþjónustu. Í stað þess að menn fái að
stöðva greiðslur tímabundið þá virðist eiga
að bjóða upp á flókna og rándýra endurfjár-
mögnunarsamninga.
Nú stendur ríkið uppi með það að eiga
tvo stóra banka og geta í gegnum þá stýrt
aðgerðum til að koma í veg fyrir að brjál-
æðið frá 2008 endurtaki sig. Fróðlegt verður
að fylgjast með hvort stjórnmálamenn hafi
kjark til þess með fjársterka peningamenn
andandi ofan í hálsmálið á þeim. Þá mun
líka koma í ljós fyrir hverja íslenskir ráða-
menn eru í raun að vinna. /HKr.
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Ágústa Kristín Bjarnadóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
Bólstaðarhlíðarbrekka á þjóðveginum um Vatnsskarð milli Skagafjarðarsýslu og Húnavatnssýslu. Ekið er í vestur yfir Víðivörðuháls og hér
blasir Bólstaðarhlíðarfjall við í baksýn. Á sléttunni fyrir neðan brekkuna er hið fræga samkomuhús Húnaver þar sem margar samkomur hafa
verið haldnar sem komist hafa í fréttir, allt frá því húsið var reist á sjötta áratug síðustu aldar. Þar voru t.d. haldnar þrjár úti há tíðir um versl un­
ar manna helg ina á árunum 1989–91 á vegum Jak obs Frí manns Magn ús sonar og Stuð manna. Sú fyrsta þeirra var einna fræg ust, en þar mættu
alls 7–8 þús und manns. Skrautlegar lýsingar voru af þessu samkomuhaldi og í Tímanum var því lýst þannig að þar hafi verið stans laus tón list í
þrjá og hálfan sól ar hring. – „Drukknir ung ling ar, sof andi, dans andi, hlæj andi, í fam lög um; skríð andi vafr andi, grát andi, leit andi. Rusl, enda laust
rusl, fjúk andi papp ír, bjór dós ir, gos dós ir, gos flöskur, vín flösk ur.“ Mynd / Hörður Kristjánsson
Endurtekin mistök? Bráðum kemur betri tíð með blóm í haga
Miðnætursól í Dýrafirði. Mynd / HKr.