Bændablaðið - 23.04.2020, Side 30
Bændablaðið | Fimmtudagur 23. apríl 202030
SÖLUFÉLAG GARÐYRKJUMANNA80ÁRA
„ÞÚ VEIST hvaðan það kemur“
Hinn 13. janúar árið 1940 komu
nokkrir garðyrkjumenn saman
til hádegisverðarfundar á Hótel
Borg. Tilgangur fundarins var að
ræða sölu- og markaðsmál garð-
yrkjunnar. Sölufélag garðyrkju-
manna tók formlega til starfa 1.
maí sama ár og fagnar 80 ára
afmæli sínu á þessu ári.
Sölufélag garðyrkjumanna eru
fyrstu samtökin sem garðyrkjumenn
stofna hér á landi og var tilgangur
inn með stofnun þeirra að annast
sölu og dreifingu grænmetis og
ávaxta sem félagsmenn framleiða
og um leið að efla gæði framleiðsl
unnar. Félagið varð fljótlega og er
enn sterkur málsvari garðyrkju
stéttarinnar þegar kemur að hags
munum hennar og auknum gæðum
íslenskrar matvælaframleiðslu.
Saga Sölufélags garðyrkjumanna
er samofin sögu garðyrkjunnar á
Íslandi og vöxtur þess í takt við
þróun matjurtaræktunar í landinu.
Öflugt félag í sókn
Gunnlaugur Karlsson, framkvæmda
stjóri Sölufélags garðyrkjumanna,
segir að þrátt fyrir að starfsemi
félagsins hafi breyst talsvert frá
stofnun felist hún enn í grunninn
í því að félagsmenn leggja inn
uppskeru sína og félagið sjái um
að koma vörunni ferskri og á sem
bestan og ódýrastan hátt til neytenda
og skila sem mestu af heildsöluverði
hennar til framleiðenda. „Líkt og í
upphafi er SFG öflugt og framsækið
fyrirtæki sem hefur að markmiði að
fullnýta allar afurðir og starfa í anda
sjálfbærni og umhverfisverndar.“
Stofnendur Sölufélags garð
yrkjumanna voru fjórtán talsins og
í fyrstu stjórn félagsins voru Jón
Hannesson, Deildartungu, formað
ur, L. Bo Eskov, Blómvangi, Ólafur
Gunnlaugsson, Laugabóli, Kjartan
Gíslason, Mosfelli og Unnsteinn
Ólafsson, Reykjum, og fyrsti
framkvæmdastjóri þess Ólafur G.
Einarsson.
Miklar vonir bundnar við SFG
Framleiðsla á grænmeti var ung
starfsgrein á Íslandi árið 1940
og enn í mótun. Þegar Sölufélag
garðyrkjumanna tók til starfs þótti
flokkun á grænmeti í talsverðum
ólestri og kom fram í fjölmiðlum
að úrbóta væri þörf. Einnig kom
fram að miklar vonir væru bundnar
við stofnun félagsins og úrbætur
í meðferð grænmetis samfara því.
Háleit markmið
Markmið stofnanda Sölufélagsins
voru háleit og í viðtali við Kjartan
Gíslason varaformann í október
1940 kemur fram að félagið verði
í framtíðinni sölumiðstöð ávaxta,
sem í gróðurhúsum eru ræktaðir,
grænmetis og fleira. Í sömu grein
segir: „Tilgangurinn með félags
stofnuninni er meðal annars sá, að
draga úr milliliðakostnaði þeim,
sem lagst hefur á þessa markaðs
vörur, og verða báðum aðilum til
hagsbóta, Neytendum og fram
leiðendum. Vekur það fyrir félags
mönnum, að afgreiðsla mála verði
svo góð, að allir framleiðendur
sameinist um félagsskapinn áður
en langt um líður.“
Kjartan segir einnig; „Verða
vörurnar því aðeins látnar af hendi
stranglega flokkaðar og kaup
mönnum og neytendum því óhætt
að treysta, að gæði þeirra séu þau,
sem sögð eru.“
Skikkan á flokkun
Framan af gekk misvel að fá græn
metisræktendur innan vébanda
SFG til að virða og fara eftir
reglum sem samþykktar voru á
fundi félagsins í apríl 1940.
Árið 1957 var samþykkt að
flokkun afurðanna yrði á hönd
um Sölufélags garðyrkjumanna
en ekki framleiðanda og komið á
fót flokkunarstöð fyrir grænmeti
og flokkun á grænmeti komast í
fastar skorður.
Í dag sjá framleiðendur sjálfir
um flokkun og pökkun afurðanna
og leggja metnað sinn í að tryggja
gæðin.
Fjölgun félagsmanna
Eitt fyrsta verk félagsmanna eftir
stofnun SFG var að auka fjölda
félagsmanna sinna og flytja inn
rekstrarvörur fyrir sína félags
menn. Fyrstu árin fjölgaði félags
mönnum hratt. Árið 1942 bættust
18 framleiðendur við og árið 1944
eru þeir 54.
Fyrstu árin var markaðssetn
ing á vegum SFG mest á Stór
Reykjavíkursvæðinu og orsakað
Vilmundur Hansen
vilmundur@bondi.is
Garðyrkjubændurnir Sigrún Pálsdóttir og Þröstur Jónsson að taka upp hvítkál á góðum sumardegi.
Húsbygging SFG við Skógarhlíð var formlega tekin í notkun 1956. Einar Hallgrímsson í Garði og Helga dóttir hans að planta út káli. Myndin
er tekin á sjöunda áratugnum.
Ein af fyrstu auglýsingum Sölufélags garðyrkjumanna. Framsókn: bændablað
- samvinnublað. 13. tölublað, 8. árgangur 1940.
Verslun SFG í nýju húsnæði í Skógarhlíðinni.
Starfsmenn SFG við vinnu á lager í nýjum húsakynnum við Skógarhlíð síðla
á 6. áratugnum.