Morgunblaðið - 16.01.2020, Blaðsíða 42

42 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. JANÚAR 2020
Af snjóbuxum og kuldagöllum
2 fyrir 1
á alla fjölskylduna
icewear.is
frí heimsending
Aðeins er greitt fyrir dýrari vöruna
Frá því að ég man
eftir mér var mér
kennt að bera virð-
ingu fyrir öllu fólki.
Þar gilti einu hvort
um ræddi unga eða
aldna, ríka eða fá-
tæka, öskukalla eða
embættismenn,
heilsuhrausta eða fólk
með heilsubrest. Bera
skyldi virðingu fyrir
öllu fólki hvaðan sem
það kom og sýna því virðingu. Eft-
ir því sem ég eldist þykir mér
þessi virðing, sem þótti svo sjálf-
sögð í þá daga, vera á undanhaldi.
Það er þungbært að fylgjast með
þessari þróun því hún er ekki bara
illskiljanleg heldur hreint og beint
óskiljanleg.
Breytt gildi
Mér þótti gott að búa í sam-
félagi þar sem reynt var að hlúa
að þeim sem minna mega sín og
rétta hlut þeirra. Ég sá fyrir mér
að þegar ég eltist myndi ég eiga
áhyggjulaust ævikvöld í kerfi sem
héldi þokkalega utan um mig en
ég hef þurft að horfast í augu við
að sú sé ekki raunin lengur. Öll
þessi gömlu og góðu gildi virðast
hafa breyst og finnst mér ég sjá
það einna skýrast í því hvernig
ráðamenn koma fram við eldri
borgara og öryrkja.
Kynslóðin mikla
Það er eins og það hafi gleymst
að það fólk sem er fullorðið í dag
er fólkið sem lagði grunninn að
samfélaginu okkar, kynslóðin
mikla eins og hún er kölluð í
Ameríku. Þetta er sú kynslóð sem
barðist fyrir frelsi, öryggi og sjálf-
stæði lands síns. Þetta eru þeir
einstaklingar sem unnu baki
brotnu svo við gætum lifað eins
þægilegu lífi og kostur er á. Þetta
er sá hópur sem á mestar þakkir
skildar en ráðamenn virðast vilja
ýta þeim til hliðar, jaðarsetja þau
og hætta að bera virðingu fyrir
verkum þeirra.
Sálarlaus
geymslupláss
Ég get ekki orða bundist lengur.
Móðir mín verður 91 árs á þessu
ári, ef guð lofar, og þótt hún sé ein
af þeim heppnu sem geta búið
heima með stuðningi frá fjölskyld-
unni eru svo margir aðrir sem búa
ekki við slík forréttindi. Ég vil að
komið sé fram við þennan hóp eins
og mamma kom fram við okkur
systkinin; af alúð, virðingu og
skilningi. Þau eiga ekkert minna
skilið eftir alla sína vinnu í okkar
þágu og í þágu samfélagsins. Það
á enginn, nokkurn tímann, að
finna fyrir því að sér hafi verið
komið fyrir einhvers staðar, í eitt-
hvert geymslupláss, þar sem beðið
er eftir að viðkomandi renni út.
Slík tilvera er ekki boðleg og hvað
þá fólkinu sem við eigum allt okk-
ar að þakka.
Verum þakklát
Það er löngu kominn tími til að
áherslum sé snúið við á Alþingi. Í
stað þess að fjárfesta
ógrynni af peningum í
grænum gæluverk-
efnum og sjóðum sem
virðast hafa þann eina
tilgang að moka undir
vildarvini ráðherra á
frekar að fjárfesta í
fólkinu sem ruddi
brautina. Það á að sjá
til þess að þau hafi
það sem best og sýna
þeim verðskuldaða
virðingu með þakklæti
og reisn. Að þau fái
það sem þau þurfa og
umfram allt á að sýna þeim að þau
skipta okkur máli því þau gera
það.
Tengjum saman
Takist okkur það er hálfur
björninn unninn því ég verð nefni-
lega ekki ánægður fyrr en við
finnum leið til að brúa bilið milla
þeirra yngri og þeirra eldri. Ég
var nefnilega svo heppinn að
amma og afi bjuggu í sama húsi og
við fjölskyldan og því þekki ég og
skil þau forréttindi að geta leitað
til þeirra sem eldri eru. Gamla
fólkið býr yfir hafsjó af fróðleik,
reynslu og þolinmæði til að kenna
börnunum okkar. Það er hreint
með ólíkindum að ekki skuli hafa
verið gerðar fleiri tilraunir með að
tengja þessa tvo hópa og leyfa
þeim að læra hvor af öðrum. Nú
vinna flestallir foreldrar meira og
minna úti og börnin eru oftar en
ekki ein heima, hvers vegna er
ekki boðið upp á að þau fari í
heimsóknir á elliheimili og kynnist
lífinu í raun og sögu? Hver er til-
gangurinn með því að aðskilja alla
hópa í stað þess að tengja þá og
stefna að samheldnara samfélagi?
Rétta forgangsröðun, takk
Þeir heppnu sem fengu að alast
upp með ömmu sinni og afa búa að
því alla tíð. Þau kenndu okkur
betri íslensku. Þau kenndu okkur
að lesa. Þau kenndu okkur jafnvel
að prjóna, smíða, hnýta flugur eða
tefla skák. Það er svo undursam-
legt að hafa aðgang að þessari
kynslóð sem ruddi brautina fyrir
okkur unga fólkið. Þetta er það
sem er tekið frá börnunum okkar
því ráðamönnum dettur ekki í hug
að tengja þessa hópa saman.
Þessu þurfum við að breyta í sam-
einingu. Við þurfum að finna leiðir
til að gera samfélagið samheldnara
og auka virðinguna fyrir öllum
sem tilheyra því. Við þurfum að
bæta hag eldri borgara og öryrkja
og sjá til þess að þau búi við
mannsæmandi aðstæður og hafi
mannsæmandi tekjur. Ef þú spyrð
mig, þá er og verður þetta langt-
um mikilvægara en öll þau gælu-
verkefni sem ríkisstjórninni gæti
dottið í hug.
Eftir Guðmund
Franklín Jónsson
» Þetta er sú kynslóð
sem barðist fyrir
frelsi, öryggi og sjálf-
stæði lands síns.
Guðmundur Franklín
Jónsson
Höfundur er viðskipta- og
hagfræðingur.
gundi.jonsson@gmail.com
Við erum skuldu-
nautar eldri kyn-
slóðarinnar
Ferðaþjónustan er
ein af undirstöðum hag-
kerfisins á Íslandi. Nú
þegar blikur eru á lofti í
þeim geira og fjölgun
ferðamanna dregst
hratt saman á milli ára
er sérstaklega mik-
ilvægt að vanda til
verka og horfa í það
hvað það er sem gerir
Ísland að eftirsóttum
áfangastað í dag og þegar litið er til
framtíðar.
Sá mikli vöxtur sem átti sér stað í
fjölgun ferðamanna á Íslandi síðasta
áratuginn gæti skýrst af veiku gengi
krónunnar árin eftir hrun, þeirri
miklu athygli sem landið fékk í
hruninu og þegar Eyjafjallajökull
gaus. Þá skipti eflaust markaðs-
átakið Inspired by Iceland töluverðu
máli en því var ætlað að draga úr
neikvæðum áhrifum umræðunnar í
kjölfar hrunsins og gossins, ásamt
því að styrkja ímynd Íslands og
skapa tækifæri úr þeirri umfjöllun
sem landið fékk á þessum árum.
Samfara aðdráttaraflinu sem nátt-
úran á Íslandi er hefur menningin án
efa einnig laðað fólk til landsins. Þar
hefur einkageirinn verið áberandi.
Dæmi um það er Iceland Airwaves
tónlistarhátíðin, en hún hefur byggt
á vaxandi gengi íslenskra tónlistar-
manna á borð við Björk og Sigurrós
sem hvor um sig hefur einnig verið
stórkostleg kynning á landi og þjóð.
Myndlistarfólk á borð við Ólaf Elías-
son og Ragnar Kjartansson, íslensk-
ar bókmenntir og
tölvuleikir, sem og
ýmsar íslenskar kvik-
myndir og sjónvarps-
efni hafa án efa aukið
áhugann á landi og
þjóð frá menningar-
legu sjónarhorni.
Þetta er aðeins topp-
urinn á þeim stóra ís-
jaka sem samsettur er
úr skapandi greinum á
Íslandi og hagræn
áhrif þeirra greina
ótvíræð.
Ferðamaður
framtíðarinnar
Paul Davies, forstöðumaður ferða-
málarannsókna hjá markaðsráð-
gjafafyrirtækinu MINTEL, var
gestur og aðalfyrirlesari ráðstefn-
unnar Ferðamaður framtíðarinnar
sem haldinn var af Markaðsstofum
landshlutanna 12. september 2019.
Samkvæmt honum mun framtíðar-
ferðamaðurinn meðal annars sækj-
ast í það í auknu mæli að skapa sína
eigin upplifun með heimafólki. Fólk
mun í auknu mæli ferðast til að kom-
ast úr sambandi við umheiminn,
komast í kyrrð og ró og kúpla sig út
úr hinum stafræna heimi, sækja
meira í tengsl við fólk og menningu.
Það rímar við nýja stefnu ferðaþjón-
ustunnar í Kaumannahöfn þar sem
framtíðarferðamannastaðurinn er
skilgreindur út frá þessum
áherslum. Með þetta í huga má ætla
að fjölmörg tækifæri liggi í menn-
ingartengdri ferðaþjónustu á Ís-
landi.
Menningararfleifð getur verið
bæði áþreifanleg og óáþreifanleg.
Byggingar, sögufrægir staðir, minn-
ismerki og hvers kyns munir er til-
heyra fornminjum, arkítektúr, vís-
indum eða tækni eru áþreifanlegir.
Óáþreifanlegur menningararfur er
hins vegar munnmælasögur, sviðs-
listir, lifnaðarhættir, trúariðkun og
hátíðir hverskonar, handverksþekk-
ing og þekking á umhverfi og nátt-
úru. Menningartengd ferðaþjónusta
gengur út á að kynna gestum báða
þessa þætti, ásamt eða umfram þá
áherslu sem lögð er á landslag eða
lífríki til að laða ferðafólk að.
Skortur á umgjörð og stefnu
Á Íslandi hefur skort á rannsóknir
umgjörð, og skýra stefnu þegar
kemur að menningartengdri ferða-
þjónustu. Í skýrslu Safnaráðs frá
málþingi um söfn og ferðaþjónustu
sem haldin var í nóvember 2016 kom
fram að mjög takmarkaðar mæl-
ingar hafa farið fram á því hverjir
heimsækja söfn á Íslandi og á meðan
svo er sé erfitt að meta stöðuna. Þar
voru lagðar fram tillögur er varða
stefnumótun á sviði safna og ferða-
þjónustu sem voru t.d. að styrkja
þyrfti umhverfi þeirra, auka rann-
sóknir á þessu sviði, bæta úr mæli-
tækjum og upplýsingum á meðal
safna og aðila í ferðaþjónustu,
greina og markaðssetja betur með
tilliti til ferðamanna.
Nú um mundir fer fram umfangs-
mikil stefnumótunarvinna í ferða-
þjónustu á Íslandi.
Stefnumótunarvinnan skiptist í
tvo hluta, annars vegar framtíðarsýn
til 2030 sem er stefnurammi sem
gefinn var út haust og hins vegar að-
gerðabundin stefnumótun til ársins
2025 sem er unnin á grunni stefnu-
rammans. Sú vinna stendur nú yfir.
Í framtíðarsýn ferðaþjónustunnar
kemur m.a. fram að lögð sé áhersla á
að íslensk ferðaþjónusta skuli veita
ferðamönnum einstaka upplifun á
grunni náttúru, menningar og af-
þreyingar. Það er mikilvægt að öflug
innviðabygging geri ráð fyrir stuðn-
ingi við frumkvöðla- og menningar-
starfsemi um allt land og að þær
ráðstafanir byggi á úttektum og
rannsóknum á núverandi kerfi. Án
raungagna og rannsókna er hætt við
að aðgerðir verði tilviljanakenndar
og ómarkvissar. Á tímum sam-
dráttar er slík stefna óvarleg.
Eftir Ásu Berglindi
Hjálmarsdóttur
Ása Berglind
Hjálmarsdóttir
» Á Íslandi hefur
skort á rannsóknir
umgjörð og skýra
stefnu þegar kemur að
menningartengdri
ferðaþjónustu.
Höfundur er meistaranemi í
menningarstjórn við Bifröst.
asah19@bifrost.is
Hugsum til framtíðar – Er
menningartengd ferðaþjón-
usta falinn fjársjóður?
SMARTLAND