Morgunblaðið - 08.02.2020, Qupperneq 53

MENNING 53
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. FEBRÚAR 2020
Dalvegi 16c | 201 Kópavogur | Sími 568 6411 | rafvorur@rafvorur.is
Amerísk heimilistæki
rafvorur.isRAFVÖRUR ehf
Þvottavélar
og þurrkarar
sem taka
10-17 kg
TAUBLEIUBÚÐIN ÞÍN
Kíktu á netverslun okkar
bambus.is
Nýbýlavegi 8 – Portið, sími 847 1660, www.bambus.is, bambus@bambus.is
bambus.is bambus.is • Opið mánudaga og fimmtudaga frá kl. 10-14
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Er ég mamma mín? nefnist nýtt ís-
lenskt leikrit eftir Maríu Reyndal
sem frumsýnt verður á morgun,
sunnudaginn 9. febrúar, á Nýja
sviði Borgarleikhússins. María er
líka leikstjóri sýningarinnar sem er
samstarfsverk-
efni leikhópsins
Kvenfélagsins
Garps og leik-
hússins.
Verkið gerist á
tvennum ólíkum
tímum, í nútím-
anum og árið
1979, og segir af
húsmóður sem
ákveður dag einn
að skipta um hlutverk, hætta að
sinna heimilinu og fara í verkfall.
Óhreint leirtau hrúgast upp og
heimilisfólkið þarf að laga sig að
breyttum kynjahlutverkum og
valdahlutföllum. Í verkinu er lögð
áhersla á áhrif hverrar kynslóðar á
þá næstu, samskipti hjóna í blíðu
og stríðu og um leið rakin saga
konu sem vill stækka sig og þrosk-
ast en tímarnir og hjónabands-
stofnunin gera henni erfitt fyrir,
eins og því er lýst í tilkynningu.
Móðurhlutverkið er einnig til skoð-
unar, hvernig hlutverk mæðgna
snúast við síðar á lífsleiðinni og
hvernig hugmyndir um frelsi og
hlutverk kvenna hafa mótað líf
þeirra á ólíkum tímum.
Leikarar í sýningunni eru Sól-
veig Guðmundsdóttir, Sveinn Ólaf-
ur Gunnarsson, Kristbjörg Kjeld,
Sigurður Skúlason, María Elling-
sen, Katla Njálsdóttir og hinn 12
ára Arnaldur Halldórsson.
Erum alltaf að læra
María er spurð að því hvers
vegna hluti verksins eigi sér stað
árið 1979.
„Ég er að skoða stöðu kvenna þá
og nú og hlutverk kvenna og karla
þá og nú. Mér er þessi tími hug-
leikinn því þarna voru konur að
brjótast út úr hefðbundnu kynja-
hlutverki og hlutverki húsmóður-
innar og mér finnst svo spennandi
að skoða hvert það hefur leitt okk-
ur í nútímanum. Við erum ekkert
endilega komin á leiðarenda, erum
alltaf að læra,“ segir María.
– Er sama konan þá leikin af
tveimur leikkonum í verkinu?
„Já, Sólveig og Kristbjörg leika
mæðgur í nútímanum og Sólveig
leikur svo hlutverk Kristbjargar í
gamla tímanum, þegar hún var
ung,“ svarar María.
– Hvaðan spratt þessi hugmynd
og saga?
„Þetta sprettur kannski frá æsku
minni, að vera barn á þessum tíma
og horfa á fólk í kringum mig og
sjá mig svo í dag. Hún spratt það-
an, alla vega að hluta til og svo eru
atburðir í sögunni ekkert tengdir
mér, bara settir inn af dramatúrg-
ískum ástæðum.“
Fórnarkostnaður af byltingum
– Manstu eftir því að hafa velt
kynjahlutverkunum fyrir þér á
þessum tíma?
„Já, ég velti þessu fyrir mér og
þegar maður lítur til baka sér mað-
ur það öðruvísi í dag sem maður
var að horfa á sem barn. Þessi
ótrúlega mikli og skrítni valda-
strúktúr sem var á þessum tíma,“
svarar María.
– Sem breyttist svo hratt …
„Já, hann breyttist mjög hratt og
það var ekki endilega frábært fyrir
alla. Það er alltaf fórnarkostnaður
af öllum svona byltingum, maður
þarf líka að skoða það.“
– Eins og hver?
„Ja, það eru nú oftast þeir sem
standa fyrir byltingunni sem græða
ekkert endilega mest á henni held-
ur þeir sem koma á eftir. Við skoð-
um það líka og þessi mæðgnasam-
bönd og fjölskyldumál, hvað er sagt
og ósagt og hvað fylgir okkur ef við
gerum það ekki upp. Svo er þetta
líka sprenghlægilegt og hádrama-
tískt,“ segir María. „Það er nú oft
þannig sem við upplifum í fjöl-
skyldum, þessir dramatísku punkt-
ar eru líka oft sprenghlægilegir.“
– Mikil dramatík á það til að
vera mjög fyndin …
„Já og þú getur séð það þegar þú
horfir á hana utan frá þótt sorgin
sé líka mikil.“
Margt er enn ósagt
– Titill verksins, Er ég mamma
mín?, er þessi sígilda spurning sem
konur í aldanna rás hafa spurt sig
og mögulega líka karlar, ekki satt?
„Já, ég held bara að allir spyrji
sig að þessu,“ svarar María. Börnin
læri það sem fyrir þeim sé haft og
fólk átti sig stundum ekki á því
fyrr en það er komið í ógöngur á
fullorðinsaldri. „Við erum að skoða
hvernig maður getur borið hlutina
áfram ef maður brýtur þá ekki
upp.“
– Ert þú mamma þín?
„Já, að sumu leyti er ég hún
mjög mikið en að öðru leyti ekki.
Svo er spurning hvort ég sé þá
ekki líka amma mín því mamma er
mamma hennar og svona getum
við farið aftur í kynslóðir,“ segir
María kímin.
Kvenfélagið Garpur er sjálfstæð-
ur leikhópur sem hefur skoðað
hlutverk kvenna og kynjahlutverk-
in bæði á og utan sviðs. Má af fyrri
verkum hópsins nefna Gunnlaðar
sögu, Svartan fugl og Sóleyju Rós
ræstitækni en Er ég mamma mín?
er sjöunda leikverkið sem hópurinn
sviðsetur.
María segir að hún og leikhóp-
urinn hafi áhuga á að segja góðar
sögur og þá líka, að einhverju leyti,
út frá konum. „Ég er kona og
finnst líka svo margt hægt að
segja, svo margt ósagt og nú er
tækifæri til að koma sögum kvenna
áfram og þessi er ein af þeim.“
Sem fyrr segir er yngsti leikari
sýningarinnar 12 ára og sá elsti,
Kristbjörg Kjeld, er á níræðisaldri.
María er spurð hvar hún hafi fund-
ið Arnald og segir hún hann hafa
leikið í söngleiknum Matthildi.
„Hann er algjör snillingur,“ segir
María um Arnald og ber mikið lof
á leikhópinn í heild. Það sé bæði
gjöf og gleðigjafa að fá að stýra
svo breiðum aldurshópi.
Ljósmynd/Jón Þorgeir Kristjánsson
Hjón Sólveig Guðmundsdóttir og Sveinn Ólafur Gunnarsson í leikritinu Er ég mamma mín? í Borgarleikhúsinu.
Hlutverk kynjanna þá og nú
 Er ég mamma mín? spyr leikskáldið og leikstjórinn María Reyndal  Nýtt íslenskt leikrit sem
gerist á tvennum tímum, samtímanum og árið 1979  Sprenghlægilegt, hádramatískt og sorglegt
María Reyndal
Miðstöð íslenskra bókmennta hefur
hleypt af stokkunum verkefni sem
ber heitið „Höfundaheimsóknir í
framhaldsskóla“ og felst í því að rit-
höfundar heimsækja skóla, hitta
nemendur í kennslustund og ræða við
þá um bækur sínar. Í tilkynningu
kemur fram að markmið verkefnisins
sé að hvetja nemendur til lestrar og
auka skilning þeirra og áhuga á bók-
menntum og starfi rithöfunda.
„Höfundaheimsóknirnar hefjast nú
á vorönn, í fyrstu umferð taka fjórir
rithöfundar þátt og mæta í tíma til
nemenda í íslenskum bókmenntum
þar sem þeir fjalla um og ræða bækur
sínar. Nemendurnir hafa þegar lokið
við að lesa a.m.k. eina valda bók þess
höfundar sem kemur í heimsókn og fá
tækifæri til að bera upp spurningar
og vangaveltur sínar við höfundinn
eftir lesturinn,“ segir í tilkynningu en
höfundarnir sem skólarnir hafa óskað
eftir nú í fyrstu umferð eru Auður
Ava Ólafsdóttir, Kristín Helga Gunn-
arsdóttir, Guðrún Eva Mínervudóttir
og Sigríður Hagalín.
Skólarnir sem höfundar heim-
sækja á vorönn eru Menntaskólinn
við Hamrahlíð, Menntaskólinn við
Sund, Tækniskólinn og Kvennaskól-
inn í Reykjavík.
Höfundaheimsóknir
í framhaldsskóla
Heimsókn Guðrún Eva, Auður Ava, Sigríður og Kristín Helga.
Tónlistarhópur-
inn Stirni En-
semble flytur
nýjar útsetn-
ingar á söng-
lögum eftir
Henry Purcell
og Samuel Bar-
ber á tónleikum í
Norðurljósasal
Hörpu á morgun
kl. 16.
Hópurinn mun einnig frumflytja
nýtt verk eftir Gunnar Andreas
Kristinsson sem nefnist „Auðn fyr-
ir sópran, flautu, klarinett og
gítar“.
Útsetningarnar á sönglögum
Purcells og Barbers eru eftir
franska gítarleikarann Guillaume
Heurtebize sem er eiginmaður
Bjarkar Níelsdóttur sópran-
söngkonu sem skipar hópinn með
Hafdísi Vigfúsdóttur flautuleikara,
Kristínu Þóru Pétursdóttur klari-
nettuleikara og Svani Vilbergssyni
gítarleikara.
Tónleikarnir fara fram innan
tónleikaraðarinnar Sígildir sunnu-
dagar í Hörpu á starfsárinu 2019-
2020.
Nýjar útsetningar
og frumflutningur
Björk Níelsdóttir
sópran