Fréttablaðið - 12.09.2020, Qupperneq 10

Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Björn Víglundsson RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is

Burtséð frá
því hver situr
í stóli forseta
hverju sinni
á bandaríska
þjóðin allt
undir því að
traust ríki í
samskiptum
hans við
þjóð sína.
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
Mín skoðun Lára G. Sigurðardóttir
Ég er klappstýra bandarísku þjóðarinnar, sagði Donald Trump í framhaldi af því að í einu af fjölmörgum nýlegum samtölum sínum við fjölmiðlamanninn Bob Wood­ward hafði hann gert lítið úr þeirri vá sem að Bandaríkjunum steðjaði af heims­
faraldri. Það lá að. Mörgum var þetta hlutverk forsetans
ljóst áður en hann lýsti því sjálfur svo.
Þetta samtal átti sér stað í mars og af því sem spilað
hefur verið af upptökum samtalanna er ljóst að forset­
inn gerði sér grein fyrir alvarleika máls. „Hún er bráð­
drepandi,“ sagði Trump í öðru samtali við Woodward.
Aðeins þyrfti að draga andann til að smitast.
Örfáum dögum eftir þetta samtal sagði forsetinn í
fjölmiðlum vestanhafs að allt væri með felldu, aðeins
ellefu tilvik hefðu greinst og þeir myndu jafna sig fljótt.
Allt væri þar undir styrkri stjórn.
En hafi hann vísvitandi tónað niður þá hættu sem
að steðjaði og hafi hann gert sér grein fyrir hvað var
í aðsigi er ljóst að hann brást þjóð sinni gersamlega
í málinu. Aukinheldur blasir við að gagnrýni hans á
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunina er falskur tónn. Þar
sagði hann að viðbrögð stofnunarinnar væru verulega
ámælisverð og allt of seint hefði verið varað við alvar­
leika faraldursins í upphafi.
Trump bætti svo um betur og beitti vopninu sem
honum er tamast, peningum, og skrúfaði fyrir fjár­
veit ingar til stofnunarinnar. Þó heimsfaraldurinn sé
áberandi meðal verkefna þeirrar stofnunar er list inn af
bráðáríðandi verkefnum langur. Sum eru þau bund­
in við tiltekna heimshluta og önnur varða heim inn
all an. Þó forsetanum sé í sjálfsvald sett hvert pen ing ar
Bandaríkjamanna renna, þarf að hafa mikilvægi stofn ­
unarinnar í heilsufari jarðarbúa í huga.
Markverðast er þó að Bandaríkin hafa um langa hríð
talið sig lögreglu heimsins og hafa ekki dregið af sér við
að koma á röð og reglu, að eigin mati, nær og fjær.
Burtséð frá því hver situr í stóli forseta hverju sinni á
bandaríska þjóðin allt undir því að traust ríki í samskipt­
um hans við þjóð sína. Að draga úr alvarleika að steðj andi
ógnar og jafnvel tala sér þvert um geð í því sam bandi, er
ekki fallið til að styrkja það traust. Öðru nær.
Einhverjir munu halda því fram að ákvörðun Wood ­
wards um að birta samtölin sé af pólitískum toga.
Sannarlega styttist nú mjög í forsetakosningar þar
vestra og um bráðeldfimt mál að ræða, þar sem ekk ert
á síðari tímum hefur gert Bandaríkjunum meiri skrá­
veifu en faraldurinn.
En forsetinn verður sjálfur að bera hallann af því að
hafa farið svona að ráði sínu. Og Woodward er vor k unn
að þurfa að burðast með upplýsingar sem þess ar án
þess að aðhafast. Hálft ár er frá því samtalið átti sér stað
og það er langur tími. Um þetta verður deilt og ekki
ólíklegt að sú deila verði meira áberandi en það sem
á milli þeirra Trumps og Woodwards fór. Það skiptir
ekki máli, heldur sú staðreynd að forsetinn laug að þjóð
sinni og heiminum öllum.
Klappstýran í Hvíta húsinu ætti að finna sér eitthvað
annað að gera.
Klappstýran
Sumarið 1994 barst mér langlínusímtal á afskekkt­an sveitabæ á Ítalíu. Hinum megin á línunni var móðir mín sem hafði um hönd bréf frá Krabba­
meinsfélaginu. Fundist höfðu frumubreytingar á háu
stigi og ég hvött til að hafa samband.
Á hverju ári fá um 300 konur sams konar bréf.
Sá sem stendur á verðinum
Kynni mín af Krabbameinsfélaginu eru ekki einungis
sem skjólstæðingur heldur vann ég þar í mörg ár við
hópleit, rannsóknir og forvarnir. Það vakti athygli
mína á sínum tíma hve þangað hafði valist faglegt fólk
með fallegt hjartalag og ástríðu fyrir starfi sínu.
Fólkið á bak við Krabbameinsfélagið hefur unnið
brautryðjendastarf, beitt yfirvöld þrýstingi og safnaði
fé í baráttunni gegn krabbameinum, sem við hin
njótum góðs af. Það að dánartíðni af völdum legháls­
krabbameins hafi lækkað um 83% síðan leit hófst árið
1964, segir meira en mörg orð.
Mikilvægt er að átta sig á að krabbameinsleit er
sjaldnast 100% örugg. Ef skimunarpróf finnur níu af
hverjum tíu sem eru með sjúkdóminn sem leitað er að,
þá telst slíkt próf gott. Með leghálskrabbameinsleit
má finna flesta með sjúkdóminn eða oftar, forstig af
honum. Hún mun ekki finna alla.
Í ljósi þess hvað félagið hefur unnið dýrmætt starf
í gegnum árin og hjálpað mörgum, þá er áhugavert
hversu fáir voru til stuðnings í ásökunarstorminum
sem yfir það gekk nýlega. Vissulega eru mistökin
alvarleg og af leiðingarnar þungbærar, en eru
„krossfesting og jarðarför félagsins“ makleg mála­
gjöld?
Varúlfarnir
Landlæknir sagði í sjónvarpsfréttum að rannsókn á
því hvað hefði nákvæmlega farið úrskeiðis væri ólokið
og hvatti fólk til að bíða með að mynda sér skoðun.
Alltaf skal þó vera fólk sem myndar sér skoðun
undir eins. Fólk sem bíður eins og varúlfar, tilbúið að
hakka í sig hjörtu þeirra sem misstíga sig. Ekkert rétt­
lætir mistök í huga varúlfsins.
En mistök verða ekki aftur tekin með því að rífa
aðra í sig. Winston Churchill á að hafa sagt að allir
menn geri mistök, en einungis hinir vitru læra af
þeim. Það sem hér skiptir máli er einmitt að tryggja að
sömu mistökin endurtaki sig ekki, ásamt því að hjálpa
og styðja við þær konur sem fengu ranga greiningu.
Að skoða allar hliðar
Varúlfarnir eru holdgervingar lastanna hroka og ofsa­
reiði. Með bræði sinni taka þeir sér bessaleyfi til að
kveða dóm um hvaða refsing er viðeigandi. Hrokann
hafa þeir öðlast á lífstíð sinni en reiðin er þeim eðlis­
læg. Reiði er nefnilega ein af grunntilfinningum okkar
sem kallar fram sömu svipbrigði óháð landamærum.
Það er hvernig varúlfarnir beita reiði sinni, sem
aðskilur þá frá öðrum.
Sálfræðingurinn Daniel Coleman, segir að þegar
reiði heltekur hugann hverfi getan til setja sig í spor
annarra og sjá stóra samhengið. Varúlfurinn sér
þannig bara sína hlið. Ef hann ætlar að dempa reiðina
þá þarf hann að lifa sig inn í hlutverk allra sem í hlut
eiga. Það er honum kannski fyrir bestu.
Því þegar reiði brýst út eykst nefnilega hætta á
hjartaáfalli og heilablóðfalli lítillega.
Dyggðir Aristótelesar
Varúlfarnir verða víst áfram víða og teymast af
löstum sínum. Gríski heimspekingurinn Aristóteles,
trúði því að við mennirnir ættum að láta dyggðir lýsa
veg sálarinnar. Að æðsta dyggðin væri vitsmunaleg
ígrundun, en aðrar góðar dyggðir væru sanngirni, vin­
semd og að hafa stjórn á skapi sínu. En það eru einmitt
dyggðir góðra manna sem gera samfélagið að stað sem
mann langar að kalla „heima.“
Eftir barnfóstruævintýrið á Ítalíu var meinið fjar­
lægt hratt og örugglega. Krabbameinsfélaginu er ég
ævinlega þakklát.
Æðsta dyggðin
1 2 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R10 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN