Fréttablaðið - 12.09.2020, Page 26

Af leiðingar spreng-inganna í Beir út er u geig vænlegar en rúmlega f imm þúsund manns hafa særst, yfir 200 látist
og um 300 þúsund hafa misst heim-
ili sitt, eða sem samsvarar þriðj-
ungi íslensku þjóðarinnar. Þessar
miklu hamfarir urðu svo í miðjum
heimsfaraldri og fjölgar COVID-19
smitum ört, en fimm dögum eftir
sprengingarnar mældist hæsta
hlutfall nýrra smita á einum degi
frá upphafi faraldursins í Líbanon.
Aðstæður í Líbanon höfðu verið
áhyggjuefni alþjóðasamfélagsins
löngu fyrir sprengingarnar, en líb-
anska þjóðin hefur búið við gallað
stjórnkerfi þar sem spilling hefur
lengi þrifist. Efnahagsþrengingar
hafa verið miklar og opinberar
skuldir aukist ár frá ári og hefur
heilbrigðiskerf i landsins verið
undir miklu álagi vegna COVID-19
faraldursins. Staða kvenna í landinu
er mjög bágborin og samkvæmt
mælingu Alþjóðaefnahagsráðsins
frá árinu 2020, er Líbanon í sæti 139
af 153 [MG1] ríkjum sem mæld voru.
Heimsfaraldurinn hefur svo aukið á
neyð kvenna þar sem bæði heimilis-
of beldi og ójöfnuður hefur aukist.
Bolirnir seldust upp
Ár hvert stendur UN Women á
Íslandi [MG2] fyrir framleiðslu og
sölu á FO-bolum eða húfum, en í ár
bauð landsnefndin upp á boli hann-
aða af Önnu Maggýju með mynd
framan á þar sem Fokk of beldi var
táknað á táknmáli.
Aftan á er svo ljóð eftir tónlistar-
konuna GDRN um baráttuna gegn
kynbundnu of beldi. Allur ágóði af
sölunni rennur óskiptur til verk-
efna UN Women til upprætingar á
of beldi gegn konum og stúlkum í
Líbanon.
Konur berskjaldaðar
Konur sem eru á vergangi eða flótta
í yfirfullum neyðarskýlum þar sem
mikill skortur er á nokkurs konar
einkalífi eða friðhelgi, þar sem
aðgengi að salernum og almennri
hreinlætisaðstöðu er takmarkað
og engin kynjaskipting við lýði, eru
mjög berskjaldaðar fyrir of beldi.
Árið 2020 sögðust 23 prósent líb-
anskra kvenna hafa upplifað, eða
þekkja konu sem hefði upplifað,
„sextortion“ en það orð er notað
þegar viðkomandi er gert að veita
kynlíf til að fá almannaþjónustu.
Þessi tala er samkvæmt niður-
stöðum transparency.org, alþjóð-
legrar hreyfingar, sem gerir meðal
annars úttektir á stöðu mannrétt-
inda innan ríkja og þrýstir á aukið
gagnsæi. Í kjölfar hremminga sem
gengið hafa yfir landið, efnahags-
hruns og COVID-19 faraldursins,
hefur of beldi gegn konum farið
stigvaxandi og aukin hætta er á
kynferðislegri misneytingu eða
„sexual exploitation.“
Efnahagsleg neyð
Efnahagskreppa skall á í Líbanon
í fyrra og versnaði með tilkomu
COVID-19 faraldursins. Búist er við
að eftirköst sprenginganna muni
ýta enn frekar undir efnahagslega
neyð þjóðarinnar og þar af stöðu
kvenna.
Áætlað er að atvinnuþátttaka
kvenna muni dragast saman um
14 til 19 prósent, sem er sérstak-
lega alvarlegt með tilliti til þess að
kynjamismunun er nú þegar alvar-
legt vandamál í Líbanon. En í land-
inu er eitt lægsta hlutfall atvinnu-
Konur í aukinni hættu á ofbeldi
Mikil neyð ríkir í Líbanon um þessar mundir, sprengingarnar í Beirút þann 4. ágúst síðastliðinn lögðu borgina í rúst og kölluðu
hörmungar yfir landið. Í slíkri neyð eru konur berskjaldaðar fyrir ofbeldi og því safna UN Women á Íslandi fyrir konur í Líbanon.
Afleiðingar sprenginganna í Beirút eru geigvænlegar en
rúmlega fimm þúsund manns hafa særst, yfir 200 látist
og um 300 þúsund hafa misst heimili sitt.
FO-bolirnir
voru í ár hann-
aðir af Önnu
Maggýju með
mynd framan
á þar sem
Fokk ofbeldi
er táknað á
táknmáli. Aftan
á er svo ljóð
eftir tónlistar-
konuna GDRN,
sem hér sést
í bolnum, um
baráttuna gegn
kynbundnu
ofbeldi. MYND/
ANNA MAGGÝ
Saga Zalloukh
Zalloukh Al Maraanazi er sýr-
lensk kona á flótta sem hafði
nýverið komið sér upp heimili
ásamt syni sínum í tæplega 10
kílómetra fjarlægð frá höfn-
inni í Beirút þar sem spreng-
ingarnar áttu sér stað. Hún var
rétt byrjuð að vinda ofan af
sálrænum afleiðingum stríðsins
í heimalandinu þegar sprengj-
urnar sprungu. „Sonur minn var
að leika sér á svölunum þegar
það gerðist. Hann bókstaflega
flaug upp í loft og féll niður á
veröndina. Sem betur fer slapp
hann með marbletti.“
Zalloukh hafði nýlega lokið
frumkvöðlaþjálfun á vegum
UN Women og í kjölfarið hafið
eigin rekstur í kringum sölu og
framleiðslu á sápum og kertum.
Nú er hún dauðhrædd, tekjulaus
og óttast um framtíð fjölskyld-
unnar sinnar.
Björk
Eiðsdóttir
bjork@frettabladid.is
UN WOMEN ER Á STAÐNUM
UN Women veitir kvenmiðaða og
kynjaða neyðaraðstoð í Líbanon.
Í neyð eru konur berskjaldaðri
en nokkru sinni fyrir ofbeldi.
1 af hverjum 5 konum á flótta
hefur þurft að þola kynferðislegt
ofbeldi. Af öllum þeim konum
sem deyja á meðgöngu eða af
barnsburði, deyja 60% þeirra á
átakasvæðum. Konur og börn eru
fjórtán sinnum líklegri til að deyja
við slíka neyð og stelpur eru rúm-
lega helmingi líklegri til að falla út
úr námi. Konum er yfirleitt haldið
utan við ákvarðanatöku í neyð.
UN Women starfar á vettvangi
í þágu kvenna, kortleggur og
gerir úttektir á þörfum kvenna og
stúlkna í neyð og tryggir að tekið
sé mið af þörfum kvenna við gerð
viðbragðsáætlana og við veitingu
neyðaraðstoðar. Þrýst er á allar
stofnanir og samtök að taka tillit
til kvenna og allra kynja og veita
kynjamiðaða neyðaraðstoð.
UN Women leggur áherslu á að
ná til jaðarsettustu kvennanna
– eldri kvenna, unglingsstúlkna,
kvenna og stúlkna með fötlun,
auk annarra jaðarsettra hópa
kvenna.
Neyðaraðstoð UN Women felur
í sér að:
Setja á stofn neyðarlínu fyrir
þolendur kynbundins ofbeldis.
Veita konum og stúlkum örugg
svæði. Veita sálræna aðstoð í
kjölfar áfallastreitu. Aðstoða þær
við að koma undir sig fótunum,
fá atvinnutækifæri og veita þeim
félagslega vernd og viðeigandi
þjónustu innan kerfisins. Veita
konum störf á vegum ríkisins við
uppbyggingu eftir sprenginguna,
við umönnun særðra og veikra,
störf í götueldhúsum og störf við
innlenda framleiðslu á nauðsynj-
um. Taka utan um ofbeldismál
gegn konum og stúlkum og tilvísa
áfram innan kerfisins. Cash for
work – atvinnuúrræði fyrir konur
með sjálfbærni að leiðarljósi.
Styðja tæknilega og fjárhagslega
við kvennasamtök í Líbanon.
þátttöku kvenna, eða 29 prósent á
móti 76 prósenta hlutfalli karla.
Þrátt fyrir bága stöðu Líbana
tekur landið á móti f lestum flótta-
mönnum miðað við höfðatölu, en
talið er að ein og hálf milljón sýr-
lenskra flóttamanna hafist þar við.
Í samfélögum f lóttafólks í Líb-
anon ríkir mikill ójöfnuður, hvort
sem um er að ræða formlega eða
óformlega atvinnuþátttöku og eru
fátækar konur líklegri til að búa
við fæðuóöryggi, atvinnuleysi og
þær hafa síður aðgang að félagslegri
vernd, sem eykur enn á hættuna á
því að þær verði beittar of beldi.
Konur aftar körlum í forgangi
„Við vitum að konur hafa færri
tækifæri og úrræði til að vinna sig
út úr efnahagslegum af leiðingum
átaka og áfalla. Ástæðan fyrir því er
ríkjandi kynjamisrétti, sem staðset-
ur þær aftar körlum í forgangsröð-
inni,“ segir Rachel Dore-Weeks, full-
trúi UN Women í Líbanon. „Konur
eru ólíklegri til að eiga bankareikn-
ing, sparifé, ellilífeyri og rétt á fjár-
hagsaðstoð. Við verðum að viður-
kenna vandann og tryggja að öll
úrræði og uppbyggingarstarfsemi,
hvort sem er til langs eða skemmri
tíma, taki mið af stöðu kvenna og
bregðist við þörfum þeirra til jafns
við karla. Í þessu felst líka tækifæri
til að leiðrétta kynjahalla sam-
félagsins sem hefur haldið aftur af
konum og gert þær berskjaldaðar
fyrir sára fátækt og of beldi.“
Annar eldsvoði
Nú fyrir helgina, nánar tiltekið á
fimmtudaginn, braust út eldsvoði á
hafnarsvæðinu í Beirút á svipuðum
slóðum og sprengingin varð fyrir
um mánuði síðan.
Þykkan svartan reyk lagði yfir
borgina, sem enn er í sárum eftir
stóru sprenginguna sem lagði borg-
ina í rúst.
Talið er að eldsupptökin hafi
verið í vöruhúsi þar sem nóg var
af eldsmat, meðal annars olíu og
dekkjum. Samkvæmt heimildum
var unnið að því að tæma fjölmörg
vöruhús við höfnina í hreinsunar-
átaki eftir sprenginguna.
Íbúar borgarinnar flykktust út á
götur og tóku myndbönd sem þeir
deildu á samfélagsmiðlum, ásamt
texta um að enn ein hörmungin
riði nú yfir borgina og útlitið væri
fullkunnuglegt.
Vefsíða CNN lýsti ástandinu og
sagði meðal annars frá vegfaranda
sem horfði á svartan reykinn stíga
til himins og sagði: „Hvað getur
maður sagt? Það er engin von.
Landið er alelda.“
Síðastliðinn fimmtudag varð stór eldsvoði á hafnar-
svæðinu í Beirút ekki langt frá svæðinu þar sem stóra
sprengingin varð í síðasta mánuði. MYND/GETTY
1 2 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R26 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð