Fréttablaðið - 10.10.2020, Síða 16

Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Björn Víglundsson RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir

Með þeim
hefur verið
stigið langt
út fyrir
verksvið
þeirra sem
létu þau um
munn sér
fara.
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
Ein sú mest íþyngjandi ráðstöfun sem gripið er til í samfélagi manna er að svipta þá frelsi sínu. Til þess þurfa að liggja ríkar ástæður og ákvörðunin þarf að styðjast við skýr laga-fyrirmæli.
Um þessar mundir eru þúsundir manna sviptir frels-
inu hérlendis og þeim skipað í sóttkví eða einangrun
á grundvelli sóttvarnalaga. Að auki hefur frelsi hinna
verið stórkostlega skert með því að setja fjöldamörk
á samkomur, mæla fyrir um lágmarksfjarlægð á milli
fólks, banna eða takmarka ýmiss konar starfsemi, svo
sem íþróttastarfsemi og veitingahúsarekstur og til-
mæli um að halda sig í heimahögum. Þá er ónefnt það
misráð að loka landamærum.
Allt setur þetta líf okkar úr skorðum sem var þó
nægjanlega úr lagi gengið fyrir. Sumir hafa misst lífs-
viðurværi sitt að hluta eða öllu leyti og ótti og kvíði
grefur um sig.
Þessar aðgerðir eru byggðar á minnisblöðum frá
sóttvarnalækni til heilbrigðisráðherra, sem eftir
atvikum ræðir þær í ríkisstjórn áður en þær öðlast
gildi stjórnvaldsfyrirmæla. Einhver misbrestur hefur
þó orðið á því síðastnefnda undanfarið.
Við trúum því að nauðsynlegt sé að berjast gegn
eyðandi afli vágestsins, en höfum gripið til svo stór-
tækra viðbragða að líkja má við að meðalið eyðileggi
nú meira en því var ætlað að lækna.
Við höfum búið við lýðræðislegt fyrirkomulag þar
sem við kjósum fulltrúa til setu á Alþingi til að setja
lög og úr þeim hópi er að jafnaði valið fólk til að manna
framkvæmdavaldið sem gefur út fyrirmæli, annað
hvort á eigin spýtur eða felur stofnunum sínum að gera
það. Lykilatriði í því er að þau fyrirmæli verða að eiga
sér stoð í lögum og mega ekki vera í andstöðu við lög.
Ákvarðanir stjórnvalda í tengslum við sóttvarnir
undanfarið hafa sumsé byggst á minnisblaði. Nær án
undantekninga hafa þær ákvarðanir verið samhljóða
minnisblaðinu.
Nú er rétt að fram komi að gengið er út frá að allir
sem að þessu máli koma séu að reyna sitt besta í
baráttunni við óhræsið, en þetta fyrirkomulag er
óheppilegt og þegar svo langur tími líður þar sem
takmörkunum og frelsisskerðingum er beitt án afláts,
eykst krafan um að til kasta Alþings komi.
Í Fréttablaðinu í vikunni var greint frá því að efa-
semda gætti meðal þingmanna og ráðherra eins af
stjórnarflokkunum um sóttvarnaaðgerðir heilbrigðis-
ráðherra og hvernig að þeim er staðið. Í kjölfarið var
haft eftir sóttvarnalækni og yfirlögregluþjóni úr
þríeykinu að þjóðin þurfi að flykkjast að baki aðgerð-
unum, líkt og landsliði í kappleik. Lítið var gert úr
fréttinni með því að fullyrða að úr lausu lofti sé gripið
að óeining sé um aðgerðirnar og það sé orðum aukið.
Sérstakur kapítuli út af fyrir sig er hvað menn segja
frammi fyrir myndavélum, en ummælin hljóta að
teljast sérkennileg. Með þeim hefur verið stigið langt
út fyrir verksvið þeirra sem létu þau um munn sér fara.
Ákall um samstöðu er góðra gjalda vert en þegar
ekki er betur gengið um grundvallarmannréttindi er
við því að búast að samstaðan bili.
Þá verða ráðstafanirnar úr lausu lofti gripnar.
Úr lausu lofti
Fyrir fimm árum fóru fram mótmæli í miðbæ Waltham Forest hverfisins í Lundúnum. Mót-mælendur báru líkkistu um götur með áletrun-
inni „hvíl í friði Walthamstow“. Samkvæmt hverfis-
dagblaðinu „kom til ryskinga þar sem fólk mundaði
regnhlífar“. Ástæðan var ákvörðun hverfisráðsins
um að taka hagsmuni gangandi vegfarenda og hjól-
reiðafólks fram yfir hagsmuni ökumanna og loka
götum miðbæjarins fyrir bílaumferð.
Framkvæmdin var hugarfóstur Clyde Loakes,
aðstoðarhverfisstjóra hverfisins. Fyrst um sinn
hlaut hann litlar þakkir fyrir. Fólk hreytti í hann
fúkyrðum á götum úti. En nú er öldin önnur.
Nýverið gekk blaðamaður dagblaðsins The
Times með Loakes um miðbæ Waltham Forest.
„Sjáðu,“ sagði Loakes hróðugur og benti á verslanir
fullar af fólki, þétt setin kaffihús og götur iðandi af
mannlífi þar sem fólk heilsaðist og stoppaði jafnvel
til að spjalla. „Hver vill ekki búa svona?“ spurði
Loakes.
„15 mínútna nágrennið“ er hugmynd sem ryður
sér nú til rúms víða um heim. Er markmiðið að íbúi
hverfis þurfi aldrei að ferðast lengra frá heimili
sínu en 15 mínútur – gangandi, hjólandi eða með
almenningssamgöngum – til að sækja sér nauð-
synlega þjónustu á borð við verslanir, skóla, heil-
brigðisþjónustu og líkamsrækt.
Sóttvarnaaðgerðir vegna COVID-19 faraldursins
eiga vafalítið þátt í hversu hratt hugmyndin sækir
í sig veðrið þessa dagana. Um heim allan eyðir fólk
nú meiri tíma í nærumhverfi sínu en það er vant.
Borgarstjóri Parísar, Anne Hidalgo, lofaði Parísar-
búum „15 mínútna hverfum“ í nýafstaðinni kosn-
ingabaráttu, en hún var endurkjörin borgarstjóri í
júní. Skipulagsyfirvöld og ráðafólk alls staðar að úr
heiminum f lykkist til Waltham Forest til að skoða
miðbæinn og leita ráða hjá Clyde Loakes um hvernig
bæta megi lífsskilyrði í andlausum, umferðar-
þungum hverfum.
Hjarta hvers samfélags
Auglýsing athafnamannsins Bolla Kristinssonar, sem
löngum er kenndur við Verslunina 17, vakti athygli á
dögunum. Í opnuauglýsingu sem birtist í öllum helstu
dagblöðum landsins undir yfirskriftinni „borgar-
stjórann burt“ gagnrýnir hann borgaryfirvöld fyrir að
hafa breytt Laugaveginum í „draugagötu“. Segir Bolli
orsökina vera „heft aðgengi með lokunum gatna og
fækkun bílastæða“.
Ekki virðast þó allir deila óánægju Bolla. Sam-
kvæmt nýrri könnun sem birt var í vikunni eru 67,2
prósent Reykvíkinga jákvæð gagnvart göngugötum,
þremur prósentum meira en í fyrra. Alls eru 82 pró-
sent þeirra sem heimsækja göngugötur vikulega eða
oftar jákvæð gagnvart slíkum götum.
Bílablæti hefur lengi verið þungamiðja borgar-
skipulags. Síðari hluta 20. aldar virtist forgangsatriðið
ávallt vera að koma bifreiðum frá stað A til staðar
B með sem skemmstum hætti. Borgir voru slægðar,
heilu hverfin jöfnuð við jörðu, fólk látið víkja, hjarta
hvers samfélags fjarlægt fyrir umferðaræð í gegnum
það. Allt svo skafa mætti nokkrar mínútur af bíltúr
ökumanns.
Fólk gerir nú í auknum mæli kröfu til nærumhverfis
síns. Fyrrnefnd könnun um viðhorf til göngugatna í
Reykjavík sýnir að því nær göngugötu sem fólk býr
því jákvæðara er það í garð þeirra. Þeir sem búa í
miðborginni eru jákvæðastir en úthverfin eru nei-
kvæðust. Neikvæðastir eru Grafarvogsbúar.
Svo skemmtilega vill til að Bolli Kristinsson er ein-
mitt gangandi (eða kannski akandi) sönnun þess-
arar niðurstöðu. Dagur B. Eggertsson, borgarstjóri,
svaraði gagnrýni Bolla. Benti hann meðal annars á
að Bolli byggi ef til vill helst til langt frá Laugavegi til
að verða vitni að lífinu í götunni. Á daginn kemur að
Bolli, einn ákafasti andstæðingur göngugatna sem
við Íslendingar eigum, býr eins langt frá göngugötum
miðborgarinnar og hugsast getur. Nei, ekki í Grafar-
vogi – heldur á Spáni.
Laugavegurinn – Draugavegurinn
D-vítamínbætt mjólk
– eins og hollur sólargeisli
1 0 . O K T Ó B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R16 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN