Dagblaðið Vísir - DV - 16.10.2020, Blaðsíða 30

H alló, halló. Barnið mitt er hamingju-samt og góðhjartað,
en hins vegar hefur skóli
þess og heilsugæsla gert
athugasemdir við holdafar
þess. Líklega er barnið mitt
í bústnari kantinum, en það
erum við foreldrarnir líka.
Hins vegar hafa skólinn
og heilsugæslan lýst yfir
áhyggjum vegna þess og vilja
að við gerum eitthvað í þeim
málum. Barnið hefur ekki
mikinn áhuga á hreyfingu og
höfum við foreldrarnir hing-
að til ekki viljað neyða það
út í íþróttaiðkun sem það
hefur ekki áhuga á. Barnið
er heimakært og finnst best
að vera í tölvuleikjum og
finnst ægilega gott að borða.
Við erum hrædd um að ef við
förum að ráðum heilsugæsl-
unnar fari barnið að upplifa
neikvæðar tilfinningar og
þrói með sér neikvæða lík-
ams- og sjálfsmynd. Við for-
eldrarnir erum sátt í okkar
eigin líkama, en við viljum
ekki stefna heilsu barnsins í
hættu bara vegna þess að við
kjósum að vera „large and
in charge“. Er einhver leið
til að „grenna“ barnið (guð
ég hata meira að segja að
skrifa þetta) eða bæta heilsu
þess án þess að stofna sjálfs-
myndinni í hættu? Ég vil ekki
gefa upp kyn barns míns eða
aldur, enda finnst mér það
ekki skipta öllu máli, en get
þó sagt að það er á grunn-
skólaaldri.
Afar viðkvæmt mál
Sæl. Takk fyrir spurning-
una. Ég viðurkenni að ég
hef veigrað mér við að svara
henni, fyrst og fremst vegna
þess að ég vildi gera það vel,
þetta er vandmeðfarið og það
er gríðarlega erfitt að finna
„rétta“ svarið. Það sem ég
þó veit er að þið eruð á góðri
leið, þið eruð að meta stöð-
una, skoða og spyrjast fyrir
og ykkur er annt um að gera
vel. Er það ekki nákvæmlega
þannig sem við viljum að for-
eldrar geri?
Hér er um viðkvæmt mál
að ræða því við vitum að
óraunhæfar útlitskröfur og
stöðug umræða um holdafar
hefur skaðleg áhrif á börn og
ungmenni. Sömuleiðis vitum
við að ofþyngd í sumum til-
fellum getur haft heilsuspill-
andi áhrif. Það er þó löngu
sannað að það er hægt að
vera hraustur í þungum lík-
ama. Þá eru uppi afar mis-
munandi kenningar um heil-
brigt holdafar og hvernig það
reiknast, margt mælir gegn
BMI-þyngdarstuðlinum og
annað bendir til þess að
þarna spili inn í þörf sam-
félagsins til þess að steypa
öllum í sama form. Þetta fer
s.s. allt í hringi og við getum
lítið sagt nema út frá mynstri
og meðaltölum. Að þessum
formála sögðum vil ég leggja
áherslu á að þið takið ein-
staklingsmiðaða nálgun á
ykkar barn, metið hvað vegur
þyngst hverju sinni og mætið
ykkar barni sem best hvað
það varðar.
Hræðsluáróður
um holdafar
Ég hjó eftir því í spurningu
þinni að heilsugæslan og skól-
inn hafa lýst yfir áhyggjum,
en það eruð þið sem þekkið
ykkar barn best og því velti
ég fyrir mér hvort áhyggj-
urnar hafi aldrei kviknað
hjá ykkur í þessu sambandi?
Ef ekki, þá finnst mér það
mikilvæg breyta sem taka
þarf með í reikninginn.
Þið eruð augljóslega með-
vitaðir foreldrar sem setjið
líðan barnanna ykkar í for-
grunn sem gefur mér ástæðu
til þess að velta fyrir mér
hvort það sé verið að kveikja
áhyggjur og umræðu sem
gæti verið ástæðulaus. Ef
þið aftur á móti hafið haft
áhyggjur af holdafari og
líðan barnsins þá er kannski
ástæða til þess að þiggja fag-
legt samtal og aðstoð við því.
Hér vil ég þó benda á að
það hefur ákveðinn hræðslu-
áróður einkennt umræðu
um holdafar á undanförnum
áratugum sem hefur leitt til
rörsýnar sem hefur líka náð
til fagfólks. Þarna vantar
helst upp á mat á ávinningi
af inngripum þegar kemur
að holdarfari. Afleiðingar
af slíku geta nefnilega verið
skaðlegar og jafnvel skað-
legri en holdafarið sjálft. Þar
ber helst að nefna áhættuna
á hvers konar átröskunum
sem hafa svo aftur í för með
sér óheilbrigðar matarvenjur,
kvíða, laka sjálfsmynd og
svona mætti lengi telja.
Heilbrigðar lífsvenjur
Nú vil ég alls ekki gera lítið
úr starfi heilsugæslu og skóla
og tel að ábendingar þaðan
séu yfirleitt af hinu góða og
það ýtir undir trúverðugleika
að athugasemdirnar koma frá
báðum aðilum í ykkar tilfelli.
Aftur á móti tel ég mikil-
vægt að ef skóli og heilsu-
gæsla hafa komið með svona
ábendingar að benda á úr-
ræði og lausnir fyrir ykkur.
Bauðst ykkur eitthvað slíkt?
Og ef svo er, hvernig er ár-
angurinn metinn og er stillt
af fyrir aðra þætti sem geta
komið upp í kjölfarið?
Þú nefnir hvort það séu
einhverjar aðrar leiðir til
þess að „grenna“ barnið og
ég skil afar vel hvað þér er
illa við orðið, en orð eru ein-
mitt mikilvæg í þessu sam-
hengi. Orðræða um mataræði
og holdafar og umræða um
slíkt á heimilinu getur verið
lykillinn að heilbrigðri lík-
amsmynd barns. Megrun
er margrannsakað mein, en
heilbrigð umræða um heil-
brigðar lífsvenjur er allt ann-
að. Barnið þitt mótar sínar
fyrstu hugmyndir um mat og
líkama með því að líta til þín.
Það væri því ágætt í þessu
samhengi að skoða hvernig
umræða og samband ykkar
foreldra er við mat og heil-
brigðar lífsvenjur og hvort
þar megi gera breytingar.
Börn læra það sem er gert
fremur en það sem er sagt,
svo mögulega þarf bara að
stramma af nokkrar einfald-
ar skrúfur í heimilishaldinu
og barnið mun fylgja með.
Sjálfsmyndarvinna
Að lokum vil ég árétta að
sjálfsmynd barna saman-
stendur af mörgum áhrifa-
þáttum. Sem dæmi má nefna
fjölskyldan, vinátta, áhuga-
mál og nám geta spilað þar
stóra rullu. Við getum æft
okkur að verða betri vin-
konur, við getum æft okkur
að vera góð í fótbolta og við
getum lagt mikið á okkur til
þess að læra erfiða alg ebru.
Útlitinu breytum við ekki svo
glatt og það fær að vega allt of
þungt þegar kemur að sjálfs-
mynd barna og unglinga. Get-
ur verið að nýtt áhugamál eða
að bjóða vinum í heimsókn
eftir skóla geti styrkt sjálfs-
mynd barnsins þíns meira en
vigtin hjá skólahjúkrunar-
fræðingnum? Ef svo er, nú þá
væri ráð að setja fókusinn á
eitthvað slíkt.
Ég þakka þér fyrir ögrandi
og góða spurningu sem við
öll, sem komum að starfi og
uppeldi barna, höfum gott af
því að velta fyrir okkur. n
Við hvetjum lesendur til að senda
spurningar og vangaveltur sínar til
Kristínar í tölvupósti á:
hjonabandssaela@gmail.com.
Spurningunum verður svo svarað
hér í Fjölskylduhorninu, að sjálf-
sögðu nafnlaust og í fullum trúnaði.
30 FÓKUS 16. OKTÓBER 2020 DV
Fjölskylduhornið
Kristín Tómasdóttir hjónabandsráðgjafi
svarar spurningum lesenda um málefni
er varða fjölskylduna, börnin og ástina
í Fjölskylduhorni DV. Að þessu sinni
svarar Kristín spurningu lesanda sem
hefur áhyggjur af þyngd barnsins síns.
Barnið mitt er bústið
ER ÞAÐ ENDILEGA VANDAMÁL?
Sérfræðingur svarar
MYND/GETTY