Fjölrit RALA - 20.03.1995, Blaðsíða 28

SIGURÐUR H. MAGNÚSSON OG BORGÞÓR MAGNÚSSON
lega, einkum grasa. Af grastegundum á nýábomu
landi höfðu týtulíngresi, vallarsveifgras og inn-
lendur túnvingull hæstu beitartíðni en berings-
puntur þá lægstu.
Grasbítar höfðu yfirleitt sóst eftir sömu
tegundum hvort sem borið hafði verið á landið
eða ekki. Lokasjóðsbróðir var greinilega í miklu
uppáhaldi hjá þeim, sérstaklega blómin sem
yfirleitt höfðu verið bitin ofan af plöntunum. Af
öðmm eftirsóttum tegundum má nefna geldinga-
hnapp og grávíði. Tegundir sem ekkert voru
bitnar þrátt fyrir að þær væru algengar í gróðri
voru allmargar (19. mynd). Þeirra algengastar
voru lambagras, músareyra, grasvíðir og kræki-
lyng.
Umræða
Markmið uppgræðsluaðgerða
Þegar meta skal árangur uppgræðsluaðgerða er
nauðsynlegt að huga að þeim markmiðum sem
ætlað er að ná. í samningi þeim sem bændur og
virkjunaraðilar gerðu með sér vegna virkjunar
Blöndu er rætt um þrenns konar aðgerðir, þ.e.
uppgræðslu örfoka lands, gróðurbætur og að-
hlynningu gróðurs. Tekið er fram í samningnum
að þetta skuli gert með áburðargjöf og sáningu
og skuli gróðurinn sem komið er af stað vera
sambærilegur að beitargildi og varanleik við þann
gróður sem glataðist við virkjunarframkvæmd-
irnar. Einnig er kveðið á um að gróðrinum skuli
haldið við með áburðargjöf.
Uppgræðsla á örfoka landi felur væntanlega í
sér að tekin eru fyrir ógróin svæði og þau klædd
a.m.k. einhverjum gróðri. Ekki er skilgreint hvers
konar gróðurlendi ætlað er að mynda. Út frá
ákvæðinu um varanleik gróðurs er þó eðlilegt að
gera ráð fyrir að með uppgæðsluaðgerðum skuli
þó stefnt að því að mynda álíka varanleg gróður-
lendi og þau sem hurfu. Hins vegar orkar þetta
mjög tvímælis þegar á það er litið að í
samningnum er tekið fram að gróðrinum skuli
viðhaldið með áburðargjöf. Erfitt er að sjá
hvemig það getur farið saman að gróður sé álíka
varanlegur og sá sem glataðist en samt þurfi að
viðhalda honum með áburði.
Ekki er fullkomlega ljóst hvað felst í hug-
tökunum gróðurbætur og aðhlynning gróðurs og
hvort einhver munur er á þeim en væntanlega er
hér átt við áburðargjöf og/eða sáningu fræs á rýrt
land sem er sæmilega gróið eða algróið.
Við mat á árangri er einnig mikilvægt að hafa
í huga helstu þætti sem móta gróðurskilyrði og
hafa áhrif á gróðurframvindu (20. mynd). Á
örfoka landi á heiðunum má reikna með að
gróðurframvinda ráðist t.d. að nokkru leyti af
ástandi og eiginleikum jarðvegs, en fram hefur
komið að jarðvegsskilyrði, einkum raki og
næringarástand, ráða miklu um landnám plantna
og framvindu á gróðurlausum eða gróðurlitlum
svæðum (t.d. Johnson og Bradshaw 1979).
Veðurfar er sömuleiðis mjög mikilvægt þar sem
það setur gróðri ákveðin mörk. Á rofsvæðum
getur áfok einnig haft veruleg áhrif á gróður-
framvindu (Sigurður H. Magnússon 1994). Þessir
þrír þættir mynda grunn að framvindunni og
þeim er ekki auðvelt að stjóma. Aðrir mikilvægir
þættir eru búfjárbeit, áburðargjöf og notkun
sáðtegunda en öllum þessum þáttum er það
sameiginlegt að þeim er hægt að stjóma.
Veðurfar Áfok
20. mynd. Helstu þættir sem móta gróðurframvindu á uppgræðslusvæðunum.
26