Sjómannadagsblaðið - 05.06.2015, Blaðsíða 2

2 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 5. júní 2015 35. júní 2015 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Forsíðumynd: Björn Pálsson
Útgefandi: Sjómannadagsráð, Hrafnistu,
Laugarási, 104 Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Sjómannadagsráðs:
Sigurður Garðarsson.
Ritnefnd: Harald S. Holsvik, Hjálmar
Baldursson og Sigurður Steinar Ketilsson.
Umsjón: KOM Almannatengsl ehf.
Ritstjóri: Þorsteinn G. Gunnarsson
Umbrot: J&Co. ehf.
Ljósmyndir: Hreinn Magnússon o. fl.
Sala auglýsinga: Birna Sigurðardóttir.
bsig@bsig.is.
Prentvinnsla:
Landsprent
Upplag: 67.000 eintök.
Að Sjómannadagsráði
höfuðborgarsvæðisins
standa eftirtalin stéttarfélög
sjómanna:
Félag skipstjórnarmanna,
Félag vélstjóra og málmtæknimanna,
Sjómannafélag Íslands,
Félag íslenskra loftskeytamanna,
Sjómannafélag Hafnarfjarðar og
Félag bryta.
Tilgangur og markmið
Sjómannadagsráðs eru m.a.:
Að efla samhug meðal sjómanna og
hinna ýmsu starfsgreina sjómanna-
stéttarinnar og vinna að nánu samstarfi
þeirra.
Að heiðra minningu látinna sjómanna
og sérstaklega þeirra sem látið hafa líf sitt
vegna slysfara í starfi.

Að kynna þjóðinni áhættusöm störf
sjómannsins og hin mikilvægu störf sjó-
mannastéttarinnar í þágu þjóðfélagsins.
Að beita sér fyrir menningarmálum er
sjómannastéttina varða og vinna að vel-
ferðar- og öryggismálum hennar.
Að afla fjár til þess að reisa og reka
dvalarheimili, hjúkrunarheimili, vistunar-
og endurhæfingaraðstöðu, íbúðir og
leiguíbúðir, einkum fyrir aldraða sjómenn
og sjómannsekkjur.
Að stuðla að byggingu
og rekstri orlofshúsa,
sumardvalarheimila og
alhliða orlofsstarfsemi
fyrir sjómenn, fjöl-
skyldur þeirra og
starfsmenn samtaka
þeirra.
Að beita áhrifum sínum
á stjórnvöld til setningar
löggjafar til styrktar framgangi
markmiða Sjómannadagsráðs.
Sjómannadagsráð rekur fimm Hrafn-
istuheimili í fjórum sveitarfélögum sem
veita meira en 600
Íslendingum öldr-
unarþjónustu. Auk
þess rekur félagið
leiguíbúðir Naus-
tavarar ehf í þremur
sveitarfélögum,
sem veita meira en
300 öldruðum búsetu
á eigin vegum, sem
studd er með samstarfi
við Hrafnistu. Þá rekur félagið
einnig Happdrætti DAS sem styður við
uppbyggingu öldrunarþjónustunnar,
ásamt Laugarásbíó og sumarhúsavæði í
Hraunborgum Grímsnesi.
Stjórn Sjómannadagsráðs
höfuðborgarsvæðisins skipa:
Guðmundur Hallvarðsson
formaður,
Sjómannafélagi Íslands.
Hálfdan Henrysson varaformaður,
Félagi Skipstjórnarmanna.
Guðjón Ármann Einarsson gjaldkeri,
Félagi skipstjórnarmanna.
Sigurður Ólafsson ritari,
Félagi vélstjóra og málmtæknimanna.
Jónas Garðarsson
varagjaldkeri,
Sjómannafélagi Íslands.
Aðildarfélög Sjómannadagsráðs
Sjómannadagurinn mun fyrst hafa verið haldin
hátíðlegur 1938, annan í hvítasunnu. Má lesa
um hátíðahöld sjómanna í blöðum þess tíma.
Það dylst engum við þann lestur að hetjur
hafsins nutu virðingar. Sjómenn sem látist
höfðu í baráttunni fyrir „… bættum högum
þjóðar vorrar“ var jafnað til þjóðhetja. Ég hygg
að sjómenn njóti virðingar í samfélaginu í dag,
þótt oft megi annað ráða af almennri umræðu
um sjávarútveginn í heild. Í þeim efnum er ekki
við sjómenn að sakast. En nóg um það.
Íslendingar hafa verið svo lánsamir að hafa
náð tökum á sinni sjósókn, fiskistofnar hér
við land eru sjálfbærir, íslenskur fiskur er
úrvalsvara sem hátt verð fæst fyrir á erlendum
markaði og síðast en ekki síst; íslenskur sjávar-
útvegur greiðir háar upphæðir til ríkisins, en er
ekki á framfæri hins opinbera eins og víða finn-
ast dæmi um. Því er freistandi að spyrja hvort
ekkert hafi verið gert hér rétt og verið sé að
endurtaka sömu mistökin aftur og aftur? Í ljósi
stöðu sjávarútvegsins er skýrt í mínum huga
að við erum að gera hlutina með réttum hætti
sem tryggir sjálfbærni og arðsemi. En að veiða
fisk úr sjó og koma á markað gerist ekki síst
fyrir tilstilli sjómanna. Fiskurinn er veiddur,
verkaður og seldur af fólki sem kann til verka.
Það er ekki þannig að hver sem er getur farið á
sjó og tryggt sömu verðmæti fyrir land og þjóð,
og þið sjómenn gerið. Kunnátta skiptir máli,
reynsla skiptir máli, dugnaður skiptir máli. Allt
eru þetta eiginleikar sem íslenskir sjómenn eru
gæddir. Verulegur hluti fjöreggs þjóðarinnar er
daglega í ykkar höndum. Þótt ýmislegt annað
hafi rekið á fjörur þjóðarbúsins á undanförnum
árum og ætlað er að standa undir efnahags-
legri hagsæld, hefur sjávarútvegurinn verið ein
meginstoð hagsældar hér landi um langa hríð.
Og allt er í heiminum hverfult; ferðamenn geta
miss áhugann á Íslandi, kannski verður álið
ekki málið í framtíðinni, en fiskurinn hefur
svamlað hér um ómunatíð og fólk þarf mat;
prótín. Svo mikið vitum við. Þjóðin hefur treyst
á þolgæði sjómanna og allra sem næstir þeim
standa og mun gera það áfram. Ég tel að það
verði best gert með því að byggja áfram á því
fyrirkomulagi sem við höfum haft við veiðar
og vinnslu. Það fyrirkomulag tryggir arðsemi
veiða og vinnslu til hagsbóta fyrir alla sem hér
á landi búa. Að sjálfsögðu er kerfið ekki hafið
yfir gagnrýni og sjálfsagt að sníða af vankanta,
en kollsteypur munu koma niður á sam-
eiginlegum hagsmunum; einnig hagsmunum
sjómanna.
Sigurður Ingi Jóhannsson,
sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra.
Sæmd er hverri þjóð
að eiga sægarpa enn
Hátíðarhöld Sjómannadagsins
hafa undanfarin ár farið fram á
Grandagarði. Sú staðsetning nýtur
vaxandi vinsælda meðal almenn-
ings sem best sést af fjölgun
hátíðargesta á milli ára. Þá er mikil
ásókn í hverskonar verslunar- og
veitingahúsarekstur sem er í gömlu
verbúðunum við Suðurbugt og
tengist Grandagarði, enda ekki nema
nokkurra mínútna gangur á milli
þessara staða.
Frábært samstarf hefur verið á
milli Faxaflóahafna og Sjómanna-
dagsráðs á umliðnum árum um
þessa helgi, laugardaginn sem er
hafnardagur og hinn lögskipaða
Sjómannadag. Undarleg er umræða
fárra sem tauta um það að Sjó-
mannadagurinn hafi horfið með
samstarfi þessara aðila með því
að tengjast undir nafninu Hátíð
hafsins. Sjómannadagurinn í höfuð-
borginni hefur gengið í endurnýjun
lífdaga, líkt og sjóarinn síkáti í
Grindavík, þótt því miður halli veru-
lega á í rótgrónum sjávarplássum
varðandi hátíðahöld Sjómannadags-
ins. En því má heldur ekki gleyma
að Reykjavík er ein af stærstu
vertíðarstöðum landsins þegar
litið er til landaðs afla. Við þessi 77
ára tímamót Sjómannadagsins í
Reykjavík er rétt og eðlilegt að þakka
Ríkisútvarpinu fyrir samfylgdina í öll
þessi ár með beinni útsendingu frá
hátíðarhöldunum sem enn verður
gert á Sjómannadaginn 7. júní n.k.
Er það af hinu vonda ef fiskiskipa-
flotinn verður endurnýjaður?
Saga íslenskrar sjómannastéttar
er samofin lífsafkomu þjóðarinnar
þótt á stundum sé því lítill gaumur
gefinn, a.m.k. hin síðari ár. Það
hefur oftar en ekki gerst að gjöful
mið við Íslandsstrendur hafi aukið
tekjur sjómanna um stundarsakir,
að ýmsar starfsstéttir í landi hafi þá
krafist launa sem taki mið af launum
sjómannastéttarinnar. Þá er enginn
samanburður gerður á lengd vinnu-
tímans, fjarveru að heiman eða ork-
unnar sem sjómenn beita umfram þá
sem hafa fast land undir fótum. Þessi
upptalning nær ekki eyrum margra í
dag og kannski ekki undarlegt í ljósi
þess að sjómenn eru nú um 3,5%
þeirra sem eru á vinnumarkaðnum
en voru 5% fyrir um áratug.
Sjómennskan og sjávarútvegur er
sem fyrr mikilvæg grunnstoð þjóðar-
innar, þótt því hafi verið haldið
fram af fullri alvöru fyrir nokkrum
árum að undirstaða efnahagslegrar
velferðar Íslendinga væri bankastarf-
semi og áliðnaður. Ekki skal lítið gert
úr ferðaþjónustunni sem mikilvægs
þáttar í gjaldeyrisöflun og auðvitað á
að efla þá atvinnugrein sem mest má
innan skynsamlegra marka. En það
sem er sameiginlegt með þessum
starfsgreinum er að hvorki er hægt
að sækja takmarkalaust í auðlindir
hafsins né náttúru landsins.
Sama má segja um aðra starf-
semi hér á landi sem byggð hefur
verið upp til gjaldeyrisöflunar fyrir
þjóðina. Með áratuga þolinmæði við
uppbyggingu fiskistofna við Ísland
sýnist sem svo að flestir fiskistofnar
hér við land séu á uppleið og er
það vel. Við þessar aðstæður koma
menn, sem varla hafa dýft hendi í
kalt vatn, fram á ritvöllinn og vilja
hamla gegn endurnýjun fiskiskipa-
flotans og hafa veruleg áhrif á tekjur
sjómanna með því að heimta hærri
álögur í formi skatta á útgerðina. Nú
er loksins komin hreyfing á endur-
nýjun fiskiskipaflotans en mestu
aflaskipin voru orðin yfir 50 ára
gömul. Endurnýjun er því nauðsyn-
leg með öryggi og aðbúnað sjó-
manna í huga og stórlega bætt gæði
og geymsluþol aflans. Getur það
verið að þeim sem vilja meiri álögur
á útgerðina láti sér í léttu rúmi liggja
öryggi og aðbúnaður sjómanna?
Svifið seglum þöndum
Siglingasaga Sjómannadagsráðs er
athyglisverð saga eins og m.a. má
sjá árið 1939 þegar ákveðið var að
sameinast um byggingu dvalar-
heimilis fyrir aldraðra sjómenn. En
athyglisverð er sú staðreynd að þegar
hafist var handa um bygginguna í
Laugarásnum bjó stórhugur að baki
og fyrr en varði voru dyrnar einnig
opnaðar upp á gátt fyrir aðra aldna
Íslendinga. Alltaf var það þó svo ef
aldraður sjómaður bankaði upp á
var allt gert til þess að búa honum
áhyggjulaust ævikvöld og ekkert
við það að athuga enda gerðu sjó-
mannafélögin enga arðsemiskröfu af
verkum sínum nema að fá inni fyrir
aldraðan sjómann eða sjómanns-
ekkju ef svo bar undir. Undarlegt má
það teljast hve Hrafnista var afsett
þegar lesið er um þær deilur sem upp
komu um ákvörðun ríkisvaldsins á
daggjöldum til hjúkrunarheimila
í upphafi 8. áratugarins. Hrafnista
fékk þá rúmlega helmingi lægri dag-
gjöld en önnur hjúkrunarheimili (að
Gund undanskilinni). Hart var tekist
á og átti Sjómannadagsráð í vök að
verjast um nokkurra ára skeið en
stóð af sér mikinn ólgusjó.
Sjómannadagsráð hefur sett út
siglingarstefnu sína að nýju og ætlar
að halda áfram sem næst á sömu braut
með aðlögun að nútímanum, með
utanumhald Sjómannadagsins og víð-
tækari þjónustu við aldraða sjómenn
og aðra eldri borgara þessa lands.
Fyrir hönd Sjómanndagsráðs og
fyrirtækja þess þakka ég öllum þeim
fjölmörgu aðilum, einstaklingum,
félagasamtökum og fyrirtækjum
sem hafa veitt samtökunum góðan
stuðning. Starfsfólki er þökkuð ein-
stök og góð störf sem leiða í átt
til markmiða Sjómannadagsráðs,
Hrafnistuheimilanna, Happdrættis
DAS, byggingafélagsins Naustavarar
og frístundabyggðar Hraunborga. Sjó-
mönnum og fjölskyldum þeirra sendi
ég árnaðaróskir í tilefni Sjómanna-
dagsins og óska þeim gæfu og gengis.
Guðmundur Hallvarðsson
formaður Sjómannadagsráðs.
Sjómannadagurinn í Reykjavík í samfellt 77 ár
6