Morgunblaðið - 11.05.2020, Blaðsíða 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. MAÍ 2020
38
Glanstímaritin halda okkur stöð-
ugt við efnið hvað líður líkama
frægra kvenna og því betur gengur
að stjórna okkur. Fylgst er með
þyngdarbreytingum frægra kvenna
eins og verðbréfum því í þeirra at-
vinnugrein eru
líkamar þeirra
persónulegu
verðbréf, lík-
amnað markaðs-
gildi. Þegar fræg
manneskja
grennist er oft
sagt að hún
„flíki“ nýja lík-
amanum sem í
raun er eini líkaminn sem hún hefur
nokkurn tíma átt. Hann er bara
núna kominn í viðunandi stærð sam-
kvæmt æsifréttablöðunum. Þegar
frægar konur eignast börn er fylgst
gaumgæfilega með líkömum þeirra
fyrir og eftir fæðingu – frá fyrir-
bumbu til eftir-bumbu. Þegar fræg
kona hefur eignast barn er fylgst
vandlega með stærð hennar og hún
skrásett þangað til hún líkist aftur
ótrúlega grönnu konunni sem við
eitt sinn þekktum.
Líkamar frægra sjá okkur fyrir
óframkvæmanlegum stöðlum sem
við þurfum engu að síður að keppa
að. Þeir eru megrunarhvatning –
stöðug áminning um fjarlægðina á
milli okkar og þessa sem líkamar
okkar gætu verið með viðeigandi
aga.
Frægt fólk skilur efnahag grann-
leika og flest tekur það fúslega þátt
í honum á samfélagsmiðlum þar
sem það tekur sjálfur af sér með
innsognar kinnar til að láta líta út
fyrir að það sé jafnvel enn horaðra.
Því minna rými sem það tekur, því
meira máli skiptir það.
39
Til er flokkunarfræði fyrir óstýri-
láta, mannlega líkamann og sú
flokkunarfræði er jafnvel enn sér-
tækari fyrir óstýriláta kvenlíkama í
yfirstærð. Sem feit kona er ég inni-
lega kunnug þessari flokkunarfræði
því hún er hluti orðræðunnar sem
alltof mikið af fólki notar til að tala
um líkama minn og ákveðna hluta
hans.
Í menningu okkar geta feitar
konur verið alls konar á kurteis-
legan máta – stór falleg kona eða
mjög stór falleg kona. Hún getur
verið ávöl, íturvaxin, þétt, bústin,
notalega þybbin, „heilbrigð,“ þung,
sterkbyggð, digur, kraftaleg eða
þykk. Á dónalega vegu getur feit
kona verið svín, feitt svín, belja,
hvalur, kýr, feitabolla, fituhlunkur,
átvagl, skepna, hlussa, fíll, tveggja
tonna gaman og aragrúi orða sem
ég hef ekki hjarta í mér til að deila.
Þegar kemur að fataskápnum þá
getum við valið um föt í yfirstærð
eða stærri yfirstærðum eða drottn-
ingastærðum eða „kvenna“-klæði.
Sérstakir líkamspartar, „vanda-
málasvæðin,“ fá líka sína merkimiða
– sökklar, þrumumjaðmir, vængir,
kotasælumjaðmir, múffutoppar,
hliðarbrjóst, bakfita, ástarhöld,
söðultöskur, aukadekk, tvöfaldar
kinnar, karlbrjóst, bjórbumbur.
Þessi orð – þessi læknisfræðilegu,
þessi venjulegu, slangrið, móðgan-
irnar – eru öll gerð til þess að minna
feitt fólk á að líkamar okkar eru
ekki eðlilegir. Líkamar okkar eru
svo mikið vandamál að þeir þurfa
sérstakar merkingar. Það er and-
skoti sárt að líkamar okkar séu
svona miskunnarlaust, opinberlega
krufnir, skilgreindir og rægðir.
40
Partur af því að aga líkamann er
afneitun. Okkur langar en dirfumst
ekki til að fá okkur. Við neitum okk-
ur um tiltekinn mat. Við neitum
okkur um hvíld með því að stunda
líkamsrækt.
Við neitum okkur um hugarró
með því að vera ávallt á verði yfir
líkama okkar. Við höldum aftur af
okkur uns við náum markmiðinu og
þá höldum við aftur af okkur til þess
að viðhalda markmiðinu.
Líkami minn er yfirmáta óagaður
og samt sem áður neita ég mér um
hér um bil allt sem ég þrái. Ég neita
mér um réttinn á rými þegar ég er
úti við, reyni að brjóta mig saman,
gera líkama minn ósýnilegan jafnvel
þótt hann sé í raun afar sýnilegur.
Ég neita mér um réttinn til þess að
deila stólbrík því hvernig dirfist ég
að trana mér fram? Ég neita mér
um að fara á tiltekna staði sem ég
gef mér að séu óviðeigandi fyrir lík-
ama sem mína – flest rými sem ann-
að fólk hefst við í, almennings-
samgöngur, hver sá staður þar sem
ég sést eða þar sem ég gæti í raun-
inni verið fyrir. Ég neita mér um að
klæðast skærum litum, held mig við
einkennisbúning sem samanstendur
af gallabuxum og dökkum skyrtum
jafnvel þótt innihald klæðaskápsins
sé mun fjölbreyttara. Ég neita mér
um tiltekinn hefðbundinn kvenleika
eins og ég eigi ekki rétt á þess kon-
ar tjáningarmáta því líkami minn
fylgir ekki boðum samfélagsins um
hvernig kvenlíkaminn eigi að vera.
Ég neita mér um blíð atlot – að
njóta snertingar eða ástaratlota –
eins og ef líkami minn eigi ekki þess
konar þrá skilið. Refsingin er í raun
eitt af því fáa sem ég leyfi mér. Ég
neita mér um að vilja. Ég þrái, já,
ég þrái svo margt, en ég dirfist ekki
til að tjá það, því hvernig dirfist ég
til að þrá? Hvernig dirfist ég til að
tjá þrá mína? Hvernig dirfist ég til
að sýna í verki hvað ég þrái? Ég
neita mér um svo margt og samt
sem áður ólgar svo mikil þrá undir
niðri.
Afneitun rétt nær að orða þessa
löngun okkar en við vitum að hún er
til staðar.
Besta vinkona mín og ég fengum
okkur í glas uppi á hótelherbergi í
Los Angeles þar sem ég var í heim-
sókn í borginni. Þegar hlé kom á
góðar samræður okkar tók hún í
hönd mína til þess að lakka nöglina
á þumalfingrinum. Hún hafði verið
að hóta mér þessu um tíma og ég
streittist á móti af ástæðum sem ég
gat ekki útskýrt. Á endanum gafst
ég upp og hönd mín hvíldi létt í
hennar á meðan hún þakti nöglina
með fallega bleikum lit. Hún blés á,
lét þorna og bætti svo við annarri
umferð. Kvöldið leið áfram. Ég
starði á fingurinn á mér daginn eftir
þegar ég sat um borð í flugvél á leið
þvert yfir landið. Ég gat ómögulega
munað hvenær ég hafði síðast leyft
mér þann einfalda munað að vera
með naglalakk. Mér fannst gott að
sjá fingurinn svona, sérstaklega
vegna þess að nöglin var löng og vel
mótuð og ég hafði ekki nagað hana
eins og ég er vön að gera. Svo varð
ég meðvituð um sjálfa mig og tróð
þumlinum inn í lófann eins og ég
ætti að fela hann, eins og ég ætti
ekki rétt á að finnast ég vera sæt, til
að líða vel í eigin skinni, til að viður-
kenna mig sem konu þegar ég er
augljóslega ekki að fylgja settum
reglum að hvernig eigi að vera kona
– að vera smá, taka minna rými.
Áður en ég fór í vélina bauð vin-
kona mín mér poka af kartöflu-
flögum til þess að eiga í vélinni en
ég neitaði mér um það. Ég sagði
henni; „fólk eins og ég fær ekki að
éta svona mat á almannafæri,“ og
ég hef sjaldan verið jafn nálægt
sannleikanum.
Aðeins dýptin í sambandinu okk-
ar leyfði mér að uppljóstra þessu og
svo skammaðist ég mín fyrir að láta
glepjast af þessum hræðilegu stöðl-
um sem við mátum okkur við og ég
skammaðist mín fyrir að vera svona
hræðileg í að aga líkama minn og ég
skammaðist mín fyrir að neita mér
um svo margt og engu að síður
nægir það ekki.
41
Ég hata sjálfa mig. Eða sam-
félagið segir mér að ég eigi að hata
sjálfa mig svo ég býst við að það sé
að minnsta kosti eitthvað sem ég
geri rétt.
Eða ætti ég að segja, ég hata lík-
ama minn. Ég hata þennan breysk-
leika minn að vera ófær um að
stjórna líkama mínum.
Ég hata hvernig mér líður í lík-
ama mínum. Ég hata hvernig fólk
sér líkama minn. Ég hata hvernig
fólk starir á líkama minn, fer með
líkama minn, talar um líkama minn.
Ég hata að leggja sjálfsvirði mitt að
jöfnu við líkamsástand mitt og
hversu erfitt það er að komast yfir
samanburðinn. Ég hata hversu erf-
itt það er að viðurkenna mannlega
veikleika mína. Ég hata að ég
bregðist svona mörgum konum þeg-
ar ég get ekki tekið mínum eigin lík-
ama opnum örmum, hvernig sem
hann er.
En mér líkar vel við sjálfa mig,
persónuleika minn, skringilegheit
mín, skopskyn mitt, villta og djúpa
rómantíkina, hvernig ég elska,
hvernig ég skrifa, gæsku mína og
illkvittnina. Það er bara núna þegar
ég er á fimmtugsaldri að ég er fær
um að viðurkenna að mér líkar vel
við sjálfa mig, jafnvel þó að grun-
urinn um að ég eigi ekki að gera það
tæri mig að innan. Ég lét undan
sjálfshatri svo lengi. Ég leyfði mér
ekki þann einfalda munað að viður-
kenna hver ég væri og hvernig ég
lifi og elska og hugsa og sé heiminn.
En svo varð ég eldri og hugsanir
annarra skiptu mig minna máli. Ég
varð eldri og gerði mér grein fyrir
því að ég var komin með nóg af öllu
þessu sjálfshatri. Ég gerði mér
grein fyrir því að að hluta til hataði
ég mig vegna þess að ég gerði ráð
fyrir að annað fólk ætlaðist til þess
af mér, eins og ef sjálfshatrið væri
það verð sem ég þyrfti að borga fyr-
ir að lifa í yfirvigt. Það var miklu,
miklu auðveldara að loka á allan
þennan hávaða og reyna að fyrir-
gefa sjálfri mér fyrir mistökin sem
ég gerði í framhaldsskóla og há-
skóla og á þrítugsaldri, finna snert
af hluttekningu yfir því hvers vegna
ég gerði þessi mistök.
Ég vil ekki breyta því hver ég er.
Ég vil breyta því hvernig ég lít út.
Þegar ég á góða daga, þegar ég er
tilbúin í slaginn, þá vil ég breyta
viðbrögðum þessa heims við því
hvernig ég lít út því vitsmunalega
veit ég að líkami minn er ekki
vandamálið.
Á slæmum dögum gleymi ég að
skilja persónuleika minn, kjarna
þess hver ég er frá líkama mínum.
Ég gleymi að verja mig gegn mis-
kunnarleysi heimsins.
Minning um
líkama (minn)
Bókarkafli Í bókinni Hungur lýsir rithöfundurinn
Roxane Gay glímu sinni við líkama sinn eftir
ofbeldisverk sem markaði þáttaskil í lífi hennar.
Hungur hlaut Lambda-bókmenntaverðlaunin og
var valin ævisaga ársins hjá Guardian og Goodread.
Katrín Harðardóttir þýddi, Bergmál gefur út.
Orðræða „Sem feit kona er ég innilega kunnug þessari flokkunarfræði,“
skrifar Roxane Gay og vísar þar til orðræðunnar um óstýriláta kvenlíkama.
SCREEN RÚLLUGARDÍNUR
Álnabær
Allt fyrir gluggann… úrval, gæði og þjónusta.
Síðumúla 32, Reykjavík. S. 588 5900 n Tjarnargötu 17, Keflavík. S. 421 2061 n Glerárgötu 32, Akureyri. S. 462 5900 n alnabaer.is
alnabaer.is
Við erum sérhæfð í gluggatjöldum