Ægir - 2019, Qupperneq 32

32
Vaxandi umræða er um plastmengun í
höfunum, bæði hérlendis og erlendis.
Umhverfisstofnun gerði á síðasta ári
tvo rannsóknarsamninga í þeim til-
gangi að fylgjast með þróuninni hér
við land, annars vegar við Rannsókn-
arsetur Háskóla Íslands á Suðurnesj-
um um örplastmælingar í kræklingi og
hins vegar við Náttúrustofu Norð-
austurlands um rannsóknir á örplasti
í fýlum. Niðurstöður mælinganna í
fyrra liggja nú fyrir í báðum tilvikum
og sýna glögglega að örplast er til
staðar í sjónum umhverfis landið.
Áframhaldandi vöktun með mælingum
á kræklingi og fýlum munu varpa ljósi
á og hvort plastmengunin fari vax-
andi.
Fýllinn hentar vel
Vöktun á örplasti í fýlum fylgir staðlaðri
aðferðafræði sem notuð er í hliðstæðum
rannsóknum á vegum OSPAR samnings-
ins um verndun Norðaustur-Atlants-
hafsins en Ísland hefur verið aðili að
honum frá því árið 1997.
„Vöktun á fýlum verður hér eftir ár-
lega og þannig fáum við skýrari mynd af
því hvernig ástandið er hér við land og
hver þróun er í magni örplasts í fuglun-
um,“ segir Aðalsteinn Örn Snæþórsson,
líffræðingur hjá Náttúrustofu Norðaust-
urlands sem hefur rannsóknir á fýlum
með höndum.
Aðalsteinn segir nokkrar ástæður að
baki því að fýllinn er notaður í þessari
vöktun, fremur en aðrir sjófuglar. „Í
fyrsta lagi er fýllinn yfirborðsæta þar
sem hann kafar mjög lítið. Flestar plast-
agnir fljóta og því er líklegra að þær ber-
ist í fuglinn með fæðunni. Í öðru lagi æla
fýlar ekki ómeltanlegum hlutum eins og
t.d. mávar gera og þar af leiðandi safn-
ast plastagnir upp í maga fýlsins. Hins
vegar ælir fýllinn ætinu upp í unga sína
og það er ástæða þess að ungfuglarnir
geta verið með meira af plasti í sér en
þeir fullorðnu,“ segir Aðalsteinn.
Agnir flokkaðar í iðnaðar-
og neysluplast
Viðmið OSPAR er að minna en 10% fýla
hafi yfir 0,1 g af plasti í meltingarvegi en
á meginlandi Evrópu eru fyrst og fremst
teknir til rannsóknar fýlar sem finnast
dauðir í fjörum. Hér á landi var farin sú
leið í rannsóknunum á síðasta ári að
safna fýlum sem höfðu komið í veiðar-
færi og drepist við það. Fuglarnir voru
fengnir frá línubátum, annars vegar á
Húsavík og hins vegar í Bolungarvík.
Alls fengust með þessum hætti 43 fuglar
til rannsóknar, 22 sem safnað var austur
af Grímsey um miðjan maí 2018 og 21
fugl sem safnað var vestur og norðvest-
ur af Hornströndum fyrri hluta maímán-
aðar 2018. Í rannsókninni voru því 27
fullorðnir karlfuglar, 15 kvenfuglar og
einn ungur karlfugl.
Rannsóknin var gerð þannig að magi
hvers fugls var opnaður, innihald losað í
sigti með 1 mm möskvastærð og maginn
skolaður yfir sigtinu. Allir hlutir sem
ekki fóru í gegnum sigtið voru teknir frá,
að frátöldum greinilegum fæðuögnum.
Plastagnir voru síðan greindar með
smásjá og látnar þorna við stofuhita og
flokkaðar í iðnaðar- og neysluplast. Til
iðnaðarplast töldust sívalir plastkubbar
en plastbútar eða brot, þræðir, bönd,
filmur og frauð til neysluplasts.
Nýjar rannsóknir á kræklingi og fýlum
Skýr merki um
plastmengun hafsins
■ Aðalsteinn Örn Snæþórsson, líffræðingur, kryfur fýl og skoðar innihald maga fuglsins.