Morgunblaðið - 11.06.2020, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. JÚNÍ 2020
Bjargráðasjóði er ætlað að bæta
tjón vegna kals í túnum. Sjóðurinn
er ekki stór og ræður ekki við stórá-
föll og þarf því að leita eftir auka-
fjárveitingu frá stjórnvöldum þegar
umfangið verður mikið, eins og útlit
er fyrir í ár.
Bjargráðasjóður hefur samið við
nokkra aðila um að taka út tjón hjá
bændum. Þeir eru að störfum um
þessar mundir og verkinu lýkur
ekki strax þar sem sums staðar er
kalið enn að koma fram. Þá þarf að
meta afurðatjón í haust.
Ljóst er orðið að mikið kaltjón er
víða um norðan- og austanvert land-
ið en ekki hefur frést af kali á Suð-
ur- og Vesturlandi. Miðað við það
sem Sigurgeir B. Hreinsson, fram-
kvæmdastjóri Búnaðarsambands
Eyjafjarðar, hefur heyrt er ástandið
einna verst í Aðaldal og Kaldakinn.
Verulegt tjón er einnig í Fnjóska-
dal. Í Eyjafirði er ástandið verst í
Hörgárdal og Öxnadal, þar eru stór
svæði kalin, að sögn Sigurgeirs.
Sagt var frá afar slæmu ástandi á
Langanesi og í Þistilfirði í Morgun-
blaðinu í gær og einnig eru tún illa
farin á ýmsum stöðum á Austur-
landi.
Kúabændur endurrækta þau tún
sem eyðileggjast því þeir verða að
fá fóður fyrir kýrnar en sauðfjár-
bændur telja sumir vænlegra að
láta túnin gróa upp. Báðar leiðir
kalla á aukinn kostnað og/eða af-
urðatap.
Bændur bera sjálfir mesta kostn-
aðinn af kaltjóni enda geta þeir ekki
tryggt sig gegn tjóni af þessu tagi.
Þó hefur bjargráðasjóður greitt
bændum hluta tjóns, þegar meira en
fjórðungur ræktunar eyðileggst.
Það var til dæmis gert á árinu 2013
þegar mikið kal var. Sigurgeir segir
að víða séu mikil ódrýgindi af völd-
um kals, þótt ekki séu heilu túnin
ónýt. helgi@mbl.is
Taka út tjón vegna kals
Morgunblaðið/Líney Sigurðardóttir
Langanes Ekki er nein gróska í
mörgum túnum á Norðausturlandi.
 Bjargráða-
sjóður greiðir
hluta tjóns
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Fráfarandi forstjóri Íslenskra orku-
rannsókna (Ísor) telur að stjórnvöld
hafi vanrækt stefnumótun fyrir
fyrirtækið. Aldrei hafi verið ákveðin
eigendastefna. Framtíðin sé óþarf-
lega þokukennd
vegna langvar-
andi ákvarðana-
fælni í málefnum
þess. Kom þetta
fram í ræðu Ólafs
G. Flóvenz á árs-
fundi Ísor á dög-
unum.
Ólafur sagði að
á þeim 17 árum
sem félagið hefði
starfað sem sjálf-
stæð ríkisstofnun hefðu níu ráð-
herrar farið með málefni hennar og
hefði því hver þeirra setið í um tvö
ár að meðaltali. Í samtali við
Morgunblaðið segir Ólafur að það
segi sig sjálft, þegar þetta sé skoðað,
að ráðherrarnir hafi haft stuttan
tíma til að setja sig inn í málin.
Stjórn og stjórnendur Ísor gerðu
á síðasta ári athugun á sviðs-
myndum til framtíðar. Ólafur segir
að aðeins tvær leiðir komi til greina.
Annars vegar að fyrirtækið verði
einkavætt eða það verði gert að
Jarðfræðistofnun Íslands og því fal-
in umtalsverð verkefni fyrir ríkið.
Varðandi einkavæðinguna segir
Ólafur að þá verði fyrirtækið gírað
niður og látið renna inn í einhverja
verkfræðistofu. Eftir sætu einhver
af verkefnum Ísor sem aðrar stofn-
anir þyrftu þá að sinna.
„Jarðfræðistofnun Íslands“
Varðandi seinni valkostinn, stofn-
un Jarðfræðistofnunar Íslands,
segir Ólafur að slíkar stofnanir séu í
nánast öllum öðrum löndum. Þær
sinni hagnýtum orku- og jarðfræði-
rannsóknum. Slík stofnun hér myndi
bæði vinna að verkefnum fyrir
stjórnvöld og selja þjónustu sína á
almennum markaði.
„Stjórnmálin þurfa að taka af-
stöðu til þess hvað menn vilja gera
með Ísor. Fyrirtækið varð til sem
hluti af Orkustofnun en hefur
byggst upp frá árinu 2003 sem eins
konar Jarðfræðistofnun Íslands og
sinnt hlutverki sem slíkar stofnanir
gegna erlendis,“ segir Ólafur.
Ísor starfar á almennum markaði
og selur þjónustu til erlendra og inn-
lendra aðila. Fyrirtækið hefur til
dæmis verið þátttakandi í umfangs-
miklum alþjóðlegum vísindaverk-
efnum. Lítill hluti teknanna er fyrir
vinnu fyrir íslenska ríkið.
Nánar spurður um stöðu Ísor í
framtíðinni bendir Ólafur á að jarð-
vísindarannsóknir hins opinbera séu
dreifðar, meðal annars á Náttúru-
fræðistofnun Íslands og Veðurstofu
Íslands. Telur hann skynsamlegt
fyrsta skref að sameina Ísor og jarð-
fræðihluta Náttúrufræðistofnunar
og fara samhliða yfir hlutverka-
skiptingu á milli Ísor og Veðurstof-
unnar.
Sérfræðingur síðasta árið
Ólafur varð 69 ára í síðasta mán-
uði og telur það ekki góðan kost að
keyra sig út til sjötugs í starfi for-
stjóra. Því hafi hann óskað eftir að
vinna síðasta árið sem sérfræðingur.
Með því fái hann tækifæri til að
ganga frá vísindarannsókn sem
hann hafi sinnt síðustu árin.
Hann segir að staða Ísor sé góð.
Fjárhagsstaðan sé til dæmis ágæt.
Hann kveðst hafa vonast til að búið
yrði að marka fyrirtækinu stefnu áð-
ur en hann hætti og þótt það hafi
ekki tekist sé búið að undirbúa málið
vel og leggja gögn fyrir ráðherra.
Bindur hann vonir við að Guð-
mundur Ingi Guðbrandsson
umhverfisráðherra ljúki málinu.
Stjórn Ísor hefur ráðið Árna
Magnússon sem forstjóra og tekur
hann við um næstu mánaðamót.
Þokukennd
framtíð vegna
ákvarðanafælni
 Fráfarandi forstjóri Ísor vill að ríkið
marki eigendastefnu fyrir fyrirtækið
Morgunblaðið/Þórður
Skjálftamælingar Vísindamenn
Ísor við rannsóknir.
Jóhann Ólafsson
johann@mbl.is
„Það veit í raun enginn hvernig á að
opna landamæri eftir slæma far-
sótt,“ sagði Þórólfur Guðnason sótt-
varnalæknir á blaðamannafundi sem
Svandís Svavarsdóttir heilbrigðis-
ráðherra boðaði til í Ráðherra-
bústaðnum við Tjarnargötu í gær.
Meginefni fundarins var fram-
kvæmd sýnatöku á landamærum Ís-
lands. Breytingar á reglum um kom-
ur ferðamanna til landsins taka gildi
15. júní. Þá verða landamæri lands-
ins opnuð fyrir ferðamönnum og
þeim gefst kostur á að fara í sýna-
töku fyrir COVID-19 í stað þess að
fara í tveggja vikna sóttkví.
Þórólfur sagði á fundinum að eng-
inn vissi hversu algeng eða fátíð smit
væru á meðal ferðamanna og því yrði
skimunarverkefnið nokkurs konar
rannsóknarverkefni sem yrði í sí-
felldri endurskoðun. Á einhverjum
tímapunkti væri hægt að draga úr
skimunum meðal farþega frá
ákveðnum löndum eða hætta skim-
unum alveg.
„Við gætum þurft að herða reglur
um landamæri aftur ef mikið smit
finnst,“ sagði hann og bætti því við
að með skimunum væri verið að lág-
marka áhættu á því að kórónuveiran
kæmi aftur inn í landið. Þá ítrekaði
hann það sem kom fram á blaða-
mannafundi á mánudaginn, að heil-
brigðisvottorð vegna fyrri veikinda
ferðamanna yrðu ekki tekin gild því
það myndi tefja fyrir á landamæra-
stöðvum.
Íhuga að breyta appinu
Fyrsta flugvélin sem lendir á
Keflavíkurflugvelli eftir að breyttar
reglur um komu ferðamanna taka
gildi er væntanleg aðfaranótt mánu-
dagsins 15. júní. Óvíst er hversu
margir ferðamenn munu koma til
landsins næstu vikurnar. Heilsu-
gæsla höfuðborgarsvæðisins sér um
sýnatökuna í Keflavík og sagðist
Óskar Reykdalsson, forstjóri henn-
ar, reikna með því að allt yrði klárt á
sunnudagskvöldið.
Ferðamenn verða hvattir, en ekki
skyldaðir, til þess að hlaða niður
smitrakningarappinu C-19 við kom-
una til landsins. Alma D. Möller
landlæknir sagði á fundinum að ný
útgáfa appsins yrði tilbúin á mánu-
daginn.
„Við teljum ekki rétt eða gerlegt
að skylda ferðamenn til þess að
sækja appið, heldur höfðum við til
skynsemi og að það verði virði í því
að vera með appið,“ sagði hún. Til
skoðunar er að bæta við bluetooth-
virkni í appið svo hægt verði að
senda þeim skilaboð sem hafa verið í
grennd við smitaðan einstakling. Sú
hugmynd er þó einungis á teikni-
borðinu og verður ekki framkvæmd
nema að fengnum tilskildum leyfum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Blaðamannafundur Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra boðaði til fundar í Ráðherrabústaðnum í gær.
Enginn veit hvernig
á að opna landamæri
 Ferðamenn ekki skyldaðir til að ná í smitrakningarappið
Ekki stendur til á næstunni að
rýmka afgreiðslutíma á
skemmtistöðum, sem áfram
mega aðeins vera með opið til
ellefu á kvöldin. Þórólfur Guðna-
son sóttvarnalæknir vill bíða
með það „eins lengi og hægt er“
og sagði á fundinum í gær að
það yrði ekki gert 15. júní.
„Ég held að alvarlegasta og
stærsta smitleiðin og smithætt-
an sé að hafa fólk á djamminu
saman niðri í bæ á þröngum
stöðum. Ég held að það sé mikil
áhætta og við höfum reynslu af
því og upplýsingar um það frá
útlöndum,“ sagði Þórólfur og
bætti því við að það væri erfitt
að sjá fyrir langt fram í tímann
hvenær hægt væri að rýmka
reglur um afgreiðslutíma
skemmtistaða. 15. júní munu
samkomutakmarkanir miðast
við 500 einstaklinga í stað 200
og þá mega sundlaugar og lík-
amsræktarstöðvar taka eins
marga gesti og leyfi segja til um.
Hámarkið úr
200 í 500
SMITHÆTTAN MEST Á
ÞRÖNGUM STÖÐUM
Ólafur G.
Flóvenz