Morgunblaðið - 19.06.2020, Side 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ 2020
Lykilhlutverk líf-
eyrissjóða er að
ávaxta iðgjöld sjóð-
félaga sinna á sem
bestan hátt að teknu
tilliti til áhættu. Það
tel ég að sé flestum
okkar sem greiðum í
lífeyrissparnað efst í
huga.
Ég hef verið sjóð-
félagi í Frjálsa líf-
eyrissjóðnum lengi og á sínum
tíma var sú ákvörðun mín að
greiða í sjóðinn byggð á þeim ár-
angri sem sjóðurinn hafði sýnt,
því hvernig sjóðurinn er upp-
byggður, því valfrelsi sem í
sjóðnum felst og þeim möguleika
að ég get sjálfur ákveðið að fara
annað ef mér líkar ekki starfsemi
sjóðsins. Enn sem komið er hefur
ekki átt sér stað forsendubrestur
í tengslum við þá ákvörðun mína.
Ávöxtun
Ávöxtun sjóðsins hefur verið
góð og vænti ég ekki annars en
að það verði raunin áfram. Oft
getur þó gefið tíma-
bundið á bátinn, en í
mínum huga er lyk-
ilatriðið í slíkum að-
stæðum að ná hratt
og örugglega til
lands og að aflað sé
vel. Ég tel að sú hafi
verið raunin í starf-
semi Frjálsa lífeyris-
sjóðsins. Mér er í því
samhengi minnisstæð
setning sem einn
frambjóðandi til
stjórnar lét eitt sinn
falla: „Gagnrýni á Frjálsa lífeyr-
issjóðinn má líkja við að meta ár-
angur knattspyrnuliða af því
hversu mörg mörk þau fá á sig
en ekki hversu margir leikir
vinnast.“
Lýðræði
Lýðræði á sér uppsprettu neð-
an frá. Ég hef fullan skilning á
því og tel í raun æskilegt að fólk
geti haft ólíkar skoðanir, mis-
munandi sýn sem endurspeglar
fleiri en eina skoðun. Fólk þarf
hins vegar að geta unnið saman
sem ein heild að lokinni kosn-
ingabaráttu og mikilvægt er að
friður ríki um starfsumhverfi
sjóðsins til að tryggt sé að lyk-
ilhlutverk lífeyrissjóðsins sé ekki
sett í aukahlutverk.
Því miður hefur mér þótt hér
nokkur brotalöm á síðustu miss-
erum og sem sjóðfélagi tel ég það
ekki mínum lífeyrissparnaði til
framdráttar.
Að staðinn sé
vörður um gott starf
Margt gott hefur áunnist síð-
ustu ár. Stjórnarmenn eru kosnir
af sjóðfélögum en ekki skipaðir.
Niðurbrot fjárfestingamengis
sjóðsins er birt reglulega á
heimasíðu, rekstrarsamningur er
birtur og reglulega eru upplýs-
ingafundir haldnir. Á heimasíðu
sjóðsins, sem og facebooksíðu,
hefur verið greint frá fjárfest-
ingum sjóðsins, hvort sem þær
hafa gengið vel eða illa, og nú
síðast einnig greint frá hvernig
óhefðbundnari áhættumeiri fjár-
festingar hafa gengið. Fram-
kvæmdastjóri er nú starfsmaður
sjóðsins.
Að allt upplýsingaflæði til sjóð-
félaga eigi að fara fram í gegnum
ársreikning, umfram ýtrustu
kröfur eftirlitsaðila, eins og
gagnrýni hefur komið fram um í
þessari viku, tel ég ekki nauðsyn-
legt. Aðrir miðlar ná eflaust bet-
ur augum og eyrum sjóðfélaga í
dag í þeim efnum.
Að mínu mati er hins vegar
umræðu þörf um þá endurteknu
spurningu hvort Frjálsi lífeyr-
issjóðurinn eigi að vera í rekstri
Arion banka, sem ég tel ekki
sjálfgefið. Í dag er staðan sú að
staðið er vel að starfsemi sjóðs-
ins og um leið hag okkar sjóð-
félaga. Ég tel því ekki sérstaka
ástæðu til breytinga eingöngu
breytinganna vegna.
Framboð mitt til stjórnar
23. júní næstkomandi verður
ársfundur Frjálsa lífeyrissjóðsins
haldinn í Hörpu. Á þeim stjórn-
arfundi býð ég mig fram til
stjórnarkjörs í starf aðalmanns.
Ég er sannfærður um að
menntun mín og reynsla muni
nýtast sjóðnum vel en ég er lög-
giltur endurskoðandi og starfaði
við endurskoðun og ráðgjöf í
tæpa tvo áratugi. Ég hef reynslu
af stjórnarsetu og starfa í dag
sem forstjóri Steypustöðvarinnar.
Ég vil sem stjórnarmaður
fylgja eftir því góða starfi sem
hefur verið unnið hjá Frjálsa líf-
eyrissjóðnum á undangengnum
árum, ásamt því að leggja mitt af
mörkum til að tryggja góða
ávöxtun eigna, standa vörð um
lýðræði og valfrelsi sjóðfélaga og
að í starfi stjórnar sé starfað sem
ein heild.
Ég hvet sjóðfélaga sem telja
sig sjá samhljóm í mínum
áherslum, sem og bera traust til
mín, til þess að mæta á ársfund-
inn og nýta atkvæðisrétt sinn.
Frjálsi lífeyrissjóðurinn – Ávöxtun, lýðræði
og að staðinn sé vörður um gott starf
Eftir Björn Inga
Victorsson »Ég vil sem stjórnar-
maður fylgja eftir
því góða starfi sem
hefur verið unnið hjá
Frjálsa lífeyrissjóðnum
á undangengnum
árum…
Björn Ingi Victorsson
Höfundur er forstjóri Steypustöðv-
arinnar og löggiltur endurskoðandi.
Hann er sjóðfélagi og frambjóðandi
til stjórnar Frjálsa lífeyrissjóðsins.
bjorn.ingi.victorsson@gmail.com
Plágur hafa gengið
yfir heiminn fyrr
þeirri sem nú stend-
ur. Ein sú fyrsta sem
menn vita af mun
hafa herjað í Kína í
kringum 3000 fyrir
Krist. Um hana er lít-
ið vitað annað en það,
sem fundist hefur
með fornleifaupp-
greftri. Án efa hafa
aðrar gengið á forsögulegum
tíma, þó að ekki hafi fundist
merki um þær. Að menn vissu og
þekktu til slíkra atburða og ótt-
uðust þá, má þó ráða af ýmsu,
svo sem frásögn Gamla testa-
mentisins af viðskiptum Mósesar
við Faraó í Egyptalandi, þegar
Ísraelsmenn vildu komast á
braut.
Plágur á sögulegum tíma
Af skráðum frásögnum af plág-
um er einna fyrst að nefna plágu
í Aþenu um það bil árið 630 f.
Kr., en um hana ritaði gríski
sagnfræðingurinn Thucydides
(460-400 f. Kr.), og einnig er til
ritað efni um Antoninusar-
pláguna, sem herjaði í Rómar-
veldi árin 165-180 og lagði að því
að talið er yfir 5 milljónir manna
að velli innan heimsveldisins.
Þessi plága átti mikinn þátt í
veikingu þess og reyndar líka, að
því að talið er, í auknum fram-
gangi og áhrifum kristni.
Allt fram undir okkar daga
hafa menn verið ráðalitlir í við-
fanginu við mannskæðar pestir.
Læknisfræðin var lengi skammt
á veg komin og lyfjafræðin jafn-
vel enn skemmra. Menn sáu þó,
að margar pestanna smituðust
manna á milli og gripu því til
ýmissa ráð, svo sem þeirra að
forða sér eða afmarka svæði,
sem voru nokkurs konar sóttkví-
ar. Þetta dugði þó gjarnan lítið.
Víða voru mikil þrengsli, svo sem
í borgum. Þar var hreinlæti tíð-
um lítið: opin skolpræsi, rusl á
götum, músa- og rottugangur
mikill, matur ekki hollur og vatn
tæpast drykkjarhæft.
Þetta átti við til dæmis í plágu
(250-261) kenndri við Cyprian,
biskup í Karþagó, sem lýsti
henni, en talið er, að dáið hafi á
tímabili allt upp í
5.000 manns dag
hvern í Róm. Hið
sama er um plágu,
sem kennd er við
Justinian, keisara í
Austur-rómverska
ríkinu (541-542).
Þessi plága náði um
heiminn sem næst
allan. Hún tók sig
upp aftur og aftur
og er talin hafa lagt
að velli um 10%
íbúa heimsins. Just-
inians-plágan mun hafa verið af-
brigði Svarta dauða, en það heiti
er þó einkum notað um plágu,
sem barst frá Asíu til Evrópu
árið 1346 og herjaði af miklum
þunga allt til ársins 1353. Á
þessu tímabili er talið að um
helmingur íbúa Evrópu hafi fall-
ið fyrir plágunni. En hún var
ekki úr sögunni. Hún tók sinn
toll af íbúum Lundúna árin 1665-
1666 og er talin hafa lagt að velli
um 100.000 manns og innan
þeirrar tölu 15% íbúa Lundúna.
Enn mætti áfram telja, því að
plágur hafa væntanlega fylgt
mannkyninu allt frá upphafi þess
og eru mun fleiri á sögulegum
tíma en hér hefur verið rakið.
Frá seinni tíð má nefna þann
inflúensufaraldur, sem gekk
1889-1890 og drap um 1 milljón
manna; inflúensufaraldurinn,
sem kenndur er við Spán og
lagði um 500.000 manns að velli
árin 1918-1920; asísku flensuna
árin 1957-1958, sem drap um 1,1
milljón manna; AIDS-faraldur-
inn, sem upp kom árið 1981,
stendur enn og er talinn hafa
lagt velli um 35 milljónir manna
á heimsvísu; svínaflensuna, sem
herjaði 2009-2010 og drap að tal-
ið er yfir 500.000 manns og
ebólu-faraldurinn í Afríku árin
2014-2016, en við þessum sjúk-
dómi er enn ófundin lækning.
COVID-19 og önnur vá
Nú stendur yfir faraldur, sem
nefndur er COVID-19, og er
ekki að baki. Enn sem komið er
hefur hann ekki lagt að velli við-
líka marga og ýmsir fyrri tíða
faraldrar, einkum ekki, ef talið
er í hlutfalli af íbúafjölda á
hverjum tíma. Hann er þó
grimmur og illvígur og hefur,
eins og fyrri tíða stórfaraldrar,
sannað, hve viðkvæmt mannlegt
samfélag er, þegar náttúrunni
þóknast að senda því nýjar ham-
farir. „Náttúrunni“, vegna þess,
að faröldrum má sannarlega líkja
við ýmsa náttúruvá, sem mað-
urinn á ekki önnur ráð við, eink-
um í byrjun, en að forða sér með
einhverjum hætti.
Í slíkum tilfellum kemur fram,
hve skammt mannleg geta nær,
þegar náttúran lætur til sín taka.
Nefna má til þess að gera stað-
bundin fyrirbæri svo sem jarð-
skjálfta, eldgos, stórrigningar,
fellibylji og stórviðri önnur, en
líka þær breytingar, sem í allri
sögu veraldarinnar hafa gengið
yfir í til dæmis reki jarðskorpu-
fleka og þá landslagi – eða
oftslagi og þá jafnt til kólnunar
sem hins gagnstæða.
Staða mannsins
Manninum er hollast að gera
sér grein fyrir því, hver staða
hans í rauninni er. Hann, eins og
allt annað skapað, er að fullu á
valdi náttúrunnar og kenja henn-
ar. Hann getur nýtt hana sér til
viðurværis rétt eins og önnur
dýr, sem á jörðinni er að finna.
Hann ræður hins vegar ekki
gangi náttúruaflanna. Það er því
ekki annað en fávíslegur ofmetn-
aður, þegar menn telja sér trú
um slíkt.
Maðurinn er sem lífsfyrirbæri
engu æðri maurunum. Þeir eru á
sinn hátt engu síðri sköpun.
Maðurinn er hins vegar gæddur
skynsemi umfram önnur dýr.
Hana á hann að nýta ekki síst til
þess að gera sér grein fyrir smæð
sinni innan sköpunarverksins og
temja sér auðmýkt frammi fyrir
því. Sú auðmýkt á ekki að birtast
sem aðgerðaleysi, heldur í við-
urkenningu þess, að ekki er allt í
valdi mannsins, heldur eru öfl á
jörðu – og himni - máttugri hon-
um.
Þeim hlýtur hann að lúta.
Eftir Hauk
Ágústsson » Geta mannsins er
lítil þegar náttúran
lætur til sín taka.
Haukur Ágústsson
Höfundur er fv. kennari.
Plágur og mannleg geta
Í heildina hefur rík-
isstjórnin – með stuðn-
ingi stjórnarandstöð-
unnar – gripið til
skynsamlegra ráðstaf-
ana til að bregðast við
efnahagsáföllum af
völdum heimsfarald-
ursins. Nýjasta úrræð-
ið er án vafa það sem
mestu máli skiptir fyr-
ir ferðaþjónustuna.
Með nýsamþykktum lögum gefst
fyrirtækjum sem hafa orðið fyrir al-
gjöru tekjuhruni kostur á að komast
í greiðsluskjól. Að öðrum kosti blasir
við flestum ef ekki öllum þeirra að
fara í þrot. Á því myndu allir tapa.
Verðmæti eigna ferðaþjónustu-
fyrirtækjanna felst í því að þær gefi
af sér tekjur. Þó svo að mesta hætt-
an vegna COVID-19 sé liðin hjá, þá
liggur fyrir að tekjufall fyrirtækja í
ferðaþjónustu verður nær algjört á
þessu ári. Þess vegna er svo mikil-
vægt að fyrirtækin fái það úrræði
sem felst í greiðsluskjólinu gagnvart
lánveitendum, veðhöfum, sjóðum og
hinu opinbera.
Flest önnur viðbrögð ríkisstjórn-
arinnar við efnahagsáfallinu hafa
heppnast vel. Sum kannski óþarf-
lega seint á ferðinni en birtust á end-
anum. Hlutabótaleiðin kom í raun í
veg fyrir algjöra upplausn í rekstri
fyrirtækja í upphafi faraldursins.
Aðstoð við hluta launakostnaðar á
uppsagnarfresti er afar
skynsamleg aðgerð.
Fyrirhugað kynn-
ingarátak erlendis mun
án vafa skila fleiri
ferðamönnum en ella.
Fimm þúsund króna
ferðagjöfin mun hvetja
landsmenn til að
ferðast innanlands og
taka þannig þátt í end-
urreisninni.
Sum önnur úrræði
skipta minna máli.
Stuðningslánum, brúarlánum og
frestun skattgreiðslna hefur verið
tekið hikandi, enda frekar frestun en
lausn á vandanum. Sérstaklega hafa
brúarlánin gengið illa upp af hálfu
bankanna. Margt bendir til þess að
breyta þurfi lögum um fjármálafyr-
irtæki þannig að bankarnir geti ver-
ið virkari þátttakendur í því að leysa
vandamálin sem verða vegna virð-
isrýrnunar eigna sem engum tekjum
skila.
Stjórnvöld hafa
staðið sig vel
Eftir Þóri
Garðarsson
Þórir Garðarsson
»Með nýsamþykktum
lögum gefst fyrir-
tækjum sem hafa orðið
fyrir algjöru tekjuhruni
kostur á að komast í
greiðsluskjól.
Höfundur er stjórnarformaður Gray
Line á Íslandi.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.