Morgunblaðið - 25.07.2020, Blaðsíða 19

FRÉTTIR 19Erlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JÚLÍ 2020
Aðalstræti 2 | s. 558 0000
Tryggðu þér borð á
www.matarkjallarinn.is
fylgir hverri ferðagjöf sem innleyst
er hjá Matarkjallaranum
FORDRYKKUR
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
Ágúst Ásgeirsson
agas@mbl.is
Recep Tayyip Erdogan, forseti Tyrk-
lands, leiddi í gær bænahald í
Soffíukirkjunni í Istanbúl. Dómkirkju
þessari hefur verið breytt í mosku,
eins og hún var um aldir fram til árs-
ins 1934. Bænahaldið í gær er hið
fyrsta í 86 ár, en dómstóll breytti
stöðu Ægisifjar úr safni í mosku 10.
júlí sl. Í framhaldi af því lét Erdogan
opna húsið fyrir bænahald. Hefur það
sætt gagnrýni um heim allan og verið
kristnum mönnum í Tyrklandi til ar-
mæðu og Grikkjum til skapraunar.
Með kollhúfu á höfði sér las Erdog-
an vers úr kóraninum áður en kall til
bæna barst úr fjórum turnspírum
byggingarinnar. Prédikun las Ali
Erbas, æðsti maður trúmálaráðs
tyrkneska ríkisins, en sýnt var beint
frá bænastundinni í ríkisfjölmiðlum.
Gríðarlegur straumur var að kirkj-
unni af fólki sem kappsamt vildi eiga
sína hlutdeild í viðburðinum. Fylltust
fljótt götur og opin svæði við Ægisif.
Einn viðstaddra, hinn 49 ára gamli
Aynur Saatci, lýsti stundinni fyrir
AFP-fréttaveitunni sem sögulegu
augnabliki. Hann var í sumarleyfi í
Erzurum í austurhluta Tyrklands.
„Ég stytti fríið strax og sneri aftur til
Istanbúl til að biðjast fyrir í Soffíu-
kirkjunni. Ég er djúpt snortinn,“
sagði hann.
Sérfræðingar segja að Erdogan sé
með þessu að reyna að treysta fylgi
sitt meðal trúaðra og þjóðernissinna
og hvetja þá til dáða. Margir músl-
imar sögðu bænahaldið þáttaskil.
„Tyrkland er að brjótast úr viðjum
hlekkja. Nú getur landið gert það
sem því sýnist, án þess að þurfa að
skríða fyrir Vesturlöndum,“ sagði
Selahattin Aydas, Tyrki búsettur í
Þýskalandi. „Eftir þessu höfum við
lengi beðið, ég er alsæll. Vera má að
Tyrkjum verði refsað fyrir þetta og
að færri ferðamenn komi en fyrir mér
gerir það ekkert til,“ sagði Hatip, sem
rekur minjagripaverslun skammt frá
Ægisif.
Líta á breytinguna sem ögrun
Í Grikklandi er litið á breytingu
safnsins í mosku sem ögrun og ómuðu
„sorgarhljómar“ frá kirkjuklukkum á
hádegi. Trúarsamtök og samtök þjóð-
ernissinna boðuðu mótmæli í gær-
kvöldi í Aþenu og Þessaloníku.
„Það sem er að gerast þennan dag
[í Istanbúl] endurspeglar ekki styrk-
leika, heldur veikleika,“ sagði Kyria-
kos Mitsotakis, forsætisráðherra
Grikklands. Breyting á stöðu mann-
virkisins dragi ekki úr geislandi áhrif-
um arfleifðar heimsminjanna. „Ekki
síst fyrir okkur í grísku rétttrúnaðar-
kirkjunni er Ægisif í hjörtum okkar í
dag og það meira en nokkru sinni.
Hún er þar sem hjörtu okkar slá.“
Tímasetning fyrsta bænahaldsins í
Ægisif í gær þykir engin tilviljun. Bar
það upp á 97 ára afmæli sáttmálans
sem kenndur er við Lausanne í Sviss
og ákvað landamæri Tyrklands eins
og þau eru enn þann dag í dag, eftir
áralangar deilur við Grikki og
Vesturlönd. Einnig fór bænahaldið
fram í skugga mikillar spennu í sam-
skiptum Tyrkja og Grikkja vegna
leitar þeirra fyrrnefndu að kolvatns-
efnum austast í Miðjarðarhafinu.
Hvað er Ægisif?
Kristnir menn reistu Soffíukirkj-
una (Ægisif) sem dómkirkju sína á
tímum keisaradæmisins Býsans á ár-
unum 532 til 537 eftir Krist, á valda-
tíma Jústiníans I keisara Rómverja.
Er hún álitin mikilvægasta mann-
virkið frá Býsans sem til er. Við tilurð
Tyrkjaveldis eftir sigur Ottómana í
Konstantínópel, nú Istanbúl, árið
1453 var dómkirkjunni breytt í
mosku, sem síðar var breytt í safn
1935, eftir stofnun veraldlegs ríkis í
Tyrklandi 1923. Þar til nú hefur Ægi-
sif verið helsta aðdráttaraflið fyrir
ferðamenn sem leggja leið sína til
Istanbúl en 3,8 milljónir gesta heim-
sóttu kirkjuna í fyrra. Henni var
bætt á heimsminjaskrá UNESCO
1985.
Á undanförnum árum hafa trúar-
legar athafnir innan safnsins farið
vaxandi. Í hitteðfyrra þuldi Erdogan
þar fyrsta vers kóransins. Hann lof-
aði því árið 1994 er hann sóttist eftir
að verða borgarstjóri Istanbúl að
opna húsið svo að múslimar gætu
beðist þar fyrir. Helstu flokkar tyrk-
nesku stjórnarandstöðunnar hafa
sakað ríkisstjórnina um að nota
bænahaldið til að dreifa athygli
Tyrkja meðal annars frá bráðum
efnahagsvanda og afleiðingum kór-
ónuveirunnar. Sjálfur segir Erdogan
að Ægisif verði opin fyrir öllu fólki
óháð trúarbrögðum. Ferðamenn
munu einnig fá að fara inn í húsið.
Moskumálið hefur leitt til alþjóð-
legrar fordæmingar á ákvörðun
Tyrkja. Stjórnin í Ankara kærir sig
kollótta um það.
Tímamótabænahald í Ægisif
AFP
Bænahald Múslimar söfnuðust saman til bæna utan við Ægisif í Istanbúl í Tyrklandi í gærmorgun í fyrsta skipti í 86 ár. Tímasetningin þykir engin tilviljun.
Hefð Karlmaður í hefðbundnum Ottóman-búningi í Ægisif í gær.
 Erdogan leiddi bænahald í Soffíukirkjunni í gær  Ákvörðun Tyrkja um að
breyta dómkirkjunni úr safni í mosku er umdeild og hefur hún aukið á spennu
Tugir blaðamanna, sem starfa á
stærsta óháða fréttavef Ungverja-
lands, sögðu upp störfum og gengu
út í gær til að mótmæla brottrekstri
aðalritstjóra vefjarins. Index.hu er
mest lesni fréttavefur í Ungverja-
landi og hefur markað sér sérstöðu
sem óháður en flestir aðrir stærstu
fjölmiðlar landsins eru undir stjórn
stuðningsmanna Viktors Orbans
forsætisráðherra.
Szabolcs Dull, aðalritstjóri vefj-
arins, var rekinn sl. miðvikudag en
stjórn fjölmiðilsins sagði að hann
hefði lekið innanbúðarskjölum til
annarra fjölmiðla. Í gær sögðu þrír
yfirmenn vefjarins upp störfum og
70 óbreyttir blaðamenn að auki,
stærstur hluti þeirra sem þar
starfa. Í yfirlýsingu sögðust blaða-
mennirnir fordæma augljósa til-
raun, sem gerð hefði verið til að
beita Index.hu þrýstingi.
Dull varaði við því í júní, að
vænta mætti tilrauna til að þagga
niður í vefnum.
Flestir óháðir fjölmiðlar í Ung-
verjalandi hafa á síðustu árum ann-
aðhvort hætt starfsemi eða verið
yfirteknir af stuðningsmönnum
stjórnvalda, að því er AFP-
fréttaveitan segir.
UNGVERJALAND
Blaðamenn gengu
út í mótmælaskyni