Morgunblaðið - 05.08.2020, Qupperneq 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. ÁGÚST 2020
Smiðjuvegi 34 • gul gata Kópavogi Sími 544 5151 • biljofur@biljofur.is
biljofur.is
Verkstæði // Varahlutir // Smurþjónusta
Sérhæfð þjónusta fyrir
544 5151
Tímapantanir
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 569 1100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Andrés Magnússon andres@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson
menning@mbl.is Viðskipti Stefán E. Stefánsson vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Pétur Magnússon
petur@mbl.is
Tveir ungir sagnfræðingar standa
nú í ströngu við að grúska í 80 ára
gömlum skjölum úr skjalasafni ut-
anríkisráðuneyt-
isins í Þjóð-
skjalasafni
Íslands. Mark-
mið verkefnisins
er að endurskrá
og birta skjöl
tengd hernám-
inu, en í ár eru 80
ár síðan Ísland
var hernumið af
Bretum 10. maí
1940.
„Niðurstaðan verður fyrst og
fremst sú að það verða nokkur þús-
und skjöl gerð aðgengileg í haust,
sem tengjast hernáminu sér-
staklega,“ segir Unnar Rafn Ingv-
arsson, umsjónarmaður verkefn-
isins og fagstjóri miðlunar hjá
Þjóðskjalasafni Íslands.
Íslenska stjórnkerfið sprakk út
„Vandamálið hjá okkur er að það
er eitt að skrá skjalasöfn, en annað
að birta þau og miðla þeim. Skrán-
ingin þarf að vera miklu ítarlegri
svo fólk finni eitthvað; að það þurfi
ekki að fletta í gegnum mörg þús-
und síður til að finna upplýsingar.“
Verkefnið er unnið með tilstyrk
Rannís og hlaut úthlutun úr Ný-
sköpunarsjóði námsmanna, en að
verkefninu vinna tveir sagn-
fræðinemar, Daníel Godsk Rögn-
valdsson og Árni Björn Jóhann-
esson.
Unnar segir að á stríðsárunum
hafi allt sprungið út í stjórnkerfi Ís-
lands og til varð gríðarlega mikið af
gögnum. Íslenskir embættismenn
þurftu að læra hratt hvernig átti að
fóta sig í þeim gjörbreytta heimi
sem blasti við í styrjöldinni og
stjórnsýslan þurfti að sinna mörgu.
„Það varð til ansi mikið af gögn-
um, og það er mikil vinna að fara í
gegnum þau,“ bætir hann við.
Áttatíu ár eru síðan Ísland var
hernumið, en að sögn Unnars eru
skjöl gjarnan opnuð almenningi eft-
ir áttatíu ár. „Þess vegna getum við
miðlað þessu til allra.“
Verkefnið hefur gengið vel í sum-
ar, en stefnt er að því að birta hluta
gagnanna í lok mánaðar. Í sept-
ember, þegar verkefninu lýkur,
verða mörg þúsund skjöl gerð að-
gengileg almenningi.
„Hvort þetta muni breyta heims-
myndinni eða sögunni veit ég ekki,
en þarna er mikið af áhugaverðum
skjölum,“ segir Unnar.
Birta mörg þúsund skjöl um hernámið
 Ungir sagnfræðingar vinna að því að endurskrá og birta skjöl utanríkisráðuneytisins frá hernámi
Hernám Hermenn við slippinn í Reykjavík 1945. Ísland var hernumið 10.
maí 1940, en í kjölfarið sprakk stjórnkerfið út og mikið af gögnum varð til.
Unnar Rafn
Ingvarsson
Ágætur gangur hefur verið í framkvæmdum
við Hús íslenskunnar að undanförnu og er
húsið nú farið að taka á sig mynd. Spor-
öskjulaga form byggingarinnar er farið að
sýna sig og heil hæð hefur bæst við síðan í
vor. Langur vegur er síðan framkvæmdin
gekk undir nafninu hola íslenskra fræða.
Framkvæmdir hófust í lok sumars í fyrra
en Húsi íslenskunnar er ætlað að vera full-
byggt haustið 2023. Þá verður starfsemi
Árnastofnunar og íslenskudeildar Háskóla Ís-
lands flutt í bygginguna.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Hús íslenskunnar tekur á sig mynd
Nýliðinn júlímánuður var víða um land ýmist sá næstkald-
asti á öldinni eða sá þriðji kaldasti, að því er kemur fram
vef Veðurstofunnar.
Meðalhiti í Reykjavík var 10,7 stig sem er 0,9 stigum
neðan meðallags 1991 til 2020 og 1,3 stigum undir meðal-
tali síðustu tíu ára.
Á Akureyri var meðalhiti nú 10,1 stig, 1,1 stigi neðan
meðallags 1991 til 2020, en 1,3 gráðu neðan meðaltals síð-
ustu tíu ára. Meðalhiti mánaðarins var hæstur við Skarðs-
fjöruvita 12 stig en lægstur 3,1 stig á Gagnheiði. Á láglendi
var meðalhitinn lægstur 6,9 stig á Fonti á Langanesi.
Trausti Jónsson veðurfræðingur segir á heimasíðu
sinni, að lítillega kaldara hafi verið í Reykjavík í júlí árin
2018 og 2002. Hlýjast var í fyrra, þá var meðalhiti 13,4 stig
og var það hlýjasti júlí allra tíma í Reykjavík. Sá kaldasti
var árið 1874 en þá var meðalhiti aðeins 8,4 stig, 2,3 stigum
kaldara en nú. Svipað ástand var í júlí 1983 en þá var með-
alhitinn 8,5 stig.
Nýliðinn júlímánuður
með þeim kaldari á öldinni
 Meðalhiti í Reykjavík var 10,7 stig og 10,1 á Akureyri
Morgunblaðið/Arnþór
Sól Þótt júlí væri ekki mjög hlýr var oft hægt að sitja úti.