Morgunblaðið - 27.08.2020, Blaðsíða 30

30 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 2020
Fyrir síðustu bæj-
arstjórnarkosningar á
Akureyri var lítið rætt
um miðbæjarskipulag-
ið enda hafði það verið
samþykkt samhljóða í
bæjarstjórn árið 2014.
Sumum þykir hins
vegar að dregist hafi
óþarflega lengi að
koma þessu ágæta
skipulagi til fram-
kvæmda. Sjálfstæðisflokkurinn
lagði þó til í stefnuskrá sinni 2018
að „fallið verði frá þrengingu og til-
færslu Glerárgötu og bygging-
arreitum í Hofsbótinni breytt til
samræmis við það“. Á hinn bóginn
kom fram í stefnu Samfylking-
arinnar að gengið yrði frá vist-
vænni Glerárgötu í gegnum miðbæ-
inn í samræmi við gildandi
deiliskipulag. Önnur framboð tjáðu
sig ekki jafnafdráttarlaust um
þennan þátt málsins og opnuðu
heldur ekki á að breyta því sem bú-
ið var að ákveða í deiliskipulaginu
að færa umrædda götu vestan Hofs
til austurs og mjókka hana til að
hægja á umferð og skapa um leið
viðbótarbyggingarreiti í Hofsbót.
Allt í samræmi við markmiðið um
vistvænan miðbæ þar sem tryggðar
verði greiðar leiðir fyrir gangandi
vegfarendur, hjólandi eða á bílum.
Síðan var kosið og myndaður nýr
meirihluti L-lista, Framsóknar og
Samfylkingar.
Meirihlutinn lætur undan síga
Í málefnasamningi meirihlutans
var „lögð áhersla á að uppbygging
vistvæns miðbæjar taki mið af ör-
yggi vegfarenda, skilvirku umferð-
arflæði, rými til uppbyggingar og
fjárhagslegri skynsemi“. Núgild-
andi deiliskipulag tekur einmitt mið
af öllum þessum ágætu markmiðum
og því ætti ekkert að vera því til
fyrirstöðu að nýr meirihluti vindi
sér í að framkvæma uppbyggingu í
samræmi við það. En trúir sinni
stefnu klifuðu sjálfstæðismenn sí-
fellt á því að það væri alltof dýrt að
færa götuna til á umræddum kafla
og hægja með því umferðina þar
niður í 40 km/klst. eins og stefnt er
að enda er það forsenda vistvænn-
ar umferðar. Að lokum virðist sem
meirihlutinn hafi hreinlega farið á
taugum í málinu og fallist í vand-
ræðagangi sínum á að skoða áður-
nefnda stefnu Sjálfstæðisflokksins;
skipaði síðan nefnd fyrir ári til að
útfæra þessa stefnu og þjóna þar
með lund flokks í minnihluta! Nú
getur verið að meirihlutinn trúi því
að það sé mun minni kostnaður fyr-
ir bæinn að hafa umræddan hluta
götunnar á sama stað og mjókka
hana ekki. Þegar betur er að gáð
kemur í ljós að það er grundvallar-
misskilningur.
Hagkvæmur kostur
Fyrir nokkru gerði virt verk-
fræðistofa kostnaðar- og tekju-
áætlun við að færa umræddan
hluta götunnar til austurs og
mjókka eftir gildandi skipulagi. Þar
er gert ráð fyrir kostnaði upp á
röskar 390 milljónir króna. Auðvit-
að eru þetta miklir fjármunir en
þegar þess er gætt að með fram-
kvæmdinni eykst byggingarými
vestan götunnar um heila 5.000 fer-
metra er eftir miklu að slægjast.
Þarna eru dýrustu lóðir bæjarins
og áætlar verkfræðistofan að 100
milljónir króna fáist strax í bæj-
arsjóð fyrir viðbótarsvæðið í gatna-
gerðargjöld auk 15 milljóna króna í
fasteignagjöld á ári hverju. Af
þessu er ljóst að breytingarnar á
götunni munu skila sér á 15 til 20
árum. Eftir það verður þetta svæði
góð tekjulind fyrir bæjarsjóð í ára-
tugi. Við það bætast svo tekjur sem
bærinn fær af öflugri atvinnu-
starfsemi á þessu viðbótarsvæði
sem annars yrði ekki í boði. Til-
færsla og mjókkun
götunnar og það við-
bótarbyggingarsvæði
sem af því leiðir er
því mjög góð fjárfest-
ing og „fjárhagslega
skynsamleg“ eins og
meirihlutinn stefnir
að. Ekki ætti að vera
mikið mál fyrir stönd-
ugt bæjarfélag eins og
Akureyri að taka lán
fyrir þessum fram-
kvæmdum og klára
þær á næstu misserum. Þá getur
þetta nauðsynlega verkefni orðið
sjálfbært og þarf ekki að koma nið-
ur á öðrum mikilvægum viðfangs-
efnum bæjarins.
Bak við luktar dyr
Áður en undirbúningur hófst við
gerð gildandi miðbæjarskipulags
var haldið fjömennt þing á Ak-
ureyri um hvað íbúar vildu leggja
áherslu á í þeirri vinnu. Á grund-
velli niðurstöðu íbúaþingsins gaf
Akureyri í öndvegi bænum 152
vandaðar tillögur færustu arkitekta
víða að úr heiminum um nýtt
skipulag miðbæjarins. Með skír-
skotun til afraksturs þessa viða-
mikla sjálfboðaliðastarfs afgreiddi
bæjarstjórn síðan samhljóða nú-
gildandi skipulag eftir ítarlegar
kynningar og umræður við bæjar-
búa. Allt mjög opið og lýðræðislegt.
En nú fer bæjarstjórnin aðra leið
og heldur spilunum þétt að sér. Í
heilt ár hefur nefndin, sem áður er
getið um, unnið fyrir luktum dyr-
um „við endurskipun deiliskipulags
miðbæjar Akureyrar“ eins og segir
í samþykkt bæjarstjórnar. Ekki
verið rætt við nokkurn mann utan
ráðhússins en allri vinnunni haldið
leyndri. Því verður áhugafólk að
treysta á sögusagnir og tíst fugla
sem fljúga yfir ráðhúsið um fram-
vindu þessa mikilvæga málefnis.
Einn þessara fugla sagði á dög-
unum að sér hefði heyrst að búið
væri að ráða sérfræðinga til að út-
færa frágang Glerárgötu eftir hug-
myndum sjálfstæðismanna. Hins
vegar alveg sleppt að ræða við
bæjarbúa eins og áður var lagt
mikið upp úr; ekkert við þá að tala.
Með þessari leynd er greinilega
vonast til að hægt verði að ganga
svo langt að fólk átti sig ekki og
standi að lokum frammi fyrir gerð-
um hlut sem bæjarbúar verði að
sætta sig við og kyngja. Ef þessi
spádómur rætist verður broslegt að
hlusta næst á bæjarfulltrúa tjá
elsku sína á íbúalýðræði.
Hefjumst handa
Þrátt fyrir allt vona margir að
bæjarstjórnin sjái að sér og sýni
loks framkvæmdahug í þessu mik-
ilvæga málefni svo fjárfestar horfi
til Akureyrar um áhugaverð tæki-
færi í nýjum miðbæ. Þá má líka bú-
ast við að akureyrskir fjárfestar
komist hjá að leita til annarra bæja
fyrir sunnan til að koma fjár-
munum sínum í vinnu eins og nú er
að gerast.
Að öllu þessu metnu er löngu
tímabært að sextán ára umræður
umbreytist nú þegar í sjálfbærar
framkvæmdir við uppbyggingu
glæsilegs og vistvæns miðbæjar í
samræmi við óskir bæjarbúa.
Sjálfbær
framkvæmd
Eftir Ragnar
Sverrisson
» Löngu er tímabært
að sextán ára um-
ræður umbreytist nú
þegar í sjálfbærar fram-
kvæmdir við uppbygg-
ingu glæsilegs og vist-
væns miðbæjar í
samræmi við óskir
bæjarbúa.
Ragnar Sverrisson
Höfundur er kaupmaður.
raggijmj@simnet.is
Um þessar mundir
er hverfisskipulag
Breiðholts til kynn-
ingar. Hverfaskipulag-
ið er ígildi deiliskipu-
lags og mun hafa í för
með sér töluverðar
breytingar fyrir hverf-
ið. Breiðholtið hefur
mestmegnis verið af-
skipt af hálfu borgar-
yfirvalda síðustu ár.
Sumt í nýja hverfisskipulaginu verð-
ur Breiðholtinu til góðs þó annað sé
gagnrýnivert og jafnvel algerlega
vanhugsað. Íbúum í hverfinu hefur
fækkað um þúsundir síðustu ár, inn-
viðum hefur ekki verið haldið við og
lítil sem engin uppbygging í hverfinu
hefur bitnað á gæðum hverfisins.
Þegar farið er í róttækar breytingar
á skipulagi sem snertir þúsundir íbúa
er mikilvægt að vinna málið í sátt og
samlyndi við hverfið.
Samráð?
Borgin stærir sig af því að mikið
samráð hafi verið haft við íbúa
hverfisins við vinnu skipulagsins.
Ekki í fyrsta sinn en Reykjavíkur-
borg hefur áður stært sig af miklu
samráði við íbúa borgarinnar, stofn-
anir og fleiri aðila. Hins vegar hefur
komið á daginn að sá ferill hefur alltaf
verið einhliða af hálfu borgarinnar,
þ.e.a.s. íbúar hvattir til þess að taka
þátt í umræðum og segja sína skoðun.
Þegar niðurstöður samráðsvettvangs
eru svo birtar, hefur einhliða stefna
meirihluta flokkanna í borginni verið
það eina sem kynnt er og unnið eftir.
Til eru ótal dæmi um þennan farsa
síðustu ár. Þessi vinnubrögð hafa
ekki stuðlað að sátt um breytingar á
borgarskipulaginu síðustu ár.
Handbók Sambands íslenskra
sveitarfélaga frá 2017 er ætlað að
vera leiðbeinandi plagg fyrir sveit-
arstjórnir í landinu svo hægt sé að
bæta samráð við íbúa og auka já-
kvæða þátttöku þeirra í ákvörð-
unartöku í nærsamfélagi þeirra. Þar
stendur meðal annars: „Áður en lagt
er af stað í vegferðina þarf þó að vera
alveg ljóst að það sé ennþá svigrúm
til að hafa áhrif á ákvörðunina og
sveitarstjórn þarf að hafa raunveru-
legan áhuga á að hafa
viðhorf íbúa til hlið-
sjónar. Málamynda-
samráð grefur undan
trausti íbúa á sveitar-
stjórnum og á aldrei rétt
á sér.“
Þessi vinnubrögð eru
ein af mögulegum
ástæðum þess að borg-
arstjórn mælist ítrekað
með minnsta traust allra
stofnana samkvæmt
könnunum Gallup, eða
aðeins 12%.
Jákvæð uppbygging og fegrun
Uppbygging hverfiskjarnanna í
Breiðholti er þörf og á flestum af
þeim svæðum sem lagt er til að þétta
byggð mun þéttingin hafa jákvæð
áhrif á hverfið. Nýja skipulagið gerir
ráð fyrir mikilli uppbyggingu lítilla
íbúða. Hins vegar er skortur á íbúð-
um í hverfinu fyrir hjón og ein-
staklinga á miðjum aldri sem enn
vilja búa í hverfinu en þurfa til dæmis
að minnka við sig úr einbýlishúsum.
Einnig er skortur á fjölskylduíbúðum
fyrir ungt fólk með 2 til 4 börn. Stór
hluti Breiðholts er byggður upp af
litlum íbúðum og stærri einbýlis-
húsum, því er ekki skortur á þeim í
hverfinu, frekar offramboð.
Aukinn íbúafjöldi og meiri þéttni
íbúa ætti að ýta undir aukna þjónustu
í hverfinu sem hefur oft á tíðum átt
erfitt með að þrífast til langs tíma. Til
dæmis má nefna hverfiskjarna eins
og í Rangárseli, Arnarbakka og
Völvufelli, auk kjarna í Iðufelli og
Tindaseli. Einnig eru spennandi hug-
myndir um uppbyggingu stúdenta-
íbúða í hverfinu. Hins vegar hafa
stúdentar í gegnum tíðina sóst meira
eftir búsetu í nærumhverfi háskóla-
samfélagsins en í útjaðri borgarinnar.
Vegna afskiptaleysis borgaryfir-
valda síðustu ár er þörf á átaki í við-
haldi og fegrun hverfisins. Hverfið,
eins og mörg önnur úthverfi borg-
arinnar, hefur verið illa hirt og við-
haldi á grunnstoðum samfélagsins
verið verulega ábótavant svo ekki sé
sterkar að orði kveðið. Borgin gæti
t.a.m. skoðað þann kost að bjóða hús-
félögum og húsfélagseiningum upp á
samtal og samráð um fegrun stórra
svæða í umsjá húsfélagseininga.
Þannig gæti borgin verið ráðgefandi
aðili íbúa hverfisins í að fegra og
byggja upp svæði sem lengi hafa ver-
ið látin afskipt. Samspil íbúa og borg-
arinnar væri því lykill í jákvæðri upp-
byggingu og fegrun hverfisins.
Gagnrýnivert
Þegar farið er í uppbyggingu í
grónum hverfum borgarinnar er
ákveðin hætta á að gengið sé á mik-
ilvæg svæði. Skipulagsdrögum að
nýju hverfisskipulagi hlýtur að verða
breytt til að halda í svæði eins og
Bakkatún. Svæðið er mikilvægt í
hverfinu en þar var t.d. fjölskyldu-
hátíð haldin 17. júní síðastliðinn.
Einnig ætlar borgin sér að útrýma
öllum stórbílastæðum í hverfinu án
nokkurrar ástæðu. Þar þarf að finna
lausn hið fyrsta.
Skipulagið setur samgöngu-
sáttmálann í hættu
Ein af áhugaverðustu hugmyndum
hverfaskipulagsins er Vetrargarður
við skíðabrekkuna ofan við Jafnasel.
Hugmyndin er hugsuð sem skíða-
brekka fyrir skólabörn og ungt fólk
árið um kring. Hins vegar eru þær
skipulagshugmyndir vanhugsaðar
því þær stangast á við Samgöngu-
sáttmálann sem Reykjavíkurborg
undirritaði ásamt öðrum sveitar-
félögum höfuðborgarsvæðisins. Verði
núverandi skipulag að veruleika kem-
ur það að öllum líkindum í veg fyrir
lagningu Arnarnesvegar. Það setur
sáttmálann í uppnám og óljóst hvað
önnur sveitarfélög á höfuðborgar-
svæðinu ákveða að gera brjóti
Reykjavíkurborg Samgöngusátt-
málann. Fórnarkostnaður yrði mjög
mikill verði ekki fundin lausn á mál-
inu.
Hverfisskipulag Breiðholts
Eftir Egil Þór
Jónsson
Egill Þór Jónsson
» Það setur sáttmál-
ann í uppnám og
óljóst hvað önnur sveit-
arfélög á höfuðborgar-
svæðinu ákveða að gera
brjóti Reykjavíkurborg
Samgöngusáttmálann.
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
egill.thor.jonsson@reykjavik.is