Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.08.2020, Qupperneq 10

VIÐTAL
10 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23.8. 2020
minnsta getur leiðin orðið mjög torsótt. Við
verðum að grípa þessi börn og fjölskyldur strax
og hlúa að þeim frá byrjun.“
Rödd barna skiptir máli
„Mín helstu málefni þessa dagana eru að vinna
gegn ofbeldi á börnum og erum við að styrkja
aðildarríkin til að koma í veg fyrir ofbeldi með
því til dæmis að banna líkamlegar refsingar inni
á heimilum, stofnunum og skólum. Það eru
langt frá því öll ríki sem bannað hafa líkamlegar
refsingar inni á heimilum. Það er bardagi sem
við þurfum að halda áfram að taka. Það er bara
nýlega sem Frakkar innleiddu þessi lög og var
það mikill sigur fyrir okkur, en það voru miklar
deilur í kringum það í Frakklandi. Við lendum
oft í átökum þegar ríki búa til löggjöf sem í raun
segir foreldrum hvernig þau eigi að taka á sínu
heimilislífi og ala upp sín börn.“
Annar málaflokkur sem Regína hefur einnig
skoðað eru réttindi barna sem lifa með fötlun.
„Við höfum einbeitt okkur að aðgengi og upp-
lifun fatlaðra barna að netinu og samfélags-
miðlum. Sum fötluð börn geta ekki fylgst með
textum við myndbönd til að mynda. Það er
hægt að gera svo margt til að hjálpa þessum
börnum, eins og að stækka letur eða hægja á
tali,“ segir hún.
„Öll þátttaka barna hefur verið í forgangi hjá
Evrópuráðinu; að hlusta meira á börn og þiggja
þeirra sérfræðireynslu. Það hefur gengið mjög
vel á Íslandi og umboðsmaður barna, Salvör
Nordal, hefur komið sterk inn í starfið og setti
meðal annars upp Barnaþingið sem er alveg
einstakt. Ásmundur Einar Daðason, félags- og
barnamálaráðherra, hefur einnig gert réttindi
barna að forgangsverkefni og ég hlakka til að
sjá hvernig honum vegnar að hrinda sam-
hæfðum breytingum í gang.“
Hafa skoðanir og hugmyndir barnanna nýst
ykkur?
„Jesús minn, já! Ef við tökum dæmi af barni
sem hefur upplifað erfiðleika og farið í gegnum
kerfið, þá hefur það barn miklu meiri reynslu en
fullorðin manneskja sem aðeins hefur lesið um
slíkt. Það er bráðnauðsynlegt að börn fái að tjá
sig um það sem hefur komið fyrir þau. Þetta
hefur hjálpað okkur mikið. Í dag búum við ekki
til nýja löggjöf innan Evrópuráðsins á sviði
réttinda barna án þess að sækja álit barna sem
eru sérfræðingar á þessu sviði; hvort sem það
eru flóttamenn, börn með fötlun eða börn sem
orðið hafa fyrir ofbeldi. Börnin verða að fá að
vera hluti af lausninni.“
Brotið á flóttabörnum
Börnum á flótta hefur á síðustu árum fjölgað
verulega og hafa mörg Evrópuríki þurft að taka
á móti fjölda flóttabarna.
„Við reynum að tryggja að þau fái aðgang að
upplýsingum, dómstólum og fái að koma að
ákvarðanatöku. Að þeirra réttindi séu virt til
jafns á við önnur börn í því landi sem þau koma
til, en þau hafa rétt á verndun og stuðningi eins
og öll börn,“ segir Regína.
„Eðlilega geta ekki fyrstu löndin sem flótta-
menn koma til tekið á móti öllu þessu fólki og
því ættu löndin að skipta fólki á milli sín. En það
þarf auðvitað að reyna að leysa málin sem
fyrst,“ segir Regína og á við að erfitt sé fyrir
fjölskyldur að setjast að í nýjum löndum en fá
svo brottvísun.
„Það er verið að brjóta á börnunum. Þess
vegna er mikilvægt að taka ákvarðanir fljótt og
vel. Það er hagur allra. Börn þurfa að fá aðgang
að skóla og lífið tekur yfir. Oft er mjög flókið að
vísa fólki úr landi þegar það hefur aðlagast nýju
landi. En það er auðvelt að segja hvernig hlut-
irnir eiga að vera,“ segir Regína.
„Það sem við höfum verið að gera er að vinna
að tveimur verkefnum. Annars vegar höfum við
unnið að aldursgreiningu barna og hins vegar
að því að flóttabörn sem koma fái úthlutað for-
ráðamanni. Það eru mismunandi kerfi í gangi
en það er mjög mikilvægt að um leið og barnið
kemur í landið, fái það slíkan forráðamann. Það
voru alls konar mismunandi reglur í gangi
þannig að það er mikilvægt að samræma þær.
Þá hefur Evrópuráðið líka unnið mikla vinnu við
að forða flóttabörnum frá því að vera svipt frelsi
sínu eða jafnvel fangelsuð fyrir það eitt að hafa
farið yfir landamæri. Einnig er unnið að því að
styrkja kerfi þar sem fósturfjölskyldur taka
tímabundið að sér fylgdarlaus börn. Þetta er
gríðarlega flókinn og erfiður málaflokkur og
börn á flótta líða oft óbærilegar þjáningar. Við
getum ekki breytt öllu alls staðar en reynum að
velja verkefni þar sem stuðningur Evrópuráðs-
ins kemur sterkur inn fyrir aðildarríkin.“
Er ekki inni í sorginni
Regína er ánægð í vinnunni sem hefur leitt
hana víða um lönd og í fjölmörg gefandi verk-
efni.
„Þetta er svakalega skemmtileg vinna og
það er erfitt að ætla að hætta í þessum mála-
flokki. Þetta eru mikilvæg og verðug verkefni
og gaman að sjá þegar það verða breytingar,“
segir Regína.
Spurð um týpískan dag í vinnunni svarar
hún:
„Hér er enginn dagur eins. Ég held utan um
þessi þrjú teymi sem ég er með en þetta eru
um tuttugu manns. Ég starfa í Strassborg en
er líka með teymi í Búkarest í Rúmeníu, Kænu-
garði í Úkraínu og Kisínev í Moldóvu. Síðustu
sex mánuðir hafa auðvitað verið með breyttu
sniði vegna kórónuveirunnar en á týpískum
degi tek ég lestina hálftíma leið í vinnuna. Ég
fer þá yfir daginn en ég sé líka um fjármál og
starfsmannamál. Ég hitti teymin mín og fer yf-
ir mál vikunnar. Oft þarf ég að taka á móti
gestum á fundi, eins og ráðherrum og sendi-
herrum. Ég held framsögur og ræður á þing-
um og bý til verkefni, sæki fundi og margt
fleira. Við erum oft að reyna að hafa áhrif á
lagabreytingar og höfum þá samband við við-
komandi sendiherra og sérfræðinga í ríkjunum
okkar,“ segir Regína og segir þau alltaf að
reyna að hafa áhrif til góðs.
„Eins og með sakhæfisaldurinn í Bretlandi,
hann var átta ár og er nú tíu ár,“ segir Regína
og bætir við að þar mættu Bretar enn bæta sig.
Þyrmir aldrei yfir þig að hugsa um öll þessi
vandamál barna?
„Nei, aldrei. Ég er ekki að vinna í einstökum
málum og er því ekki inni í sorginni. Ég er á
lagalegu hliðinni og hugsa um hvað sé hægt að
gera til að breyta hlutum eða aðstoða. Ég hef
mikla yfirsýn og það er ofsalega skemmtilegt
að fá að taka þátt í teymum sem eru virkilega
að breyta hlutum.“
Barnahús er algjör gullmoli
Ef þú horfir yfir síðasta áratug, hvað hefur
áunnist í mannréttindum barna? Hverju ert þú
stoltust af?
„Mér finnst án nokkurs vafa ótrúlegt hvað
Barnahúsið hefur haft mikil áhrif. Evrópuráðið
hefur haft áhrif á það að þessi 47 ríki skilji út á
hvað þetta gangi og skilji hversu mikilvægt það
sé að hlustað sé á öll börn sem verða fyrir of-
beldi. Það hefur haft mikil áhrif og Lanzarote-
samningurinn styður þessa hugmynd. Þessi
samningur hefur gjörbreytt hvernig löggjöf
ríkja passar upp á að börn verði ekki fyrir kyn-
ferðislegu ofbeldi og hvað á að gera þegar það
gerist. Barnahús er algjör gullmoli og er í raun
ein flottasta útflutningsafurð Íslands. Nokkuð
sem fæstir vita af,“ segir hún og bætir við að ís-
lenska starfsfólk Barnahúss hefur ferðast víða
að kynna sína starfsemi og hefur Barna-
húsmódelið vakið athygli víða um heim.
„Mér finnst að íslenska ríkið og utanríkis-
ráðuneytið ætti að vera með þróunarverkefni
og setja meiri pening í að styrkja þetta. Það er
verið að setja á laggirnar svona hús víða og
mér finnst að Ísland ætti að vera meira í for-
svari fyrir þessu,“ segir hún.
Regína er í góðum tengslum við umboðs-
mann barna, Salvöru Nordal, félags- og barna-
málaráðherra, Ásmund Einar Daðason, starfs-
fólkið í Barnahúsi og Braga Guðmundsson sem
situr í barnarréttarnefnd Sameinuðu þjóðanna.
Regína segir það mikinn heiður fyrir Ísland að
eiga þar fulltrúa og segir Braga hafa unnið öt-
ult starf í þágu barna um langt skeið.
„Mér finnst alltaf gott að vinna með þessum
helstu aðilum sem styðja við réttindi barna á
Íslandi og ég er alltaf til staðar ef þau þurfa á
mér að halda og öfugt.“
Annað sem Regína segir standa upp úr þeg-
ar hún horfir til baka er breyting í hugs-
unarhætti.
„Mér finnst jákvætt að sjá þessa breytingu í
hugsunarhætti fólks að börn séu með mann-
réttindi og séu ekki eign foreldra sinna.“
Lokuð inni í þrjá mánuði
Sumarfrí Regínu á Íslandi er senn á enda þeg-
ar viðtalið er tekið og styttist í að hún fljúgi yfir
hafið til Frakklands. Mörg verkefni bíða á
borðinu og mörg vandamálin sem þarf að leysa.
„Ég vona að við getum haldið áfram að mæta
í vinnuna en við vorum lokuð inni í vor í tæpa
þrjá mánuði. Við vitum ekki hvernig haustið
verður og auðvitað hefur þetta hægt aðeins á
vinnunni. Við erum 2.000 manns sem vinnum
hjá Evrópuráðinu í fjórum byggingum og það
getur flækt málin,“ segir hún.
„Annars ætla ég að nota síðustu dagana hér
til að hitta vini, vandamenn og svakalega
skemmtilegu vinkonur mínar en ég er búin að
fara víða um landið í sumar. Svo þarf ég bara
að fara að ná í reykta laxinn og pakka!“
Regína skipulagði barnaréttarráðstefnu Evrópuráðsins í nóvember 2019. Adrien Taquet, barnamálaráðherra Frakklands, heldur framsögu.
Ljósmynd/Candice Imbert, Council of Europe
’Kynferðislegt ofbeldi á börn-um í gegnum netið er gjör-samlega að valta yfir allt. Þettaer faraldur í heiminum í dag.
Fullorðið fólk er að ná í börn á
netinu til þess að láta þau fækka
fötum og senda myndir af sér.
Þetta er oft alveg hrikalegt því
þessar myndir hverfa aldrei.
Evrópuráðssamningurinn um vernd
barna gegn kynferðislegri misbeitingu
og kynferðislegri misnotkun, eða
Lanzarote-samningurinn, krefst þess
að kynferðisafbrot gegn börnum sé
talið glæpsamlegt athæfi. Ráðið leggur
fram að ríki í Evrópu og víðar skuli
samþykkja sérstaka löggjöf og gera
ráðstafanir til að koma í veg fyrir kyn-
ferðislegt ofbeldi, til að vernda fórn-
arlömb og sækja til saka gerendur.
Lanzarote-nefndinni er falið að fylgj-
ast með því hvort aðilar innleiða í raun
í hverju ríki Lanzarote-samninginn.
Nefndin hefur einnig lagt sig fram við
að bera kennsl á góða löggjöf, góðar
venjur og starfshætti innan ríkja og
skipuleggur margs konar fræðsluheim-
sóknir, ráðstefnur o.fl. til að styrkja
alla vinnu í þeim tilgangi að vernda
börn gegn kynferðisofbeldi. Af hálfu Ís-
lands hefur Bragi Guðbrandsson setið
í og verið formaður nefndarinnar og í
dag er Hrefna Friðriksdóttir prófessor
nefndarmaður fyrir hönd Íslands.
Lanzarote-
samningur