Morgunblaðið - 23.10.2020, Blaðsíða 42

Álfheimum 74, 104 Rvk, sími 568 5170
Verið velkomin
Túnikur • Bolir • Blússur
Peysur • Ponsjó
Snyrtivörumerkin okkar eru:
M a d e i n I c e l a n d
HAUSTVÖRUR
Glæsilegar
komnar
42 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. OKTÓBER 2020
Ég hef verið 8-9
ára gamall þegar ég
byrjaði að sækja
sunnudagaskóla í Ak-
ureyrarkirkju hjá
séra Pétri heitnum
Sigurgeirssyni, þeim
ágæta manni. Þar
sem ég sat fremstur í
einum kirkjubekkn-
um var ég gerður að
svokölluðum bekkjar-
stjóra, sem fól í sér að halda ró í
bekknum og einnig að útdeila
biblíumyndum til krakkanna, en
þetta voru myndir af Jesú Kristi,
lærisveinum hans og fleirum. Mér
fannst þá, sem ungum dreng, mik-
il upphefð í því að mér skyldi vera
falið þetta embætti enda lagði ég
mig mikið fram og hef æ síðan
haldið minni sterku barnstrú sem
orðið hefur enn sterkari með aldr-
inum. Strax í æsku var ímynd mín
af frelsaranum Jesú Kristi ná-
kvæmlega eins og biblíu-
myndirnar sýndu hann – góðlegur
karlmaður með sítt hár og skegg,
fríður sýnum með glaðlegt andlit
sem geislar af – og er greypt í
huga minn.
Mig langar líka að koma hér að
annarri sögu, sem gerðist löngu
seinna á lífsleið minni. Svo er mál
með vexti að ég datt í það að
drekka áfengi í ótæpilegu magni
um 30 ára skeið og var það sem
kallað er túramaður, átti fjöl-
skyldu, konu og þrjár dætur, kon-
una á ég ekki lengur en dætr-
unum held ég. Þrátt fyrir
drykkjuskap minn komst fjöl-
skyldan bærilega af en það bjarg-
aðist vegna þess að ég rak mitt
eigið fyrirtæki. En nú var komið
nóg og eftir dvöl á Vogi oftar en
einu sinni án árangurs bauð með-
ferðarfulltrúi minn, góð kona,
Fríða Proppé, mér að koma mér í
framhaldsmeðferð í Vík á Kjal-
arnesi og þáði ég það. Það skipti
sköpum, því á Vík var og er
kannski enn lítil kapella sem ég
tileinkaði mér og heimsótti og átti
ágætar kyrrðarstundir með frels-
ara mínum Jesú Kristi, ímyndinni
af biblíumyndunum frá sunnu-
dagaskólanum í Akureyrarkirkju.
Síðan eru liðin nær 26
ár og hef ég ekki látið
áfengi inn fyrir mínar
varir síðan og því má
bæta við að ég hætti
neyslu tóbaks tveimur
árum síðar.
Váleg tíðindi
berast
Fyrir nokkru gerð-
ist það svo að nokkrir
kirkjunnar þjónar
stóðu fyrir birtingu
og áróðri sem fólst í
afskræmdum myndum sem áttu að
tákna frelsarann og voru í líki
stelpugopa með konubrjóst, mál-
aðar varir og kinnalit. Þessari af-
skræmingu var ætlað að höfða til
barna og allt í boði Agnesar bisk-
ups! Þvílík smán og ógeðslegheit
og ekki nóg með það, heldur var
skrípamyndinni klesst á stræt-
isvagn sem ók með þennan ófögn-
uð um borgina, trúlega í boði
borgarstjórans, Dags B.
Mér var ekki skemmt og varð
hugsað til biblíumyndanna frá
bernskuárum mínum. Að full-
orðið fólk, og þar að auki prest-
lært og kirkjunnar þjónar, skuli
leyfa sér það sem ég kalla guð-
last er með öllu óskiljanlegt og
það sem verra er; biskupinn yfir
Íslandi er þar í fararbroddi. Þó
er þarna fólk nafngreint sem ég
og fleiri hafa alla tíð haft lítið
álit á enda kemur það berlega í
ljós núna að því er ekki sjálfrátt
og ef Agnes biskup væri einhver
manneskja myndi hún skila
hempunni með hraði. Þetta fólk
fólk er heppið að búa í sæmilega
friðsömu landi án blóðsúthell-
inga, því minnast má á drápin í
Danmörku sem múslímar frömdu
vegna skopmynda af Múhameð
spámanni í blaði þar og þá þyrfti
enginn að kemba hærurnar.
Dæmalaus
vinnubrögð
kirkjunnar þjóna
Eftir Hjörleif
Hallgríms
» Að höfða til barna
með skrípamynd
sem á að tákna Jesú
Krist er ófyrirgefan-
legt.
Hjörleifur Hallgríms
Höfundur er eldri borgari
á Akureyri.
Í stuttum pistli í Mbl.
13.10. sl. sá Jón Steinar
Gunnlaugsson hrl.
ástæðu til að endur-
birta áskorun um að ís-
lensk yfirvöld færu að
lögum við alla meðferð
sakamála, væntanlega
að gefnu tilefni. Skatta-
mál falla undir sömu
lög og réttarfarsreglur
en það virðist of oft ekki
vera tilfellið í fram-
kvæmd.
Skattyfirvöld eiga það til að ganga
fram með offorsi og jafnvel lög-
brotum. Þeir sem lent hafa í slíkum
hremmingum geta borið um það að
vörnum verður gjarnan illa við komið
þar sem gild andmæli eru oft alger-
lega virt að vettugi. Kæruleiðir eru
útlátasamar og seinvirkar og engin
trygging fyrir því að nokkru réttlæti
eða sanngirni verði náð í hinu ís-
lenska réttarkerfi.
Það er dýrt svar fyrir fjárvana ein-
staklinga að menn geti bara leitað til
dómstóla með sínar ávirðingar eins
og viðkvæðið er gjarnan. Það grefur
undan réttaröryggi
þegar skattamálum er
hent illa unnum inn í
dómsali. Slæleg vinnu-
brögð innan skattkerf-
isins ásamt ríkri til-
hneigingu til að forðast
að líta til hagsmuna og
réttinda gjaldandans
eru of tíð og rannsak-
endur eftirláta öðrum
iðulega að taka á óunn-
um viðfangsefnunum.
Þannig verða til mál
sem snúast upp í harð-
sótta leit þolenda að
réttlæti en það hefði verið hægt að
forðast með vandaðri og sanngjarnri
fyrstu meðferð mála.
Löggiltir endurskoðendur eru und-
irseldir endurmenntun og gæðaeft-
irlit þótt verkefni stéttarinnar snúist
að stærstum hluta eingöngu um fjár-
muni. Rannsakendur skattamála fara
í raun með fjármál, líf og heilsu borg-
aranna sem og æru þeirra en búa
samt ekki við samsvarandi aðhald eða
eftirlit. Það er auðvitað ljótt til frá-
sagnar en í erfiðustu tilfellunum
þyrfti hluti af gæðaeftirliti að vera í
formi heyrnar- og sjónprófa.
Það grefur einnig undan réttar-
öryggi borgaranna hve langur tími
fer í rannsóknir. Kerfið er líka stíflað
af málum sem ættu ekki að eiga
þangað erindi. Það sem reyndur end-
urskoðandi gæti leyst á nokkrum
klukkutímum getur tekið vikur eða
mánuði hjá rannsakendum með
minni reynslu og menntun. Þetta er
einföld staðreynd, ekki skætingur í
garð rannsakenda, en sumir gera sitt
besta.
Iðulega blasa við niðurstöður í
skattalegri úrlausn meintra undan-
skota sem getur verið mjög erfitt og
tímafrekt að vinna úr. Sektum er iðu-
lega beitt af ýtrustu hörku og mis-
kunnarleysi þótt aðeins sé um heim-
ildarákvæði til sekta að ræða. Hér er
rætt um skattinn, skattrann-
sóknastjóra og yfirskattanefnd. Dóm-
stólar verða síðan að teljast hallir
undir þá niðurstöðu sem hið sérfróða
opinbera skattkerfi hefur komist að
með réttu eða röngu. Það verður síð-
an torsótt fyrir gjaldendur að fá heið-
arlega og réttláta niðurstöðu en
sýkna þýðir ekki að skaðinn verði
bættur svo neinu nemi þótt stór-
felldur sé.
Dómstólar ala þannig á óviðunandi
framkomu rannsakenda og þótt sum
mál eigi þangað ekkert erindi er það
látið óátalið að virðist. Umkvartað
álag á dómstóla verður að skoða í
þessu ljósi.
Svo er að sjá að stofnanir sem fara
með ákæruvald byggi ákærur of oft
að stofni til á grautfúnum rann-
sóknum og vinna þá ekki sín lög-
boðnu störf að leggja sjálfstætt mat á
sakarefni. Að hluta til er vandamálið
vanþekking á fjármálagjörningum og
því er mögulega látið skeika að sköp-
uðu og dómstólum í raun ætlað að
leysa viðfangsefnið. Ákæra fyrir pen-
ingaþvætti er nú í tísku án gefinna til-
efna að virðist.
Dæmi er um úrlausn Hæstaréttar
árið 2005 (#344) þar sem rétturinn
var af einbeittum ásetningi sleginn
valkvæðri blindu á nokkur gildandi
ákvæði tekjuskattslaga. Skattþegnar
sem fóru nákvæmlega að lagatext-
anum urðu lögbrjótar fimm árum síð-
ar. Lagatextinn lítilsvirtur hangir
enn í viðkomandi greinum lagasafns-
ins sýnilegur öllum nema þáverandi
meirihluta Hæstaréttar en er vænt-
anlega marklaus við svo búið. Var þó
engin þörf á að auka óreiðuna.
En vænt afleiðing er að einstakir
skattþegnar hafi í framkvæmd und-
irstofnana sætt skattlagningu sam-
kvæmt hinum illa sýnilegu lagagrein-
um en aðrir ekki. Í dómi Hæstaréttar
hefur einn skattþegn verið tekinn út
fyrir sviga og mátt sæta því að vera
dæmdur að geðþótta Hæstaréttar,
aðrir sleppa með að fara nákvæmlega
að skýrum lagatextanum.
Hér spila einnig inn í of flókin og
stagbætt skattalög sem þurfa yfir-
halningu og ætti að vera kominn tími
til að staldra við og fara yfir verklag
skattyfirvalda í leiðinni. Knatt-
spyrnan er komin réttarkerfinu
mörgum skrefum lengra í heiðarlegri
nálgun undir kjörorðinu: Sanngjarn
leikur (Fair Play). Marklínutækni er
þar tilfallandi notuð til að finna út rétt
og rangt, ekki í réttarkerfinu. Slíka
tækni mættu yfirmenn viðkomandi
stofnana gjarnan taka upp.
Skattkerfi á þröminni
Eftir Jón Þ.
Hilmarsson »Dómstólar verða síð-
an að teljast hallir
undir þá niðurstöðu sem
hið sérfróða opinbera
skattkerfi hefur komist
að með réttu eða röngu.
Jón Þ.
Hilmarsson
Höfundur er endurskoðandi.
jon@vsk.is
Árið 2013 var hluti
af samkomulagi sem
ríkið og Reykjavík-
urborg gerðu með sér
að lækka þyrfti hæð
trjáa sem vaxið höfðu
upp í aðflugslínu flug-
brautar 31 á Reykja-
víkurflugvelli í flug-
öryggisskyni, en
vegna trjánna þurfti
að hækka óþægilega
aðflugshalla flugvéla í aðflugi að
brautinni.
Við þetta samkomulag spratt
fram óvígur hjálpræðisher trjávina
sem mótmæltu þessarri ósvinnu og
kröfðust þess að trén fengju að lifa
óáreitt.
Var skjaldborg slegið um trén og
drógu menn hvergi af
sér að lýsa vandlæt-
ingu sinni á þessu
óhæfuverki.
En nú hún Snorra-
búð stekkur er stjórn-
endur Reykjavíkur-
borgar hafa ákveðið að
herja á Öskjuhlíðar-
trén með gerð göngu-
og hjólreiðastígar of-
arlega í Öskjuhlíð und-
ir glysnafninu Perlu-
festi. Nú skal höggva
tré og annað fyrir
þessa framkvæmd þrátt fyrir mót-
mæli þeirra sem mest stunda
göngu og hjólreiðar í Öskjuhlíðinni
sem vilja að núverandi nátt-
úrustígar haldi sér og aðrir ekki
lagðir.
Allt í einu eru trén í Öskjuhlíð
orðin vinalaus, hjálpræðisherinn
horfinn á braut, skjaldborgin hrun-
in og í trjávinum heyrist hvorki
hósti né stuna.
Eina og veika von trjánna í
Öskjuhlíðinni er að stjórnendur
Reykjavíkurborgar dragi lappirnar
við að hefja skógarhöggið eins og
þeir hafa gert vegna trjánna í að-
flugslínu flugbrautarinnar á
Reykjavíkurflugvelli.
Vinalausu trén í Öskjuhlíð
Eftir Jakob
Ólafsson »Eina og veika von
trjánna í Öskjuhlíð-
inni er að stjórnendur
Reykjavíkurborgar
dragi lappirnar við að
hefja skógarhöggið.
Jakob Ólafsson
Höfundur er flugstjóri og
skógarbóndi.