Lögmannablaðið - 2018, Síða 24

24 LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 04/18
PENINGA­
ÞVÆTTI KEMUR
LÖGMÖNNUM VIÐ
Með peningaþvætti er almennt átt við það þegar reynt er að
hylja uppruna fjármuna, sem aflað er með refsiverðum hætti,
svo fjármunanna virðist hafa verið aflað á lögmætan hátt og
nota megi þá í löglegum viðskiptum án grunsemda. Þannig
vilja brotamenn sem hagnast hafa t.d. á fíkniefnasölu,
ránastarfsemi, vændi, mansali eða fjársvikum finna leiðir
til að þvætta hagnaðinn þannig að uppruni hans verði
ekki augljós og þeir geti notað hagnaðinn í hefðbundnum
viðskiptum í hinu löglega fjármálakerfi.
Skilgreiningu hugtaksins er að finna í 1. tl. 1. mgr. 3.
gr. laga nr. 64/2006 um aðgerðir gegn peningaþvætti
og fjármögnun hryðjuverka [Hér eftir pþl]: Þegar
einstaklingur eða lögaðili tekur við eða aflar sér eða
öðrum ávinnings með broti sem er refsivert samkvæmt
almennum hegningarlögum eða öðrum lögum. Einnig
þegar hann umbreytir slíkum ávinningi, flytur hann, sendir,
geymir, aðstoðar við afhendingu hans, leynir honum
eða upplýsingum um uppruna hans, eðli, staðsetningu,
ráðstöfun eða flutningi ávinnings eða stuðlar á annan
sambærilegan hátt að því að tryggja öðrum ávinning af
slíkum refsiverðum brotum. Verknaðurinn er svo lýstur
refsinæmur í 264. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940
[Hér eftir hgl.].
Lögmenn þekki skyldur sínar
Peningaþvætti kann helst að varða lögmenn á tvo vegu.
Annars vegar þurfa þeir að vera meðvitaðir um hættuna
á því að gerast beinlínis sjálfir sekir um peningaþvætti,
svo sem með því að taka við greiðslum fyrir veitta
lögmannsþjónustu, eða með því að taka við fjármunum
í eigu umbjóðanda til varðveislu á fjárvörslureikningi,
þegar uppruni fjármunanna er ávinningur af lögbroti
skjólstæðings (eða annars aðila). Í þessu samhengi er vert
að taka fram að með ávinningi er þó ekki eingöngu vísað
til reiðufjár eða annars konar hefðbundinna greiðslumiðla,
heldur hvers kyns hagnaðar og eigna, hverju nafni sem
nefnast, þ.m.t. skjala sem ætlað er að tryggja rétthafa
aðgang að eignum eða öðrum réttindum sem meta má til
fjár, fasteigna, bifreiða og listaverka. Með aðstoð við sölu
fasteignar, sem umbjóðandi hefur eignast á ólögmætan
hátt, gæti lögmaður þannig gerst sekur um peningaþvætti
samkvæmt verknaðarlýsingu hgl. (gáleysi dugar til, skv. 4.
mgr. 264. gr. hgl., en refsiramminn þrengist verulega frá
þeim sem er settur í 1. mgr., vegna ásetningsbrota).
Hins vegar verða lögmenn að þekkja þær skyldur sem
sérstaklega eru á þá lagðar í peningaþvættislögunum. Lýtur
grein þessi einkum að þeim skyldum, auk þess að víkja að
þeim breytingum helstum sem gera má ráð fyrir að verði
þar á, með nýjum lögum um aðgerðir gegn peningaþvætti
og fjármögnun hryðjuverka, en frumvarp til þeirra hefur
verið lagt fram á þingi og ráðgert er að ný lög taki gildi í
ársbyrjun 2019.
Samkvæmt gildandi lögum, f­lið 1. tl. 1. mgr. 2. gr., falla
lögmenn og aðrir lögfræðingar undir gildissvið laganna
í þeim tilvikum sem þar eru upp talin, þ.e. annars vegar
þegar þeir sjá um eða koma fram fyrir hönd umbjóðanda síns
í hvers kyns fjármála- eða fasteignaviðskiptum og hins vegar
ALDÍS BJARNADÓTTIR OG
ANNA RAGNHILDUR HALLDÓRSDÓTTIR