Hinsegin dagar í Reykjavík - aug. 2008, Side 42

Þórir sneri aftur
heim til Íslands og
starfaði við ýmis-
legt, en hélt svo til
Bretlands upp úr
1950. Hann kann
margar sögur af
lífinu í London á
þeim árum, hann
eignaðist vini
sem hann ræktar
enn og kynntist
skemmtistöðum
homma á tímum
kúgunar og hræðslu. Og þar sá hann karl-
menn dansa saman í fyrsta sinn í lífinu.
Frjálslyndið náði þó ekki lengra en svo að
þegar gestirnir í AMB-klúbbnum freistuðust
til að dansa vangadans þá stormaði „the
hostess“ út á gólfið, fyrirferðarmikill karl-
maður með kvenmannshatt á höfði, og skildi
menn að. Um tíma bjó hann og starfaði hjá
bresku vinafólki í Edinborg sem rak þar hótel
og sú borg er í miklu uppáhaldi hjá honum.
En aftur sneri Þórir heim til Íslands.
Í fyrsta sinn sem ég fer á Borgina eftir
heimkomuna svífur á mig ungur maður,
horfir fast í augun á mér og segir: „Lulu is
back in town.“ Ég fer allur hjá mér, hver
fjandinn er þetta, síðan hvenær hef ég verið
kallaður Lulu? „Æ, láttu ekki svona,“ sagði
þá kunningi minn sem var með mér. „Þeir
eru að spila lagið inni í sal – Lulu is back
in town.“
Ég hef lengi verið kölluð Tóta
Það er ástæða fyrir því hvers vegna mér er
þetta svona minnisstætt. Það hefur lengi
verið lenska hjá hommunum að kvenkenna
vini sína. Upphaflega var þetta hluti af
laumuspilinu, ef einhver heyrði þá tala
saman, hlaut sá hinn sami að halda að þeir
væru að spjalla um stelpur. En svo varð
þetta bara hluti af menningunni og mörg
kostuleg nöfn urðu til, lafði Ragnheiður,
Malla milljón, Bella í glugganum, og enn
verða til ný nöfn. Ég hef lengi verið kölluð
Tóta, og nafnið var meira að segja bundið
í dýran kveðskap þegar ég varð 75 ára. Ég
læt það svo sem kyrrt liggja, en þessi siður
hefur alltaf farið í taugarnar á mér, það er
heldur niðurlægjandi að karlmenn skuli ekki
virða skírnarnöfnin sín, eiginlega óvirðing við
karlmennskuna.
Kannski minnir þetta mann á þá staðreynd
að margir okkar strákanna voru óttalega
kúgaðir. Þeir kúguðu sjálfa sig og létu
aðstæðurnar kúga sig. Til dæmis voru ýmsir
oft þjáðir og þjakaðir af þessum giftu mönn-
um sem vildu okkur. Á þessum tímum gengu
flestir í hjónaband því þeir kunnu engin ráð,
sáu engan valkost. Og hvað höfðu þeir svo
að gefa hommunum? Þeir vildu líkama okkar
en höfðu oftast ekkert að bjóða á móti nema
kynlíf, sjaldan félagsskap og vináttu. Eftir
að hafa verið með þeim lá við
að maður yrði að sverja við
Biblíuna að segja engum frá.
Þetta var hörmung.
Auðvitað vissu eiginkonurnar
hvað um var að vera, en um það
var víst aldrei talað. Og stundum
gat þetta tvöfalda líf tekið á sig
myndir sem eru lyginni líkastar.
Einu sinni voru tveir kunningjar
mínir við skál bakatil eftir lokun
í búð við Lækjargötu sem móðir
annars þeirra átti. Þeir voru komnir
þar upp á borð í ástarleik þegar
eiginkona annars þeirra birtist í dyr-
unum með þessum orðum: „Hættið
þessu fikti strákar og komið heim í
súpu!“
Það þarf einn til að þekkja annan
En Þórir man líka eftir mörgum upp úr miðri
öldinni sem báru höfuðið hátt og báðust ekki
afsökunar á neinu. Einn þeirra var Kjartan
Brandsson dömuklæðskeri og mikið glæsi-
menni sem var lengi í Danmörku en fluttist
heim um miðja öldina og bjó í Hafnarfirði.
Einhver tíma var það að einn af heldri
borgurunum í Hafnarfirði bauð til veislu
og þar var Kjartan, sagði hann mér. Þarna
var fólk að skemmta sér í tveimur stórum
stofum, 60–70 manns. Þá vindur bróðir
frúarinnar sér að Kjartani og segir: „Þeir
segja að þú sért sódó.“ Kjartan leit upp og
sagði: „Já, er það? Þá skulum við takast í
hendur, því mér hefur verið sagt að það þurfi
einn til að þekkja annan.“ Um leið hugsaði
Kjartan með sér að nú hefði hann gengið
lengra en samkvæminu þóknaðist og bjóst
við að enginn myndi yrða á hann það sem
eftir væri kvöldsins. En það
var nú öðru nær. Til
hans streymdi fólk, alþingismenn og fínir
borgarar, tók í höndina á honum og kynnti
sig. Allt í einu var hann orðinn miðdepillinn í
samkvæminu og botnaði ekki neitt í neinu.
Þessir menn bjuggust svo oft við því
versta og lentu í þá í alls konar sjálfheldu.
Svo voru það hinir sem sigldu í gegnum lífið
eins og þeim var eðlilegast. Og þeir voru til
og þeir voru býsna margir, þessir hugrökku
strákar í Reykjavík á sjötta og sjöunda
áratugnum, hver í sinni einkauppreisn. Einn
þeirra var Haukur Hafstein, greindur og
glæsilegur og alltaf óskaplega vel klæddur.
Með mikið ljóst hár og þetta stóra nef. Hann
var áberandi í bænum þar til hann hvarf til
útlanda og bjó þar alla tíð síðan. Ísland var
of lítið fyrir hann.
Teknir á teppið
Þannig var það líka með vin minn Jóhann
Gestsson rakara – Möllu milljón. Hann fór
sinna ferða án þess að spyrja kóng eða
prest og var alveg einstaklega listrænn
maður. Hann saumaði út, málaði og klippti
vel, sérstaklega með skærum. Hann tróð upp
Þórir með vinum sínum vestanhafs,
þeim Charley, Fred og Ken.
42
Fred og Þórir á
ströndinni með
ónefndum féla
ga.