Bæjarins besta - 02.11.2006, Blaðsíða 4

FIMMTUDAGUR 2. NÓVEMBER 20064
Fasanarækt í frístundum
Það er ýmislegt sem fólk
finnur sér til dundurs og dægra-
dvalar og alltaf gaman að
fylgjast með þegar að nýir
hlutir bætast í flóruna.
Jóhann Ólafson er einn
þeirra sem valið hefur að fara
ótroðnar slóðir í þessum efn-
um og hefur komið sér upp
fasanarækt í Engidal. Þess má
til gamans geta að ekki ómerk-
ari manneskja en sjálf popp-
drottningin Madonna er ein
þeirra sem ræktar fasana á bú-
garði sínum í Bretlandi. Ég
tók hús á Jóhanni og fasönun-
um til að kynna mér málið
betur.
–Fasanar eru ræktaðir út í
hinum stóra heimi í stórum
mæli til að sleppa þeim, svo
ævintýraþyrstir veiðimenn
geti farið og náð sér í nokkuð
auðfengna bráð. Þetta er sport-
veiðimennska, þar sem ein-
göngu er verið að eltast við
hanana, en þeir eru mun stærri
en hænurnar og eru einstak-
lega fallegir fuglar. Þeir eru
litskrúðugir með myndarleg,
löng stél. Hænurnar eru ekki
ósvipaðar stórum rjúpum, en
þær eru í felulitunum eins og
margur kvenfuglinn.
Þetta eru harðgerðir fuglar
og geta þolað mikið frost.
Ungarnir eru aftur á móti af-
skaplega viðkvæmir og það
má varla detta á þá vatnsdropi,
þá eru þeir dauðir. Hanarnir
geta verið grimmir og það
þýðir til dæmis ekki að unga
út í kringum þá, þeir drepa
bara ungana.
Fasanar eru af hænsnfugla
ætt og eru nánustu ættingjar
þeirra Kalkúnar, skógarhænur
og akurhænur. Ein stór ræktun
er á landinu á Höfn í Horna-
firði og er fuglinn þar ræktað-
ur til slátrunar.
Fasanar þykja herramanns-
matur og það má sjá æ fleiri
veitingahús státa af honum á
matseðli sínum. Eins og af
öðrum fugli eru bringurnar
vinsælastar en það má vel nota
annað kjöt af honum eins og
læri. Fuglinn er stór og það er
matur fyrir svona eins og fjór-
ar manneskjur af hverjum
fugli.
„Það er búið
að rækta fasana á Íslandi í
u.þ.b tvo áratugi. Fyrstur til
að flytja þá inn var maður að
nafni Skúli Magnússon sem
lést úr krabbameini fyrir
nokkru síðan,.hann var leið-
sögumaður og hafði um árabil
verið að leiðsegja veiðimönn-
um bæði við veiðar á hreindýr-
um og rjúpu. Hans sýn var að
sleppa fasönum í kjarrskóg á
Tókastöðum rétt fyrir utan
Egilsstaði og vann hann að
því að stækka skóginn og
hafði hugsað sér að koma
þangað með sína ferðamenn.
Heldurðu að það væri ekki
flott að vera hér með nokkra
fugla inn í Tunguskógi til að
leyfa krökkunum að fara í fas-
analeit. Af þessum uppruna-
lega stofni eru núna allavega
komnir hér á landi 10 – 15
kynslóðir af fugli“
– Hvað vakti áhuga þinn á
fasanarækt?
„Jóhann var kunningi minn
og ég vissi auðvitað af því að
hann væri að flytja fuglinn
inn. Ég keypti af honum nokk-
ur stykki til að hafa á boðstól-
um í matarklúbb. Síðan sá ég
auglýsingu í Bændablaðinu
þar sem verið var að auglýsa
fugla til sölu og ég hringdi og
sló til. Ég keypti mér fimm
fugla, fjórar hænur og einn
hana.“
–Nú þegar er búið að bætast
nokkuð við stofninn og for-
vitnilegt að vita hvaða fram-
tíðar áform Jói er með varð-
andi fuglana.
„Núna í janúar verð ég að
gera upp við mig hvort ég
ætla í einhverja alvöru með
ræktunina eða hvort ég ætli
bara að vera að þessu fyrir
sjálfan mig. Maður þarf bara
að finna réttu útungunarvélina
til að ná góðri prósentu í
útungun. Núna vorum við að
ná þetta um 25-35% en úti eru
þeir að ná allt að 80%. Sá sem
er með stærstu ræktunina hér
er að ná svona 35-50%. Miðað
við að stefna á það að fá góða
útungunarvél þá á ég von á að
við getum farið í svona 50-
60%. Ef að það gengi eftir
getum við verið með 350-500
fugla strax næsta vetur. Það
eru geggjaðir möguleikar í
þessu. En ég segi að ef maður
ætlar að gera þetta af
fagmennsku þá
h l j ó t a
m e n n
að vilja setja
þetta þannig upp
að þeir framleiði
allavega fimm eða tíu
þúsund fugla á ári.
Hænurnar liggja á 15-20
eggjum sjálfar en ef týnt er
undan þeim geturðu verið að
fá á bilinu 70-100 egg á tíma-
bilinu frá apríllokum til ágúst-
loka. Það er möguleiki á að
láta þær verpa yfir vetrartím-
ann með sérstökum ljósum,
þannig að maður blekki þær
og láti þær halda að það sé
sumar.“
–Hvernig þarf rýmið fyrir
fuglana að vera?
„Þetta þarf eiginlega að vera
þrískipt. Fyrst rými fyrir hæn-
urnar þar sem þær liggja á og
maður getur komið tvisvar til
þrisvar á dag til að týna undan
þeim. Síðan með ungana þá
þarf maður helst að hafa lakk-
að gólf og 15 stiga hita til að
hafa þá allavega fyrstu vikuna,
út af því að þeir drepast stund-
um bara við það eitt að vera
til. Kafna undir hver undir öðr-
um, því þeir safna sér saman í
bunka og þeir drepast bara
við að hafa óvart verið neðst í
bunkanum. Þegar við smíðuð-
um úti stíuna hérna hinu meg-
in, þá tókum við rafmagnið
af. Fuglarnir öskruðu svoleið-
is og djöfluðust þangað til að
rafmagnið var komið aftur á.
Um leið og rafmagnið og hit-
inn komust á aftur snarþögn-
uðu þeir. Þriðja rýmið er svo
fyrir fullorðna fugla.“
– Blaðamaður veltir fyrir
sér hvort að þetta væri ekki
flott viðbót fyrir skotveiðifólk.
„Jú þú sérð það að til dæmis
með rjúpuna Þá var verið að
veiða í fyrra 70.000 fugla og í
ár er svo leyft að veiða 40.000.
Það væru eflaust margir til-
búnir að borga vel fyrir að fá
að komast í nokkurra daga
fasanaveiði. “
–Er það þá yfirleitt fólk í
einhverjum veiðiklúbbum
sem helst hefur aðgang að því
að veiða þá úti í heimi?
„Nei, það er fyrir hvern sem
kaupir sér veiðileyfi. Dæm-
ið er að þegar búið er að
þreskja kornakra
hjá bændum þá koma þeir með
fasanana og sleppa þeim.
Þeim er svo sem líka sleppt á
villta jörð en hanarnir sækja
mikið inn á þessa akra, því
þar er svo mikið af korni.
Síðan er veiðileyfið sett
þannig upp að það eru litlir
hópar manna, svona í mesta
lagi sex sem fara með leið-
sögumanni, sem í flestum til-
fellum hefur með sér hund, á
stykki sem þeim hefur verið
úthlutað og þeir dreifa sér um
svæðið. Ef fuglinn heyrir ein-
hvern nálgast þá flýgur hann
upp og er skotinn. Þú þarft
ekkert að vera að stressa þig
því þeir fljúga ekkert hratt. Á
einum stað kostar til dæmis
veiðileyfið 1100 dollara eða
(77.000 ISK) fyrir svona
þriggja daga veiðitúr. Ma-
donna rukkar gott betur fyrir
veiði á sínu landi en hún er að
rukka 1,3 milljónir á dag. “
–Hvað er verðið á fuglin-
um?
„Það fer eftir því hvort mað-
ur er að kaupa þá lifandi eða
dauða. Ég tildæmis kaupi
stykkið á tæplega átta þúsund
kall, en dauðir eru þeir kannski
að fara á 4000-5000 kall.“
–Hvernig ætli svo þessar
skepnur skynji?
„Þær eru afskaplega vitlaus-
ar. En það er ýmislegt sem
þær gera eins og um leið og
það fer að dimma þá fara þær
upp á prik og rör sem eru hátt
uppi, þær sofa svo á prikunum.
Þetta er þeim eðlislægt.“
– Eftir að hafa skoðað full-
orðnu fuglana fórum við og
kíktum á yngri kynslóðina, þar
voru fuglar sem komnir voru
vel á legg. Ég spurði Jóa hve-
nar þessir fuglar væru fæddir?
„Fyrstu ungarnir hjá okkur
í ár komu 20. maí en þeir
drápust nú, ég get
trúað því að
flesti þeirra
sem hér eru
hafi komið
svona eins
og fyrstu vik-
una í júní.
– Eru
það þá mest
eins og árs-
gamlir fuglar
sem verið er að
sleppa?
„Allt frá sex
mánaða fugli er sleppt
úti.“
Framtíðarsýnin
„Ég sé fyrir mér að fasana-
kjötið verði bara selt ferskt og
fuglinn alinn á góðu fæði til
að gera kjötið sem bragðbest.
• Miðað við reynslu frá nálægum löndum má telja
öruggt að fasanaleysingjar munu reyna varp á Íslandi
verði þeim sleppt.
• Ólíklegt er að fasanar geti myndað sjálfbæra villta
stofna hér á landi.
• Litlar líkur eru á því að fasanar muni dreifast í
nokkru magni um landið út frá sleppistöðum.
• Suðurland er líklegasta svæðið þar sem fasanar
gætu hjarað hér á landi, t.d. þar sem kornakrar eru í
bland við bithaga ásamt með limgerðum og trjálundum.
• Ólíklegt er að fasanar hér muni keppa við rjúpu
um fæðu og rými en þeir gætu borið sjúkdóma og
sníkjudýr í íslenska náttúru, m.a. úr hænum.
• Samkvæmt alþjóðasamningum sem Ísland er aðili
að gilda ströng skilyrði við innflutning og sleppingar á
dýrum út í villta náttúru.
Náttúrufræðistofnun Íslands mælir því gegn þessari
tilraun á þeim forsendum að ekki beri að leyfa stór-
felldar fasanasleppingar hér á landi. Stofnunin leggur
einkum áherslu á að fasanar geti opnað sýkingarleið
fyrir margvísleg sníkjudýr úr hænum yfir í villta fugla
og að um sé að ræða framandi tegund í íslenskri nátt-
úru sem ströng alþjóðleg náttúruverndarákvæði ná
yfir.
Á vef Náttúrufræðistofnunar
Íslands var að finna eftirfarandi:
Heldurðu að það væri ekki
flott í framtíðinni ef þetta gæti
verið fasanasvæði, þar sem er
hægt að komast í veiði á fugli,
borða á veitingastöðum sem
sérhæfa sig í matreiðslu á fas-
ana. Þú getur bara séð þetta
víðsvegar um Bandaríkin og
Kanada að þar eru fullt af litl-
um fyrirtækjum sem sérhæfa
sig algjörlega í einhverju sem
snýr að fasönum með einum
eða öðrum hætti. Til dæmis
við sultuframleiðslu þar sem
er sultukrukka með mynd af
fasana og þessi sulta ætti því
að vera ljómandi fín borin
fram með kjötinu. Ég sé þetta
sem mikla möguleika fyrir
ferðaþjónustuna, þar sem það
væri að koma fullt af fólki inn
á svæðið og það þarf að borða
og taka bensín og þar frameftir
götunum.Þetta fólk fer svo
aftur heim og talar fallega um
svæðið, þetta getur ekki verið
slæmt.“
Jói sagði það ekki vera auð-
sótt mál að fá til þess heimild
á Íslandi að sleppa fasönum.
Blaðamaður kannaði til gam-
ans hvað hefði verið reynt í
þeim efnum og lætur fylgja
með smá klausu:
Áhugamál
Jóhann Ólafson, fasanaræktandi á Ísafirði.
44.PM5 5.4.2017, 13:034