Vinnan - 01.03.1943, Qupperneq 14
beint til Adolfs Hitlers og Kvislings. En beri frjálshuga
menn hinn efra skjöld í þessari allsherjarviðureign,
verða Noregsmenn engir bónbjargarmenn, heldur aðili
nýrrar heimssköpunar, og mun sízt skorta peninga.
Þannig hafði Finnlandssöfnunin, þrátt fyrir allt, þann
kost umfram Noregssöfnunina, að safnféð komst á á-
kvörðunarstað jafnóðum og varð að gagni sem bein
þátttaka íslendinga í herkostnaði fasista, meðan Nor-
egsféð má ekki fyrir neinn mun koma Norðmönnum að
gagni í þeirra stríði. Þó er skylt að geta hér virðingar-
verðrar undantekningar, en það er fúlgan, sem íslenzkir
rithöfundar og skáld lögðu fram til Norðmanna. Mitt
í stríði því, sem sálufélagar fasista háðu hér á íslandi
gegn andanum, og meðal annars lýsti sér í líkamlegum
ofsóknartilraunum yfirvaldanna gegn skáldum landsins
(hungurrefsingarnar frægu), lagði þetta félag fátæk-
ustu og úthrópuðustu stéttar þjóðarinnar fram til Norð-
manna upphæð, sem var nokkrum þúsundum króna
hærri en sú, sem stærsta arðránsfyrirtæki landsins og
hið mesta stríðsgróðafélag lagði í Noregssöfnunina. Og
meðan aðrir hvötuðir Noregssöfnunarinnar ákváðu að
leggja safnféð í sjóð til greiðslu að stríðslokum, af-
hentu íslenzkir rithöfundar sitt framlag Hákoni kon-
ungi til ágóða fyrir þann málstað, sem einn skiptir máli
í svip, baráttu þá, sem Noregsmenn heyja með öðrum
góðum mönnum fyrir frelsi heimsins.
Hin þriðja söfnun, sú sem nú er hafin að tilhlutun
verklýðsfélaganna til ágóða fyrir Rauða kross Ráð-
stjórnarríkjanna, sameinar ýmsa kosti beggja hinna
fyrri, án þess að hafa galla þeirra: Finnlandssöfnunar-
innar að því leyti, sem safnféð verður látið koma að
notum í því stríði, sem er orsök söfnunarinnar og rétt-
læting; Noregssöfnunarinnar að því leyti, sem þessi
síðasta er einnig fram knúin af samúð við góðan mál-
stað.
í þessari söfnun til handa Rauða krossi Ráðstjórnar-
ríkjanna viljum vér, ásamt öðrum frjálshuga mönnum,
gjalda þökk vora þeirri þjóð, sem ein var þess um
komin að stöðva morðvagn fasista. I Ráðstjórnar-
söfnuninni hyllum vér það afl, sem var þess ekki
aðeins megnugt að verja sitt, heldur mun hefja til
sigurs og gera ógleymanlegt hetjuljóð baráttu þeirra
þjóða, sem þrátt fyrir allar fórnir sínar og dáðir mundu
annars ekki hafa eignast annað eftirmæli en vae victis
— vei hinum sigruðu. Söfnunin leiðir í ljós, að vér
skilj um einnig, hvar vér værum sj álfir komnir, ef Rauði
herinn hefði ekki verið hlutverki sínu vaxinn, en sigur
fasistanna orðið alger á meginlandinu í austri sem
vestri: varnir Ráðstjórnarríkjanna bilað eins og Pól-
lands og Frakklands, Hitler setzt í Kreml sem herra
Rússlands, Ukraínu, Kákasíu, Kasakstans og Síberíu,
sameining orðið í Mongólíu og Indlandi á herjum fas-
ista og hinna japönsku heimsvaldasinna, og svo fram-
vegis.
Fyrir þrem árum gengu hér um stræti Reykjavíkur
þýzkir menn, kunnáttumenn í götubardögum, sem áttu
um leið og opinber þýzk landganga yrði hafin að vinna
Reykjavík innan frá í félagi við meðlimi Reykjavíkur-
deildar fasistaflokksins þýzka, Gau Reykjavík. íslend-
ingar höfðu verið narraðir til að draga þessa peyja hér
á land, eftir að þeir höfðu sökkt skipi sínu Bahia Blanca
fyrir vesturströndinni, flytja þá síðan sem volaða skip-
hrotsmenn til Reykjavíkur og sjá þeim þar fyrir gisti-
vist. Hér gekk þá einnig um götur sætur maður, sem
gaf heldra fólki blóm á afmælum, hinn alþjóðlegi fas-
istaforingi, kókaínsmyglari og bófi Gerlach, maðurinn
sem átti að takast á hendur stjórn landsins eins og Ter-
boven í Noregi, og í mátulegri fjarlægð frá honum ann-
ar blómagjafi, sem Þjóðverjar sjálfir voru þó svo ó-
feimnir að kalla Gyðing, Gestapóagentinn Scheiter.
Hann hélt bók yfir „grunsamlega“ íslendinga, þar á
meðal skáld og menntamenn, sem eftir valdatökuna átti
síðan að fela hinni öruggu umsjá þýzku fangabúðanna.
Gerlach, sem auðvitað var doktor, hafði í skýrslum sín-
um til þýzku stj órnarinnar lýst okkur íslendingum svo
með læknisfræðilegum myndugleik, að við værum upp
til hópa andlega og líkamlega úrkynjaður trantaralýð-
ur, sem ekki verðskuldaði annað en eyðingu, svo ekki
er bein ástæða til að gera ráð fyrir að hann hefði hætt
að láta blómin tala yfir þessum vesala kynflokki eftir
að hann var kominn hér í húsbóndasess og átti að fara
að stjórna fangelsunum og aftökum íslenzkra manna.
Hinn opinberi formaður Hitlers fvrir Gau Reykjavík víl-
aði ekki heldur fyrir sér að hóta einum helzta fulltrúa
íslenzkrar menningar lífláti „innan fárra daga“ upp í
opið geðið og undir votta á opinberu veitingahúsi hér í
Reykjavík í aprílbyrjun 1940. Þeir sem haft hafa á-
stæður til að kynna sér skjöl þau og skýrslur, sem gert
var upptækt hjá þessum þýzku erindrekum í upphafi
brezka hernámsins þá um vorið, eru ekki í miklum
vafa um, hvað hér átti að gerast þá; og hvað hér hefði
gerzt, þótt síðar hefði verið, ef austurvörn Evrópu gegn
fasistum hefði bilað jafnauðveldlega og vesturvarnirn-
ar. Það högg mundi varla hafa geigað, sem fasistar
hefðu greitt okkar eðlilega verndara Bretlandi, og þar
með okkur, að Ráðstjórnarríkjunum föllnum.
Eins og mongólum Dséngiskans mun nafni þýzkra
fasista verða bölvað meðan heimurinn stendur. Með
söfnuninni til Rauða kross Ráðstjórnarríkjanna bregð-
umst vér íslendingar á náttúrlegan hátt við þeirri
gleðilegu staðreynd, að uppi var nógu sterkt afl í
heiminum til að stöðva þessa morðingja Norður-
landabúa og óvini þjóðanna. Því fer fjarri, að við
þykjumst með söfnun þessari vera að „hjálpa Rúss-
12
VINNAN