Vinnan - 01.08.1948, Blaðsíða 12

DAGUR AUSTAN :
I vesturátt var hafið
(Brot úr skáldsögukafla)
Það var árla morguns í útsynnings rigningu, að leið
Agnars Jóhanns lá inn í lítið fiskiþorp. Hann var kald-
ur, blautur og svangur. Hressandi þefur af fiski og
seltu mætti vituin hans. Ur fjarska barst þungur hrim-
gnýr.
Þetta mun vera Hvalavík, og hér fóru Tyrkir um með
ránshendi og spjölluðu meyjar, hugsaði Agnar Jóhann
og setti höfuðið í veðrið á meðan hann staldraði við,
lítandi niður þorpsgötuna, sem ásýndar var eins og
aflöng forarvilpa. Báðumegin götunnar stóðu nokkur
veðurbarin timburhús; torfkumbaldar komnir að nið-
urfalli sáust á víð og dreif, eins og smádrit af himni
ofan. Omurleg auðn ríkti yfir þessum stað.
Hér hlýtur fólk að vera harðgert og fornt í skapi,
mælti hann upphátt og lagði leið sína niður götuna.
Hvergi sást lífsmark frá mönnum, en nokkrir háværir
hrafnar krúnkuðu í kringum dauða kind.
fyrir þeim dómstóli, hvað þeir telja sósíalisma og hvern-
ig þeir ætli að koma honum á.
Yfirleitt þráir fólkið sósíalisma, ne það vill fá hann
fyrir svo lítið sem unnt er.
Fjöldi þess trúði krötunum, að sósíalisminn fengist
á niðursettu verði. Það gaf þeim tækifæri, sem þeir
létu ónotuð, sem aftur varð til þess að fólkið var hneppt
í enn harðari fjötra. Með þessu eiga þeir engu minni
sök á hörmungum síðari ára en þeir, sem dinglað hafa.
Höfuðsynd þeirra er sú, að þykjast vera sósíalistar,
en vera í hjarta sínu hræddari við hann en allt annað.
Fólkið hefur lyft þeim í ráðherrastólana í fleiri
löndum og ekki stóð á þeim að setjast, en endirinn hef-
ur orðið einn og hinn'sami, að skapa kapítalismanum
ennþá betri aðstöðu. Allar þeirra ófarir og endileysur
var svo kennt við sósíalisma og nafnið dregið niður í
svaðið.
Hér og annars staðar leika þeir nú kött og mús við
kapítalistana, en hvergi hefur frétzt að þeir hafi orðið
að ketti, en mýsnar hafa víða horfið.
Gatan endaði fram á háum inalarkambi, er náði niður
í flæðarinálið. Þar við tók brimið.
Stórir, opnir bátar stóðu í naust uppi á kambinum,
beitningar- og aðgerðarhús þar skammt frá.
Agnar Jóhann gekk í skjól við eitt skipið og horfði
til hafs, en þar var ekkert að sjá nema brimið. Svona
briin hafði hann aldrei séð áður. Sterkt, villt og misk-
unnarlaust kom það æðandi utan úr sortanum, flokkaði
sig í himinháar hrannir og hentist síðan áfram með
hvæsandi öskri til lands. Þar varð það að hvítfyssandi
löðri, sem dó út í hringmynduðu sogi.
Sterkt, voldugt og villt, hugsaði Agnar Jóhann —
samskonar afl og konan þráir. Hér vil ég vera í vetur.
Hvert ert þú? var sagt í hrjúfum og miklum róm,
sem var eins og brimið.
Ég er úr Reykjavík, anzaði Agnar Jóhann og leit
stóran, luralegan mann með apahendur og stórskorið
Það er þó hægt að virða það við kapítalistana, að
þeir vita hvað þeir vilja og það er öllum auðsætt.
Umbótaflokkar taka það einnig fram, að þeir vilji
bara smálagfæringar ef færi gefst. En kratarnir geta
ekki sloppið svona ódýrt. Þeir þykjast vera sósíalistar
og verða því að gefa fólkinu skýr svör við því, hvenær
og hvernig þeir ætli að komast að markinu. Feluleikur
og fláttskapur gengur ekki lengur.
Fólkið sér það betur og betur að það þýðir ekki að
hvísla í eyrað á villidýrinu og biðja það að sleppa
bráðinni.
Eilífðarsósíalisma þýðir heldur ekki að bjóða upp
á, því hann fáum við hinum megin, án þess að líklegt
sé að kratar ráði þar nokkru um.
Islenzk alþýða verður því nú þegar að heimta það
af krötunum, að þeir breiði yfir nafn og númer og
hengi á sig mjaltakonuskilti íhalds og framsóknar, eða
að öðrum kosti að þeir fari að vinna að því að koma
á þeim sósíalisma, sem þeir hafa lofað, en alltaf svikið.
152
VÍNNAN