Stefnir - 01.11.1960, Blaðsíða 10

..L'aggresseur, c’est l’autr.“ — Árásamaðurinn,
það er hinn.
Við höfum heyrt orðin, nú skulum við kanna
athafnirnar.
Á árunum 1918—21 háði hið friðelskandi
Sovét-Rússland árásarstríð gegn Finnlandi, Eisc-
landi, Lettlandi, Lítháen, Póllandi og lýðveldinu
Mongólíu. — Eftir þessi byrjunarbrek i utan-
ríkismálum tók það Sovétrikin 10 ár að brjótast
út úr hinni alþjóðlegu, pólitísku einangrun.
Þetta gerðist raunar í mörgum og klækilegum
áföngum, og skulu hér nokkrir nefndir til fróð-
leiks, þótt fljótt sé yfir sögu farið. — Árið 1922
báru Sovét-ríkin fram afvopnunartillögur í Genf.
Sama ár kvöddu íþau saman afvopnunarráð-
stefnu baltnesku ríkjanna í Moskvu. — Friðar-
sóknin mikla var hafin.
Árið 1927 tóku þau þátt í Briand-Kellogs
samningunum, og árið 1931 undirrita þau í Geuf
ekki-árásarsamninga.
Ekki verður þessi saga rakin án þess að geta
eins manns, mikils geranda í utanríkispólitík
Rússa um áratugi, Maxims Maximowijtsch Lit-
winow — öðru nafni gyðingsins Meier Mois-
sjewitsch Wallachj. Hann fæddist 17. dag júlí-
mánaðar árið 1896 í Bialystock. Var hann
snemma byltingarsinni og gekk í flokk sosíal-
demokrata. Gerður var hann landrækur árið
1902 og kynntist Lenin í útlegð. Til fanga var
hann tekinn árið 1908, og fannst þá á honum
nokkuð af þeim seðlum, sem Stalin hafði rænt
í bankainnbroti suður í Tilsit. í Frakklandi
dvaldi hann, en Frökkum geðjaðist ekki nærvist
hans og fluttu hann úr landi. Þá fór hann til
Lundúna, kynntist þar Ivy nokkurri Low,
dóttur kunns blaðamanns, og kvæntist henni
árið 1917. Árið 1918 mátti hann flæmast frá
Bretlandi fyrir njósnir og hélt þá heim til Rúss-
lands, enda var þar skortur á málakunnandi
mönnum í utanríkisþjónustunni. Varð hann að-
stoðarmaður Tschitscherins utanríkisráðherra og
eftirmaður hans árið 1930. — Fyrsti stórsigur
Litwinows á alþjóða vettvangi var sá, er honurr.
tókst að auka áhrif Rússa á gang alþjóðamála
með Roosevelt-Litwinow-samningunum árið 1933,
sem leiddu til þess, að stjórnmálasamband var
að nýju tekið upp á milli Bandaríkjanna og
Sovét-ríkjanna.
Rússar halda úr þessu áfram að koma ár sinni
fyrir borð.
Rússland gengur árið 1934 í Þjóðabandalagið.
Litwinow gerir varnarbandalagssamninga við
Benes í Tékkóslóvakíu og Laval í Frakklandi.
Antony Eden fer til Moskvu og tekur í hönd
Stalíns. Litwinow segir: „Friðurinn er ódeilan-
legur.“ Kommísararnir drekka skál Georgs V.
Bretakóngs, og rússneskir kommar og brezkir
kóngsvinir kyrja í ljúfum kór: „God save the
king.“
Rétt er að undirstrika það, að á þessum árujn
ráku Rússar pólitík friðarins, því að þeir töldu
sér slíka stefnu hagkvæma. Þetta var tímabil
undirbúningsins. Tími árásarinnar var ekki
kominn. Spádómar Manuilskys voru virtir, -—
Sovét-ríkin voru enn ekki nægilega sterk, —
borgararíkin ekki nægilega sundurþykk. Það
var beðið átekta. —
1 þessu millibilsástandi var notazt við nýjar
kennisetningar. Nú kom til sögunnar orðagjálfrið
um „Co-existens“, samlíf ólíkra þjóðfélagskerfa.
Lenin og Stalin höfðu prédikað lexíuna um
ódeildan heim, en heim, þar sem kommúnistar
væru allsráðandi, og höfðu þeir jafnan hafnað
því sem firru, að sósíalistísk og borgaraleg ríki
gætu til frambúðar lifað ’hlið við hlið í friðsam-
legri sambúð. — En nú þótti annað þénanlegra,
— og þess skulu menn gæta, að rússnesk utan-
ríkispólitík, og ekki síður utanríkispólitík Sovét-
Rússlands, hefur jafnan verið mjög sveigjanleg.
Litwinow var mikill formælandi þessarar nýju
stefnu. Þegar ’hann hélt ræðu við inngöngu
Sovét-ríkjanna í Þjóðabanalagið, sagði hann:
8 STEFNIR