Stefnir - 01.11.1960, Side 21

mál, að Býzans hafði varla bolmagn til að halda
saman ríki sínu í Austurlöndum, hvað þá heldur
vinna Vesturlönd að nýju. En í orði kveðnu var
hann þó keisari Vesturlanda líka, og hugmyndin
um, að öll byggð lönd jarðarinnar ættu að vera
sameinuð undir einni stjórn, hafði einmitt rót-
fest hjá mönnum á tímum Rómaveldis hins
forna, sem hafði sameinað flest menningarlönd-
in. Astandið, eins og það hafði verið eftir þjóð-
flutningana miklu, gat ekki eftir skoðun sam-
tímamanna verið annað en millibilsástand. Þjóð-
irnar áttu að vera sameinaðar. Var nú þessu
millibilsástandi ekki að Ijúka? Mikill hluti vest-
rómverska ríkisins var nú aftur kominn undir
eina stjórn. Var þá ekki eðlilegast, að Karl, yfir-
maður þessarar þjóðarsamsteypu, fengi keisara-
titilinn ? Það er naumast vafi á, að við hirð Karls
hefur sú hugmynd skotið upp kollinum. En ann-
ars hefur verið deilt mikið um, hvernig staðið
hafi á þeirri keisarakrýningu, sem fram fór í
Rómaborg árið 800 og nú verður sagt frá.
Afstaða páfa hafði lengi verið veik. Meðan
Langbarðaríkið hélt velli, átti páfi sífellt í vök
að verjast gegn ágangi þess. Eins og vér höfum
þegar séð, leitaði hann með góðum árangri
styrks gegn Langbörðum hjá Frankakonungi.
Karl gerðist verndari ])áfa, en vernd getur auð-
veldlega leitt til yfirráða, og það sýndi sig hér.
Páfinn var fyrr en varði orðinn sem peð í hönd-
um Karls. Það jók á þörf hans fyrir vernd Karls,
hve veika aðstöðu hann hafði í Róm.
Vorið 799 var gert samsæri gegn páfa í Róm.
Það bar svo til, að 25. apríl þetta vor var farin
helgiganga þar í borg. Páfinn var þarna með og
reið hesti. Þá réðust samsærismenn að honum
með vitorði tveggja háembættismanna í páfahöll-
STEFNIR 19