Börn og menning - 01.04.2011, Síða 23

Leikhús fyrir litil börn - og líka þau stærri
23
í leikhúsinu. Nú og svo fara þau bara að
grenja ef það er ekki nógu skemmtilegt og
ef tilfinningarnar bera þau ofurliði.
Leiksýningar fyrir leikskóla- og
skólabörn - Pero í Stokkhólmi
Á Sveaveginum í Stokkhólmi er leikhúsið
Pero sem segja má sannkallað barna- og
unglingaleikhús, þó að þar séu stundum líka
settar upp sýningar fyrir fullorðna. Leikhúsið
var stofnað af Peter Engkvist og Roger
Westberg árið 1983 og hefursíðan verið eitt
af leiðandi leikhúsum á Norðurlöndum þegar
um er að ræða barnasýningar. Sýningum
þess hefur oft verið hrósað í hástert og
leikhúsið hlotið ýmsar tilnefningar, verðlaun
og viðurkenningar. I dag er Peter Engkvist
listrænn stjórnandi leikhússins og eiginkona
hans, Bára Lyngdal Magnúsdóttir leikkona,
er einn margra fjölhæfra listamanna sem
starfa hjá Teater Pero. Leikhúsið er mjög vel
þekkt um alla Sviþjóð, þar sem ferðasýningar
eru mikilvægur hluti starfsins og leikararnir
hafa ferðast um með sýningar allt frá Kiruna
í norðri til Ystad í Suður-Svíþjóð og tekið
þátt í leiklistarhátíðum víða um heim. Fyrir
nokkru síðan gerði ég mér ferð í fallega
leikhúsið við Sveaveginn, sá leiksýningu í
húsinu og hitti Báru, sem sýndi mér húsið og
sagði mér frá sögu þess og markmiðunum
með starfseminni.
Nýjar leiðir
í gegnum árin hefur Pero-leikhúsið
þróað sinn eigin listræna stíl þar sem
látbragðsleikur kemur oftar en ekki við
sögu. Látbragðsleikurinn er oft það sem
byggt er á en samtöl og tónlist leika líka
gjarna stór og mikilvægt hlutverk í sýningum
leikhússins. Hver leikari leikur oft mörg
hlutverk og börnunum er gjarna treyst til
að skilja og fylla í hugsanlegar eyður í
sögunni á eigin spýtur. Pero-leikhúsið hefur
unnið og sett upp verk fyrir börn allt frá
2ja ára og upp úr eftir bókum þekktra
sænskra barnabókahöfunda á borð við Piju
Lindenbaum og Barbro Lindgren, en einnig
hafa leikarar og leikstjórar sett saman eigin
sýningar. Verkin sem sett hafa verið upp
frá stofnun leikhússins eru orðin töluvert
á annað hundrað. í starfi leikhússins hefur
alltaf verið haft að leiðarljósi að vera leitandi
í sköpuninni og hika ekki við að tipla út á
hálan ís ef svo ber undir, leikararnir ögra
ósjaldan bæði sjálfum sér og áhorfendum og
prófa óhikað að fara nýjar leiðir.
Sýningar hjá Pero-leikhúsinu
Bára fræddi mig um tvær vinsælar og
lofaðar sýningar sem Pero-leikhúsið hefur
sýnt fyrir börn undanfarið. Astons stenar
(Steinar Astons) var frumsýnt haustið 2010
og gengur enn. Þetta er hálftímalöng sýning
Babydrama er ferð sem hver einasta
manneskja hefur tekið þátt í; lýst er
frjóvgun, dvöl fósturs í móðurkviði og
fæðingu, fyrstu kynnunum af foreldrum
og því hvernig manneskja öðlast eigin
persónuleika og sjálfstæðan vilja. Boðskapur
verksins til barnanna er: Velkomin til lífsins!
Á Norðurlöndunum hafa síðan í
kjölfarið verið settar upp þó nokkrar
smábarnaleiksýningar þar sem fléttað er
saman listgreinum. Sýningarnar eru oft
um hálftími að lengd og börnin eru virkir
þátttakendur í þeim, enda ekki hægt að
ætlast til þess að þau taki við áreitinu
þegjandi og hljóðalaust. Dans og hreyfingar
eru oft mikilvægur hluti þessara sýninga
í samspili við orð og allskonar hljóð og
brúður koma oft við sögu. Á sýningunum
er skriðið, hlaupið og stokkið og jafnvel
hrasa menn og detta á hausinn, það er jú
eitthvað sem börn þekkja af eigin raun.
Ýmiss konar endurtekningar eru gjarna hluti
sýninganna og svo er kannski farið í feluleiki,
það finnst litlum krökkum svo skemmtilegt. í
fyrrnefndri grein Karin Helander kemur fram
að leiksýningar fyrir litlu börnin séu sjaldnast
frásagnir í tímaröð og þema leiksýninganna
sé oft tilfinningatengt, til dæmis vináttan,
en henni tengjast tilfinningar á borð víð
gleði, sorg, hræðslu, ótta, ást, afbrýðisemi
og undrun. Það er oft fjör á leiksýningum
fyrir litlu börnin ekki síður en fyrir þau eldri,
við vitum öll að allra yngstu börnin hafa
skopskyn, þau brosa, hlæja og sýna með
öllum líkamanum ef þeim finnst gaman