Studia Islandica - 01.06.1956, Page 78

76
táknar framburð, og myndi það vera öruggt, jafn-
vel þótt slíkur framburður væri alveg óþekktur í nútíma-
íslenzku. Til þess eru dæmin alltof mörg, og erfitt að
skilja ptn út af fyrir sig sem misritun. En auk þess er
framburðurinn til í nútímamáli, sem brátt mun vikið að.
Annað atriði bendir ef til vill á sama framburð, nefni-
lega dæmi, þar sem upprunalegu t-i milli sömu hljóða er
sleppt: ojmefnd, VIII, bls. 411 (1512, frumrit á Reykja-
hólum í Barðastrandarsýslu; í sama bréfi stendur med
þessv vorv opnu brefi, en á öðrum stað líka optnefnd-
an); sama X, bls. 472 (1539, frumrit í Kópavogi í
Skagafirði); XIII, bls. 620 (1561, samtíma afrit á öxar-
árþingi). Þessi ritháttur kemur, sem kunnugt er, víða
fyrir í öðrum ritum, t. d. Heilag. I, bls. 2324, 3918, 23337,
og getur eins vel skýrzt sem „öfugur ritháttur“ og sem
hvarf í samhljóðasambandi, eins og Noreen: Altisl. Gr.4,
§ 291, 11 vill skýra hann.
Skipting eftir landssvæðum mun að nokkru leyti stafa
af staðbundinni rittízku: ritarar hafa að sjálfsögðu oftar
lesið rit úr sinni sveit en úr annarra, og ritvenjur þeirra
hafa sem eðlilegt er mótazt af þeim lestri. Enginn efi
mun þó leika á því, að munurinn milli Norður- og
Vesturlands á annan bóginn og Suður- og Austurlands
hins vegar endurspegli aðallega mállýzkumun. Ef - ptn -
hefði verið eins skýrlega fram borið og verið eins út-
breitt fyrir sunnan og austan, þá hefði það vafalaust
komið fram í ritum, oftcir en raun ber vitni (fá dæmi
frá Suðurlandi og engin frá Austurlandi).
Aðgætandi er þó, að dæmi ritháttarins með -ptn-
eru aðeins lítið brot allra hinna mörgu heimilda um
orðasambandið með þessu minu opnu bréfi. Eina undan-
tekningin er í Steingrímsfirði og KöUafirði á tímabilinu
1498—1513; þar er rithátturinn með -ptn- í rúmlega
helmingi allra dæmanna (7 af 13).
Af merkismönnum, sem svo hafa skrifað — eða haft
ritara, sem hafa skrifað svo — er fremstan að nefna ög-