Hinsegin dagar í Reykjavík - aug 2016, Qupperneq 11

mikil hystería þegar trans manneskja var
tekin í yfirheyrslu og alsaklaus grunuð
um að vera Lasermaðurinn. Þetta kom
í blöðunum og allt varð vitlaust, málið
snerist við og trans fólk fór að verða fyrir
aðkasti frá þeldökkum. Þá áttum við von á
að eitthvað heyrðist frá stjórn Benjamins
en það kom ekki orð. Þau voru þvert á
móti fyrst til að hlaupa í felur.
Þetta gerði að verkum að á næsta
aðalfund, vorið 1994, mætti bara ein
manneskja úr stjórn með þau skilaboð
að stjórnin segði af sér. Á endanum var
ég kosin formaður og þar sem ég hafði
gagnrýnt fráfarandi stjórn svo mikið
fyrir feluleikinn var auðvitað eitt af því
fyrsta sem ég varð að gera að koma út úr
skápnum.
Andlit trans fólks í Svíþjóð
Þú hefur sem sagt farið út til að fara í
leiðréttingarferli en lendir svo í því að verða
talskona trans fólks í Svíþjóð. Það hefur
varla verið planið í upphafi?
Nei, alls ekki. Þetta varð til þess að ég
varð hálfgert andlit trans fólks í Svíþjóð
á þessum tíma. Það birtust mörg viðtöl
við mig bæði í blöðum og sjónvarpi. En
félagið Benjamin efldist mjög og félögum
fjölgaði úr 49 í 130 á þeim tveimur árum
sem ég var formaður. Við vorum með
reglulega fundi í hverjum mánuði og
fórum líka út fyrir Stokkhólm og vorum
með viðburði í öðrum borgum.
Við héldum líka stífa fundi með
heilbrigðisyfirvöldum og tókst
að ná mjög vel utan um þau mál.
En svo sagði ég af mér áður en
ég flutti heim árið 1996.
Leyndarhjúpurinn á Íslandi
Hvernig var að koma heim; búin
með leiðréttingarferlið og með
alla þessa reynslu á bakinu?
Viðhorfið gagnvart trans fólki
var mjög neikvætt. Ég mældi
göturnar atvinnulaus í sex vikur;
fólk vildi bara ekki vita af mér.
Óþægilegast var samt þegar fólk sneri sér
við á götu og starði á eftir mér. Ég hafði
verið í umræðunni hér heima líka, eins
og í Svíþjóð, og um leið og það fréttist að
ég væri flutt heim voru allir duglegir við
að fylgjast með mér og glápa. Eftir þessar
sex vikur fékk ég afleysingapláss á skipum
Hraðfrystihúss Eskifjarðar en fékk svo starf
hjá Hitaveitu Reykjavíkur seint um haustið
og vinn enn hjá Veitum, arftaka gömlu
Hitaveitunnar.
Hér heima var sama staða og í
Svíþjóð; fólki var sagt að þegja ef það
ætlaði að ná árangri í nýju kynhlutverki
og leyndarhjúpurinn var algjör. Ég var
eina trans manneskjan sem hafði komið
fram opinberlega undir nafni á Íslandi en
ég vissi um nokkrar í felum. Á árunum
1997–2003 fóru þrjár manneskjur í
leiðréttingaraðgerð hér heima og svo var
hópur af fólki sem hafði farið í aðgerðir
erlendis. En þeim var öllum sagt að halda
þessu fyrir sig. Ung trans manneskja fékk
á þessum tíma aðstoð hjá íslenskum lækni
en hann setti henni skilyrði og sagði að
daginn sem hún tjáði sig opinberlega væri
samstarfi þeirra lokið – hún mætti ekki
verða eins og þessi Anna. Viðkomandi
fór auðvitað beint í felur. Auk þessa ber
að nefna Ómel sem vissulega er trans og
var opin um sín mál en hún var bara ekki
tekin alvarlega af samfélaginu á þeim
tíma.
Eina trans manneskjan í þorpinu
Í heilan áratug, frá 1996 til 2006, var
ég nánast ein í sviðsljósinu. Ég þurfti
ein að standa í öllu, því allir hinir voru
í felum, og þola neikvæðni og jafnvel
minni háttar barsmíðar þegar enginn sá
til. Svo breyttist það þegar Anna Jonna
[Ármannsdóttir] kom heim frá Færeyjum.
Ég notaði tækifærið þegar fjölmiðlar
sóttust eftir viðtölum í tengslum við
fyrirlestur Susan Stryker í Reykjavík í
mars 2006 og fékk Önnu Jonnu til að fara
í viðtal í stað mín. Þar með var ég ekki
lengur „the only trans in the village“.
Eftir þetta fóru hjólin að snúast,
Samtökin ‘78 voru að opnast fyrir trans
fólki og í febrúar 2007 var haldinn fyrsti
undirbúningsfundurinn fyrir stofnun
félagsins Trans Ísland. Þangað mættu um
15 manns. Formlegur stofnfundur var svo
haldinn í apríl en þá var ég á kafi í vinnu
með Transgender Europe svo ég tók þá
afstöðu að standa utan við stjórn Trans
Íslands. Það var eiginlega ætlast til þess að
ég yrði formaður en ég afþakkaði það og
Anna Jonna varð fyrsti formaðurinn.

Í stjórn Transgender Europe
Geturðu sagt okkur meira frá Transgender
Europe og starfi þínu þar?
Ég fór ásamt Ástu Ósk Hlöðversdóttur
á stofnfund samtakanna í Vínarborg
haustið 2005 og sat í stjórn fyrstu árin. Til
að byrja með voru haldnir fjórir til fimm
fundir á ári en það voru engir peningar
til svo við þurftum að borga ferðir og
annað úr eigin vasa. Fyrir annað þingið
vorið 2008 tilkynnti ég úrsögn mína
Mynd tekin á spítalanum nokkrum mínútum áður en Anna fór í aðgerðina 24. apríl 1995.
Forsíða Exxet hjá Expressen 29. október 1995. Í blaðinu
birtist löng grein um Önnu og aðgerðarferlið eftir Char-
lotte von Proschwitz og Tommy Pedersen ljósmyndara.
Í HEILAN ÁRATUG, FRÁ 1996
TIL 2006, VAR ÉG NÁNAST EIN
Í SVIÐSLJÓSINU. ÉG ÞURFTI
EIN AÐ STANDA Í ÖLLU, ÞVÍ
ALLIR HINIR VORU Í FELUM, OG
ÞOLA NEIKVÆÐNI OG JAFNVEL
MINNI HÁTTAR BARSMÍÐAR
ÞEGAR ENGINN SÁ TIL.
11