Skessuhorn - 16.06.2021, Blaðsíða 34

MiðVikudaGuR 26. MaÍ 202134
Haustið 2019 varð til ný náms-
braut innan Læknadeildar Háskóla
Íslands í heilbrigðisgagnafræði.
Samhliða var starfsheitið læknarit-
ari breytt í heilbrigðisgagnafræð-
ingur. Heilbrigðisgagnafræðing-
ar hafa sérþekkingu á meðhöndl-
un heilbrigðisgagna; gæðastöðl-
um, skilvirkni skráningar og laga-
umhverfi heilbrigðisþjónustunn-
ar. Störf þeirra eru einkum á heil-
brigðisstofnunum og eru mjög fjöl-
breytt. Þær klara Berglind Gunn-
arsdóttir og Rósa Mýrdal starfa
báðar sem heilbrigðisgagnafræð-
ingar við Heilbrigðisstofnun Vest-
urlands á akranesi. klara er stað-
gengill deildarstjóra heilbrigðis-
upplýsingadeildar HVE og hefur
unnið við stofnunina frá árinu 2001.
Í starfinu felst auk deildarstjórnar
kerfisstjórn rafrænna sjúkraskrár-
kerfa auk þess að vera fagstjóri heil-
brigðisgagnafræðinga á HVE. Rósa
hefur unnið við stofnunina í rúm 40
ár, fyrst sem læknaritari, þá deildar-
stjóri en starfar í dag sem verkefna-
stjóri og sér m.a. um úrvinnslu heil-
brigðisupplýsinga úr gagnagrunn-
um og ritstýrir ársskýrslu HVE.
Blaðamaður Skessuhorns hitti þær
klöru og Rósu fyrir helgi og ræddi
við þær um störf og nám heilbrigð-
isgagnafræðinga.
Námið komið
á háskólastig
Frá stofnun Félags íslenskra lækna-
ritara, nú Félags heilbrigðisgagna-
fræðinga, árið 1970 hefur aðalbar-
áttumálið verið menntamál stéttar-
innar. Í yfir 20 ár hefur verið unnið
að því að koma náminu á háskóla-
stig og fyrir tveimur árum, haust-
ið 2019, varð það loks að veruleika.
Þá færðist námið úr Fjölbrautaskól-
anum við Ármúla yfir í Háskóla Ís-
lands og til varð diplómanám á há-
skólastigi. Samhliða var starfsheit-
ið læknaritari lagt niður og nýtt
starfsheiti; heilbrigðisgagnafræð-
ingur, varð til. Læknaritari hef-
ur verið lögverndað starfsheiti frá
árinu 1986 og árið 1987 var stofnuð
ný námsbraut í læknaritun í Fjöl-
brautaskólanum við Ármúla. „Við
stefndum samt alltaf á háskóla-
nám því fólk er ekki tilbúið til að
fara aftur í framhaldsskóla að loknu
stúdentsprófi og námið átti fullt
erindi á háskólastig,“ segir Rósa.
Hún hefur setið í skólanefnd Fé-
lags íslenskra læknaritara í yfir 20
ár þar sem hún ásamt öðrum hef-
ur unnið ötullega að því að koma
náminu á háskólastig. „Við höfum
talað við ýmsa ráðamenn í gegn-
um árin og alls staðar fundið góð-
an hljómgrunn fyrir að færa námið
á háskólastig,“ segir Rósa og bætir
við að það hafi samt alltaf eitthvað
komið í veg fyrir að hægt væri að
færa námið. „Við erum núna kom-
in inn í HÍ og námið er 90 eininga
diplómanám. Stefna okkar er að
þetta verði að fullu Ba eða BS námi
og við erum því ekki hættar,“ seg-
ir Rósa.
Hlutverk heilbrigðis-
gagnafræðinga
Spurðar hvað heilbrigðisgagna-
fræðingar geri segja þær starf-
ið bæði fjölbreytt og skemmtilegt.
„aðaláhersluatriðin eru á gæða-
skráningu í rafræn sjúkraskrár-
kerfi og utanumhald og eftirlit með
skráningu ýmissa fagstétta í kerfin.
Skjalastjórnun, umsjón með kóðun
sjúkdóma og aðgerða, kennsla fyrir
notendur kerfanna svo eitthvað sé
talið,“ útskýrir klara. „Heilbrigð-
isgagnafræðingar gegna mikilvægu
hlutverki fyrir heildstæða skrán-
ingu gagna. Við þurfum að kóða
allar greiningar rétt og sjá til þess
að hver og ein heilbrigðisstétt skrái
gögn í kerfið á réttan hátt. Þetta
skiptir máli, bæði vegna öryggis
sjúklinga og einnig svo hægt sé að
taka saman tölulegar upplýsingar
um starfsemi heilbrigðisstofnana,“
segir Rósa.
Falin stétt
af hverju á þetta nám frekar heima
í háskóla heldur en í framhalds-
skóla? „Þetta er starf sem krefst
þess að hafa haldgóða þekkingu
á heilbrigðiskerfinu og innviðum
þess og sjá til þess að öryggi gagna
og aðgengi að þeim sé tryggt og að
farið sé að lögum og reglum varð-
andi meðferð persónugreinanlegra
upplýsinga,“ svarar Rósa og bæt-
ir við að heilbrigðisgagnafræðing-
ar séu lögvernduð heilbrigðisstétt.
Þær segja að kröfur til þekking-
ar hafi aukist mikið og að störfin
hafi á undanförnum 20 árum tekið
miklum breytingum og stéttin hafi
þurft að fylgja með bæði hvað varð-
ar tækniþróun og breytingu á um-
fangi verkefna. Þetta kallaði m.a. á
betri menntun. „Við erum kannski
bara svolítið falin stétt,“ segir hún.
„Það er erfitt fyrir okkur að vekja
athygli á starfinu því fólki þykir oft
óþægilegt að vita hvað við gerum.
Það heldur að við séum með all-
ar upplýsingar um þeirra heilsu-
far. En þó við séum að vinna með
þessi gögn þá erum við ekki að
kynna okkur heilsufar fólks og við
erum bundin þagnarskyldu,“ segir
Rósa. „Fólk er líka bara kennitöl-
ur í okkar kerfi svo við erum ekkert
að skoða ákveðna einstaklinga eitt-
hvað sérstaklega,“ bætir klara við.
Fyrstu
útskriftarnemendurnir
um næstu helgi er fyrsti hópur heil-
brigðisgagnafræðinga að útskrif-
ast frá Háskóla Íslands og eru þær
Rósa og klara báðar meðal þeirra
nemenda. „Við ákváðum að skella
okkur í diplómanámið. Það var ekki
annað hægt,“ segir klara og Rósa
tekur undir það. alls eru 76 nem-
endur að ljúka náminu núna og er
stór hluti þeirra fyrrum læknaritar-
ar. „Við vorum hátt í hundrað sem
byrjuðum en sumir hafa dottið út
og svo hafa nokkrir tafist og ljúka
náminu seinna. Það var erfitt fyrir
marga að klára starfsnámið vegna
Covid en það telur 30 einingar og
bóklega námið er 60 einingar,“ út-
skýrir klara. aðspurð segir hún
að um 50 nemendur hafi byrjað
í náminu síðastliðið haust og yfir
60 nemendur eru búnir að skrá sig
fyrir næsta haust og er því aðsókn
í námið búin að vera góð. „Það er
mjög jákvætt að sjá þetta því það er
mikill skortur á heilbrigðisgagna-
fræðingum,“ segir klara.
Ísland fyrst
klara situr í stjórn Félags heilbrigð-
isgagnafræðinga en félagið tek-
ur þátt í samnorrænu samstarfi og
hittast fulltrúar þessara félaga ár-
lega. „Það hafa allir verið að kljást
við sama vandamál á Norðurlönd-
unum; að gera þetta að háskóla-
námi. En það er ánægjulegt að segja
frá því að við á Íslandi vorum fyrst
til að taka þetta skref. danmörk er
næst en þar hefst kennsla á háskóla-
stigi í haust,“ segir klara. „Við vilj-
um þó að þetta verði þriggja ára Ba
eða BS nám og höfum alls ekki lagt
árar í bát ennþá. En það er mjög
gaman að sjá hvað við erum að upp-
skera núna, að sjá fyrstu nemend-
urna útskrifast úr diplómanáminu,“
bætir Rósa við að lokum. arg
Skessuhorn hefur áður greint frá
svæðum í landshlutanum þar sem er
svokallaður símakuldi, þar sem far-
símasamband er ekkert eða glopp-
ótt. Svanur Steinarsson í Borgar-
nesi vakti athygli Skessuhorns á
því að slíkan símakulda er einn-
ig að finna í Straumfirði á Mýrum.
Frá því loftnet við Miðhús var tek-
ið niður á síðasta ári hefur GSM
samband á svæðinu verið mjög lít-
ið eða ekkert. Á þessu svæði er fólk
á ferðinni að tína dún úti í eyjum
og getur ýmislegt komið upp á við
slíkar aðstæður. Þá getur verið vont
að hafa ekki kost á að hringja eftir
aðstoð. Eftir að hafa haft samband
við Símann fékk Svanur þau svör að
fyrir örfáum árum hafi verið sett-
ur upp sendir á Brúará á Mýrum
og að það ætti að vera útisamband
á þessu svæði. Þá var bent á þann
möguleika að fá móttakara og loft-
netssúlu á bátinn og tengja heima-
síma við. Svörin voru því á þá lund
að ekki er að vænta aðgerða til að
bæta ástandið.
arg Fólk á ferðinni í Straumfirði sem vinnur við að tína dún nær engu símasambandi. Ljósm. Elfa Hauksdóttir.
Símasamband
er öryggismál
Rósa Mýrdal og Klara Berglind Gunnardsóttir heilbrigðisgagnafræðingar á Akranesi.
Fyrstu heilbrigðisgagnafræðingarnir að
útskrifast frá Háskóla Íslands