Skessuhorn - 16.06.2021, Blaðsíða 26

MiðVikudaGuR 16. júNÍ 202126
Elín Huld Melsteð jóhannesdótt-
ir er dalakona, dóttir Ásdísar kr.
Melsteð og jóhannesar Hauksson-
ar. Elín er í dag búsett í St. andrews
í Skotlandi og stundar mastersnám
í öryggisfræðum í Mið austurlönd-
um, Mið asíu og kákasus við uni-
versity of St. andrews. Elín lauk Ba
gráðu í stjórnmálafræði frá Háskóla
Íslands og skrifaði lokaverkefni um
al kaída og isis. „Ég hef alltaf haft
mikinn áhuga á stjórnmálum. Þeg-
ar ég var 15 ára fór ég til Búdapest á
ráðstefnu um flóttamannavandann
í Evrópu. Ég kynntist þar tveim-
ur strákum frá Sýrlandi og þeir
sögðu mér frá lífinu í sínu heima-
landi. Það vakti enn meiri áhuga hjá
mér á þessu svæði,“ segir Elín þeg-
ar blaðamaður Skessuhorns heyrði
í henni og ræddi við hana um nám-
ið og ástandið í Ísrael og Palestínu.
Beðin um að skrifa
grein fyrir netmiðil
upphaflega kviknaði áhugi Elínar
á Mið austurlöndum vegna þess
hversu ólík Íslandi þau eru. „Ég
held að það séu líka miklir for-
dómar í okkar menningu gagn-
vart þessu svæði, einfaldlega vegna
þess að við skiljum ekki aðstæður
þar. Mig langaði því að verða bet-
ur upplýst um þeirra raunveru-
leika, kannski smá til að losna líka
við eigin fordóma. Mér finnst við
nefnilega aldrei eiga að dæma án
þess að þekkja,“ segir Elín. Hún
tók á síðustu önn áfanga um Ísrael
og Palestínu þar sem hún skrifaði
ritgerð um pólitíska stöðu Hamas
í Palestínu. Fyrir ritgerðina fékk
hún framúrskarandi einkunn og í
kjölfarið bað kennarinn hennar um
leyfi til að deila verkefninu með
öðrum kennurum innan deildar-
innar. „Forseti deildarinnar hafði
svo samband við mig og spurði
hvort ég gæti skrifað grein út frá
svipuðu efni því þetta er nákvæm-
lega það sem hefur verið í gangi á
þessu svæði núna. Greinin var svo
birt á netmiðli á vegum deildarinn-
ar. Þetta er miðill fyrir fræðimenn
á þessu sviði í Bretlandi að birta
greinar. Stundum fá líka nemend-
ur sérstakt leyfi til að birta greinar
þar, eða eru beðnir um það,“ segir
Elín en miðillinn heitir MECaCS
institute og fjallaði grein Elínar
um komandi kosningar í Palest-
ínu og stöðu Hamas, en kosningar
voru síðast áætlaðar í maí en hefur
verið frestað fram í júlí.
Mikilvægt að þekkja
báðar hliðar
Mikið hefur verið fjallað um ástand-
ið í Palestínu og Ísrael undanfar-
ið en Elín segir mikilvægt að fólk
kynni sér báðar hliðar málsins áður
en það tekur afstöðu. En hverjar
eru þessar hliðar? „akkúrat núna er
mikið talað um að Ísraelsmenn séu
að fremja þjóðernishreinsanir í Pal-
estínu en það er bara önnur hliðin,
sú sem kannski er meira fjallað um
á Íslandi. Stór hópur vill meina að
Ísraelar séu bara að verja sitt ríki og
samkvæmt alþjóðalögum hafa þeir
rétt á því. Það er vel hægt að rök-
styðja báðar þessar hliðar,“ útskýrir
Elín og bætir við að erfitt sé að út-
skýra þetta mál með stuttum hætti.
„Palestína er ekki viðurkennt ríki
samkvæmt alþjóðasamfélaginu og
það þýðir að þegar Palestína berst á
móti er auðvelt að tala um það sem
hryðjuverk. Palestínumenn hafa
ekki lögmætt vald til að beita of-
beldi,“ segir Elín.
Palestínumenn
vilja kjósa
Elín segir átökin sem staðið hafa
yfir síðustu áratugi megi rekja til
þess þegar Bretland gaf Síanistum
leyfi til að taka Palestínu sem þeirra
ríki fyrir gyðinga. Þessi ákvörð-
un Breta olli miklum deilum sem
Bretar sáu ekki fram á að geta leyst,
þessi ádeila eða vandamál var því
sett í hendurnar á Sameinuðu þjóð-
unum. Svo í nóvember 1947 gáfu
Sameinuðu þjóðirnar út ályktun þar
sem landsvæði Palestínu var skipt
upp og meiri en helmingurinn var
gefin til Síanista. „Átökin sjálf, sem
virðist ekki vera hægt að leysa með
friðsælum hætti, tengjast einnig því
að árið 1948 tók Ísrael yfir land-
svæði sem var ekki innan þess svæð-
is sem þeim var úthlutað. Þá fóru
Ísraelsmenn gegn sáttmála Samein-
uðu þjóðanna. Palestínumenn fóru
þá að berjast á móti. Fatah, annar af
stóru stjórnmálaflokkum Palestínu,
var stofnað árið 1964, til að reyna
að ná stjórn á aðstæðunum í Pal-
estínu og til að semja um frið við
Ísrael svo það voru í raun Ísraels-
menn sem samþykktu Fatah sem
talsmenn Palestínu,“ útskýrir Elín
og bætir við að nú vilji fólk í Pal-
estínu fá lýðræðislegar kosningar.
„En Fatah er búin að fresta kosn-
ingum mörgum sinnum, það hafa
ekki verið kosningar í Palestínu síð-
an árið 2006. Hamas er því smám
saman að verða vinsælli í Palestínu
og Fatah vita að það verður erfitt
fyrir þá að ná kjöri. Hamas hefur
verið talinn líklegri til að fara í rót-
tækar aðgerðir og berjast fyrir rétt-
indum Palestínumanna, það er þó
snúið þar sem að Bandaríkin, Ísra-
el og fleiri þjóðir hafa útnefnt Ha-
mas sem hryðjuverkasamtök,“ seg-
ir Elín.
Ísrael er að
brjóta alþjóðalög
Elín segist sjá báðar hliðar á þessu
máli og skilja af hverju stríðsástand
sé á svæðinu. En aftur á móti seg-
ist hún aðeins hafa færst yfir á vagn
Palestínu eftir að hafa lært að Ísra-
elar eru að brjóta alþjóðalög með
byggja upp þorp á landsvæði Pal-
estínu. „Það er eitt af því sem Ísra-
elar geta ekki réttlætt. Þeir geta
sagst vera að verja sig fyrir hryðju-
verkum og fært fyrir því góð rök, en
það að þeir séu að byggja upp hús-
næði fyrir gyðinga í Palestínu og
taka þannig yfir landsvæði er ólög-
legt. Það fellur ekki undir að berj-
ast til baka eða að verja sig. Þetta er
klárt brot á alþjóðalögum,“ útskýr-
ir Elín og bætir við að nú sé hún
að skoða þetta mál enn betur fyr-
ir skrif sín á mastersritgerð næsta
haust. „Ég ætla að skrifa um þjóð-
ernishreinsanir á Palestínumönn-
um og Róhingjum á Mjanmar og
skoða það út frá lýðræðiskenningu.
En þegar ríki eru að færast úr engu
lýðræði yfir í lýðræði eru þjóðern-
ishreinsanir líklegri. Breytingarnar
virðast framkalla þjóðernishreins-
anir. Mig langar líka að skoða þetta
út frá því hvernig vestræn samfélög
hafa horft á svona hreinsanir. Vest-
ræn ríki virðast eiga erfitt með að
viðurkenna þessar þjóðernishreins-
anir, kannski vegna þess að um er
að ræða ríki sem eru að færa sig í
vestræna átt,“ segir Elín.
Verðum að
skoða samhengið
Spurð út í þær aðferðir sem Ha-
mas beitir í sinni baráttu við Ísra-
el, eins og sjálfsmorðsárásum sem
eru flokkaðar sem hryðjuverk, seg-
ir hún mikilvægt að sjá samhengið
til að skilja af hverju Hamas beit-
ir þessum aðferðum. „Fyrir okk-
ur er ofbeldi aldrei réttlætan-
legt en við verðum að átta okkur
á að við skiljum ekki þetta ástand
og þá er mikilvægt að við skoð-
um heildarmyndina. Ísraelar hafa
vissulega drepið marga í Palestínu
en það hefur ekki verið skilgreint
sem hryðjuverk því þetta er rétt-
mætt ofbeldi samkvæmt alþjóða-
samfélaginu, Ísrael er að verja
sig fyrir hryðjuverkum Hamas.
Sjálfsmorðsárásir eru aftur á móti
hvergi skilgreindar sem lögmætt
ofbeldi. Við verðum þá að horfa
til þess að Palestína hefur ekki
aðgang að vopnum eins og Ísra-
el. Bandaríkin borga um helming
kostnaðar við rekstur Ísraelshers
og er það stærsti her í Mið austur-
löndum. Svo höfum við Palestínu,
Hefur lengi haft áhuga á ástandinu í Ísrael og Palestínu
Elín Huld segir mikilvægt að lesa fleira en fréttamiðla til að skilja stöðuna
Elín Huld er búsett í St. Andrews í Skotlandi og stundar masternám í öryggisfræðum í Mið Austurlöndum, Mið Asíu og Kákasus
við University Of St. Andrews. Ljósm. aðsend
Drengur horfir yfir rústirnar á Gaza eftir árásir Ísraels. Ljósm. Getty Images